भांगरभूंय | प्रतिनिधी
19 डिसेंबर गोंय मुक्ती दीस. त्या दिसा 1961 वर्सा गोंय पुर्तुगेज सत्तेच्या चपक्यांतल्यान भायर सरलें. पुर्तुगेजांची, पुर्तुगेज इतिहासाची सया राज्याचेर अजूनय आसा. मुक्ती उपरांत जाल्ले गोंयचे उदरगती परस पुर्तुगेजांच्या दायजाचें, इतिहासांचे व्हडपण देश, विदेशांत अती पावता. कित्याक? दायज राखून दवरलां म्हणून? त्या दायजाची राखण कितलो तेंप करप? हाचो सरकारान फुडाराचे नदरेंतल्यान विचार करचो. दायज सांबाळटना सैम सांबाळून, राखून उदरगतय करची.
मुक्ती उपरांत जाल्ले उदरगत, येवजणींत आतां शिस्त, उत्कृश्टताय येवपाची ती संवसारीक जावपाची गरज आसा. गोंयकारपण पावणेर काडिल्ल्यान गोंय सोंपतलें ही आयज अवस्था आशिल्ल्याचो बोवाळ, जायरात जाता. उदरगतीचे वेगळे वाटेर गोंय वतना आपणाक मेळूंक ना तें फुडले पिळगेक मेळटा म्हणून? भायर रावन शिकिल्ल्यांक, व्हड जाल्ल्यांक उस्तुऱ्या गेल्ल्यान तशें जाता आसत व्हय? गोंयकारपण गोंयकारां परस गोंया भायर आशिल्ले लाखांनी गोंयकारय तिगयतात.
उदरगतीच्या मार्गार आशिल्लो गोंयचो सैम, गोंयची भूंय, सरबराय आनी आमची राजभास कोंकणी हेंय आमचें दायज. हें दायजय तिगोवपाचें आव्हानच न्हय तर ती आमची लागणूक आसा. न्हय फक्त सरकाराची तर समेस्त गोंयकारांचीय. गोंयांत राबितो करपी गोंया भायल्या वेपारी, उद्देजकांक, अधिकाऱ्यांक मुळावी कोंकणी उलोवपाक, बरोवपाक शिकोवचीच पडटली. कालची पिळगी कोंकणी शिकिल्ली नासत आयचे पिळगेक ती शिकपाची सक्ती करची. पुस्तकांय अचूक गिन्यान दिवपी आसचीं. गोंय कोंकणी अकादेमीन वावराक आरंभ केला, राजभास संचालनालयाचो पालव मेळटलोच. मुखेल म्हळ्यार ज्ञानपीठकार दामोदर (भाई) मावजो, आदले आमदार अॅड.उदय भेंब्रो हांचो आदार आसतलोच. राष्ट्रभाशा हिन्दी कळटल्यांक कोंकणी उलोवपाक, वाचपाक येवंक शकता.
गोंय मुक्ती उपरांत राज्याक मेळिल्ल्या दयानंद (भाऊ) बांदोडकार, शशिकलाताई काकोडकार, प्रतापसिंह राणे, मनोहर पर्रीकार, दिगंबर कामत हांचे वरी मुखेलमंत्र्यांनी राज्याक थिराय दिली. राज्यांचे उदरगतींत तांचो वांटो आसा. तीन वर्सां वयर सत्तेंत उरिल्ल्या मुखेलमंत्र्यांक सरकाराच्या वावराची खरी दिका कळटा. सवकासायेन मुखेलमंत्री डाॅ. प्रमोद सावंत आपली वाट सोदूंक लागल्यात, तंत्रज्ञानान.
मुक्ती उपरांत शिक्षण, भलायकी, साधन सुविधा, येरादारीच्या मळांनी जाल्ली उदरगत आयज शिस्तींत उणी पडटा. राज्याचे उदरगतीक उद्देगांतल्यान बळ दिवपी गोंयचे उद्देजक गोंया भायरय आपली कुशळटाय सिद्ध करपाक लागल्यात. ते सिद्धींतल्यान, तांच्यो देखी घेवन नवे गोंयकार उद्देजक, वेपारी घडटले. देश, विदेश पांवड्यारय झगझगतले हातूंत दुबाव ना.
संविधानान जशी गोंयकारांक गोंया भायर वचून रावपाक, उद्देग, वेवसाय करपाक, शिकपाक, रोजगार मेळोवपाक बंदी ना तशीच गोंया भायल्यांकय. एखाद्रो गोंया भायलो गोंयकार येवन गोंयकारांक आपले बराबर घेवन कायद्यान राज्याचे उदरगतीक, अर्थकारणाक सारें, उदक घालता जाल्यार ताका कोण आडायतलो?
पर्यटन, उदरगत, बदली, नोकरेच्या नांवान, गोंयांत लिपचोरयां येवन, रावन आमची भूंय गिळटात हें अंदूं, फाटल्या वर्सां उक्तें जालें. खांपे गुन्यांवकार बंदखणींत पावल्यात. उदरगतीचें नांव घेवन आमचे भांगरभुंयेक बदनाम करतल्यांक बंदखणींत धाडचेंच पडटलें. तांकां तेंको दिवपीय बदनामेक तितलेच जापसालदार, तांकांय सरकाराचो आलाशिरो नाका.
घराब्यांतले तंटे, रातयां करोडपती जावपाच्या, नामना मेळोवपाच्या हावेसान गोंयाक नखलामी करतल्यांक, भूंय विकप्यांक गोंयचो मोग कितलो आसा? कसिनोच्या भायर, भितर खेळ करपी, विकपी सान कामगारय भौशीक शिस्त मोडून बेकायदो वेवसाय करतात, गाड्यो घेतात हें सत. कसिनो नियमन अधिकारीणी (कसिनो रेग्युलेटरी आॅथोरिटी) कायद्यांत बदल करून कायदो चालीक लावपाची मोख 2025 वर्सा दवरची. कसिनो फक्त मांडवी न्हंयत ना भुंये वेल्या आस्थापनांनीय तांचो वेव्हार वाडटा. गेमिंगांतल्यान पयशांचो जुगार, मटको, गडगडो खोंपींनी, दुकानांनी, बार्रांनी, बाजारांनी पावला तें सोदून काडपाचें आव्हान आसा. तें अरिश्ट मोडून काडपा पासत कसिनो नियमन अधिकारिणीची गरज आसा. फुडल्या स म्हयन्यां भितर अधिकारिणीची बांदावळ करून ती क्रियाशील करपाक थळाव्या निवृत्त पुलीस आयपीएस अधिकाऱ्यांचो आस्पाव करचो.
पर्यटनाक शिस्त हाडपाच्या सरकारी यत्नांक, उदरगतीक आडमेळीं हाडपी सरकारांतय आसात. सरकारांतल्यान तांकां कुशीक दवरचें. सनबर्न बार्देस, साश्टीक कित्याक नाका जाला? थळाव्यांचे वेवसाय तातूंतल्यान संकश्टांत येतात? थळाव्यांची न्हीद खळटा? बदलपी शिक्षणावस्था, हवामानाचो, परंपरीक उत्सवांचे दिसपटयेचे अभ्यासांतल्यान सनबर्नाच्यो तारखो, थळ बदलूंक येतलें? नितळ, कायदे, सैम संतुळां सांबाळून जाल्यार, रात दीस जावपी धुमशेणांक मर्यादा घाल्यार सनबर्नाक आडायतले कोण? घुंवळे वखदां, जाल्ल्या घडणुकांतल्यान, पयसो न भरिल्ल्यान सनबर्ना विशीं तिडक वाडल्या. सनबर्नाचोच न्हय खंयच्याच उत्सवाचो, फेस्तांचो थळाव्यांक जांच न्हय लाव जावचो ही नीत आसची. व्हड खासा फेस्तां, उत्सव उदक, बिजली, नुस्तें, भाज्यो चोरतात, कोयर वेवस्थापनाचेर चेपण येता. सरकारान तांकां तेंको दिवचो न्हय. गोंयचे उदरगतींत शिस्त केळयतना फुडारांत तशी नेमावळ करची पडटली.
मोपा विमानतळ, तमनार प्रकल्प आडमेळ्यांतल्यान फुडें वतना गोंयकार तरणाट्यांक वेसना पसून पयस दवरपाचें, कुशळटायेंतल्यान तांकां उदरगतींत आस्पावन घेवपाचें आव्हान आसा. मेगा प्रकल्पांक आडमेळीं हाडपीच तातूंत फाल्यां व्हड वांटेकार जाल्ले दिसतले आड वाटेन. कायद्याचे फास्केंतल्यान तशें जाल्यार माफी आसची. उदरगतींत शिस्त आयल्यार, येणावळय वाडटली, गोंय स्वयंसिद्ध जातलें.
गोंय राज्य कर्मचारी आयोगा वरवीं खंयच्या पदांचेर भरती जातली तें आयोगाच्या अध्यक्षांनी सांगचें पडटलें. आयोगाक कायद्यान गोंयकार अध्यक्ष, वांगडी मेळ्ळ्यार आयोग बळिश्ट जातलो.
विज्ञाननिश्ठ भुरगीं घडयतले जाल्यार तांचे आवय बापूय विज्ञाननिश्ठेक ओंपिल्ले आसपाक जाय. शिक्षणीक बदलांतल्यान भुरग्यां भितर ती कुशळटाय हाडूंक येता विज्ञाननिश्ठ शिक्षकांचे मजतीन. शिक्षकांच्यो बदल्यो वर्साक एकदां, दोनदां जावच्यो. शिक्षकांची गुणवत्ता वाडोवपाक प्रशिक्षण, भोंवड्यो जातात, कायदे शिकोवचे. कंत्राटी पद्दती शिक्षकां भितर अस्वस्थताय हाडटा. वेगळे पद्दतीन तांकां पेन्शनावरी येवजण्यांनी आस्पावंक येता.
पिराय वाडटना राजकारण्यांनी समाजीक वावरांत घुस्पून फुडले पिळगेंतले राजकारणी घडोवपाचो, सवस्तकाय तिगोवपाचो नवो मंत्र गोंय आपणायतलें असो विस्वास आसा. महाराष्ट्रांतले हालींचे विधानसभा वेंचणुकेंतल्यान राजकारण, समाजकारण कशें बदलता तें दाखोवन दिलां.
म्हादय न्हंयचो प्रस्न सोडोवपाक 1994 वर्साचो विधानसभेंत मांडिल्लो, आपणायिल्लो टेरी रिपोर्ट सोदचो. त्या रिपोर्टांतल्यान म्हादय उदका प्रस्न सुटावो करपाची वाट दिसतली.
एका तेंपार कायद्याचे गिन्यांनी गोंय सरकारांत, विरोधी पक्षांत आशिल्ले. आयज राजकी पक्षांतय कायदो पंडित आसात. तेच गिन्यांनाचो दिवो.
गोंय मुक्तीचो इतिहास सांगतना, सुटके झुजाऱ्यांक नमन करतना फाटल्या पांच, पंदरा वर्सांनी गोंयांत जाल्ल्या समाजीक बदलांक, उदरगतीक सलाम करुया.
वरिश्ठ पत्रकार लक्ष्मीदास बोरकार, साहित्यीक मनोहरराय सरदेसाय, रवीन्द्रबाब केळेकार हांच्या जल्मशती वर्सा एकचाराचो मंत्र गोंय मुक्ती दिसा दिवया. राजभास देवनागरी कोंकणी घराघरांनी पावोवया.
याद करुया आयच्या दिसा
कवी बाकीबाब बोरकार हांच्या
“गोंयचें नांव व्हड करून”
गिताच्यो वळी
सुहासिनी प्रभुगांवकार
9881099260
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
