भांगरभूंय | प्रतिनिधी
खुपशें फावट आमकां आमचे कडेन आशिल्ल्या गजालींचे महत्व खबर आसना. पुण जेन्ना ती गजाल ना जाता तेन्ना त्या गजालीचें महत्व लक्षात येता, पुण तो मेरेन वेळ गेलो जाल्यार पश्चाताप करपा बगर कांयच पर्याय उरना. हांव उदक ह्या महत्वाच्या संसाधना बद्दल कांय मुद्दें गोंयकार वाचकां मुखार दवरुंक सोदता. उष्णकटीबंधीय प्रदेश, सांगाताक अस्तंत घांटा सारको सक्षम जलसाठो, वर्सभर उदका पुरवण करपी न्हंयों, तळयों ह्या सारके घटक सैमीक कृपेन लाबिल्ले आसतना गोंयांत हांवें उदकाचो हुस्को परगटावप विचीत्र दिसतलें.
उदक हे एक अक्षय संसाधन म्हण आमी शिकल्यात. हाचो अर्थ उदक केन्नाच सोंपचेना. ते ह्या पृथ्वीचेरच आसतले. गोंयची सैमीक बांदावळ पळयल्यार उपलब्धतेचे बाबतीत आमकां उदक सदांच आसतले, पुण हांगा मुद्दो उप्रासता तो कसले “उदक” आसतलें तो! भूजलशास्त्राचे परिभाशेंत सांगचें जाल्यार पर्जन्य रुपांत पृथ्वीच्या भूभागाचेर पडपी उदक दोन फाट्यांनी विभागून वता. एक भूंयेच्या पृष्ठभागा वयल्यान वचपी (surface water) आनी दुसरें, भूगर्भांत झिरपून धर्तरेच्या पोटांतल्या जलाशयांत सांठून उरपी (ground water) भूंयजल. मानवाच्या उत्क्रांती सावन आताच्या आधुनिक काळा मेरेन पृष्ठभागा वयल्यान व्हांवपी उदकाचो आमी बऱ्या प्रमाणांत वापर केला. धरणां बांदल्यात, बांद घाल्यात, न्हंयांची दिका बदल्ल्या. खुपशें surface water शिंपणावळी खातीर वापरांत हाडलां. जगातल्या वट्ट गोड उदका सांठ्या भितर पृष्ठभागां वयले उदक फकत 0.3 टक्के भरता तर भूंयगर्भा भितर 30 टक्के आसपावता. भारताच्या हेर वाठारांनी भूंयगर्भांतले उदक व्हडा प्रमाणांत उस्पिल्ल्यान भूंयजल पातळी खालावल्ल्याचो हुस्को दिसून येता. चेन्नय सारख्या शारांत भूंयजल सोंपिल्ल्याचें आमी पळयलां आनी सद्या बेंगळूरू पसून तेच दिकेन वचूंक लागलां म्हणपाचें कळटां.
गोंयांत उदका कमतरतेची झळ आमकां अजून तरी तशी बसूंक ना. एप्रील- मे म्हयन्यांत केन्ना- केन्ना उदकाचो उणाव जाणवता, पुण पावसाळो येतकच तें कश्ट आमी विसरतात. टँकरांतल्यान पुरवण जावपी आसूं वा सरकारी नळांतल्यान येवपी जावूं, हें चडशें उदक न्हंयों वा surface water च आमकां मेळटा. हाची आमकां इतली संवय जाल्या की आमकां भूंगर्भांतल्या “अमृत” सांठ्याचो विसर पडला. आदीं गोंयच्या दरेके वाड्यार बांयों आसताल्यो. कांय कडेन तर घराघरांनी बांयों आसताल्यो. आतां पसून त्यो आसात. पुण त्यो वापरपा योग्य आसात काय ना तें तपासचें पडटलें. तेन्ना बांयच्या उदका बगर दुसरो पर्याय नाशिल्ल्यान बांयची कुयदाद घेवप गरजेचें आसलें. लोक कसलोच दुबाव दवर नासतना बांयचें उदक वापरतालें. आतां गोंयच्या भूंयजलाचो दर्जो तितलो उरुंक ना. म्हाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांच्या प्रोजेक्टा खातीर पेडणें आनी बार्देज म्हालांतल्या कांय बांयंचें उदक तपासतना आमकां गोंयच्या गांवगिऱ्या वाटारांतल्या भूंयजलात ‘ई. कोलाय’ ह्या बॅक्टेरीयाचे अंश सांपडिल्ले. ही बॅक्टेरीया मानवी वा जनावरांच्या विश्ठेंत आसता. गोंयच्या शारांतले भूंयजल तपासल्यार आनीकय धक्को दिवपी निकाल आमकां मेळूं शकतात.
गोंयची भूंयरचना पावसाचें उदक भूंयगर्भा भितर सांठोवपा खातीर सामकी उपयुक्त. त्या भायर दर्यादेग म्हालांनी भूंयजल पातळी सामकी उथळ आसा. हांगा पावसा दिसांनी बांयंतलें उदक बालदेंतल्यान हात घालून काडपा सारकी परिस्थिती आसता. सैमाचें हेंच वरदान आमकां श्राप थारत म्हण भंय दिसपाक लागला. मडगांवा तर हें आतां स्पश्टपणान जाणवता. फांटल्या सप्तकान स्टेशन रोडा वयली परिस्थिती बातम्यांनी आमच्या मुखार आयली. मडगांवा मलनिस्सारणाची भूंयगत प्रणाली पुरायपणान सुरू जाल्या. भूंयजलस्थर उथळ आशिल्यान मलनिस्सारणातलें उदक भूगर्भांत आनी भूगर्भांतले उदक ते वाहिनींत वचप हें सदचेंच जालां. हाका लागून मडगांवांतलें भूजल पुरायपणान मानवी मलान प्रदुशीत जालां. कसल्याच विज्ञानीक आदारा बगर कोणेंय हें बरोवप चुकीचें, पुण प्रत्यक्ष दृश्य निरीक्षणातल्यान हांवें हें बरोवपाचें धाडस केलां. कोंबातल्या वॅस्टर्न रिंग रोडा वयल्यान कोणेंय पासय मारची. परिसरांतल्यान येवपी घाणी वयल्यान हे गजालीचो सहज अदमास येतलो. ह्या सप्तकान थंयचोच एक व्हिडीयो समाज माध्यमांचेर वायरल जाल्लो. थंयच्या नाल्यांतले खुपशें थिगुर स्वासा खातीर उदकाच्या पृष्ठभागार येता तें दिसतालें. ते बाबडे येताले प्राणवायू घेवपा खातीर. उदकान विरघळिल्लो प्राणवायू कमी जाल्ले कारणांन तांकां वयर येवचें पडटालें.
हांव मडगांव रावता म्हूण मडगांवची स्थिती म्हाका कळटा. पुण हीच स्थिती भूंयगत मलनिस्सारण चालू जाल्ल्या गोंयच्या दरेक वाठारांनी उप्रासल्या आसतली हातुंत दुबाव ना. म्हापश्यां पसून मातसो चड पावस पडल्यार मलनिस्सारणाच्या चेंबरांतल्यान उदक ओव्हरफ्लो जावपाचे प्रकार हांवें पळयल्यात. कसलोय प्रकल्प चालीक लावचे पयलीं ताचो अभ्यास गरजेचो आसता. भूंयगत मलनिस्सारण वाहिनी घालपा आदी सगळ्या परिणामांचो अभ्यास जाल्लोच आसपाक जाय. मागीर आतां चुकलें खंय ताचो खोलायेन परत अभ्यास जावंक जाय आनी नव्यान जंय हो प्रकल्प येता थंय जाल्ल्यो चुको टाळपाक जाय. हांगा मलनिस्सारण भूयजल प्रदुशीत करता इतलोच पर्यावरणीय परिणाम ना. तर भलायकेचो मोठो आनी गंभीर हूस्को लिपिल्लो आसा.
सोळा हजार लिटर मुफत उदक दिवपाची येवजण सरकारान कांय जाणांचे ‘जुगाड’ मतींत घेवन बंद केली, पुण सैमान आमचे खातीर दवरिल्ल्या अमर्यादीत मुफत उदकाची येवजण आमीच बंद करपाच्या वाटेर हाडल्या.
शेवटाक सोंप्या भाशेंत सांगचें जाल्यार, गोंयची भूजल पातळी देवपाचो चड हुस्को ना. पुण भूयजल पिड्ड्यार जावपाचो हुस्को चड जाणवता. जमनी पोंदा उदकाची क्वांटीटी भरपूर आसतली. पुण ताच्या क्वॉलिटीचे कितें? भू पृश्टा वयले उदक कमी पडटकच आमी भूगर्भातल्या उदकाचेर आक्रमण करतले, पूण इतलीं वर्सां आमच्या बेजबाबदार वागण्यान ईबाडत वचून तें उदक पिवपा योग्य नासलें जाल्यार कितें करपाचें? हाचो विचार कोणें केला? शुद्ध जलाची पर्यायी वेवस्था आसा आमचे कडें?
ना.
आमी आमचे परीन आनी सरकारान तांच्या पांवड्यार आतांच योग्य पावलां उबारून हें संसाधन राखपाक जाय. कर्नाटकान म्हादय व्हेली म्हण गोंय तानेला म्हणपात कांय अर्थ ना. आमच्या कडेन आसा त्या उदकाचो सांबाळ करपांत शक्ती घालूया. शुद्ध उदकाच्या सांठ्यान भरिल्ली ही भूंय आमची. तिची कुयदाद घेवपाची जबाबदारीय बी आमची. ते करूंक ना जाल्यार आमी तें वगडायतलें आनी फुडाराक तानेन सोंपतलें.
पुरुषोत्तम वेर्लेकार
9923932634
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
