इस्रायल- हमास झुजाचें एक वर्स

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

इस्रायला कडेन अनअधिकृत अण्वस्त्रां आसात हें जग जाणां. आपल्या मध्यपूर्वेंतल्या दुस्मानांचे अण्वस्त्र कार्यक्रमांत मात इस्रायल घातपात घडोवन हाडटा असो इतिहास आसा. इराकाची ओसिराकांतली अणूभट्टी तांणी बाँब घालून नश्ट केल्ली.

फाल्यां 7 ऑक्टोबर. एक वर्स फाटीं ह्याच दिसा गाझांतल्या पॅलेस्टायनी हमास संघटनेच्या सशस्त्र कॅडरान सरहद्दी वयल्यो संरक्षक वण्टी तोडून उत्तर इस्रायलांत पयलीं संगीत महोत्सवाचे सुवातीर आनी उपरांत थंयचे वसणुकेंत –किबुत्झांत– वट्ट 1331 दादले, बायलो, भुरग्यांक क्रूर तरेन मारून उडयत एक वर रक्तखेवाचो तांडव केलो. महिलांचेर लैंगीक अत्याचार केले. इस्रायली सुरक्षा दळ आनी सैनिक थंय पावचे आदी 251 जणांक बंधक घेवन थंयच्यान पळ काडलो. गाझा प्रांतांत अतिक्रमण करून वसयिल्ल्या अनधिकृत इस्रायली वसाहतींच्या (किबुत्झ) विरोधांत हमासान ही अविचारी कृती केल्ली खरी, पूण गेल्ल्या एक वर्सांत सूडान पेटिल्ल्या इस्रायलान जबाबी सैनिक कारवायेंत गाझाची मसंडभूय करून उडयली ताची हमासच्या नेतृत्वान सपनांतूय कल्पना केली नासतली.   

हमासची रणनिती दोन कडेन फसली. एक म्हळ्यार बंधकांक लागून इस्रायल हल्लो करनासतना वाटाघाटी करपाक मुखार येतले हो समज चुकीचो थारलो. खंयचेय परिस्थितींत अतिरेक्यां वांगडा समझौतो- करार केन्नाच करचे नात हो संकेत इस्रायलची सरकारा आयज मेरेन पाळत आयल्यांत. दुसरे म्हळ्यार हमासान आपले जनतेक ढाल कशी वापरपाचे यत्न केले. तांणी आपली कार्यालयां, शस्रगारां नागरी वसाहतींत शाळांच्या, हॉस्पिटलांच्या इमारतीच्या तळघरांतल्यान चलोवपाक सुरवात केली. जिनेवा करारा प्रमाण झुजांत नागरिकांक सामुहीक दंड दिवचो न्हय, तांकां क्रूरपणान वागोवचें न्हय, तांकां जिवेशीं मारचें न्हय, मानवी दृश्टीकोनांतल्यान तांची प्रतिश्टा पाळची अशे संकेत आसात. त्या खातीर अमेरिका, जागतिक समुदाय आनी संयुक्त राश्ट्र हांची मुर्वत दवरून इस्रायल रहिवासी भागांत हल्ले करचे नात, असो अदमास केल्लो तो चुकलो. आयज जगांत दुश्ट राश्ट्रां संकेत पाळनात अशें चित्र दिसता. रशियेन सिरियांत बशर अल-असद हाची राजवट वाटोवपा खातीर बंडखोरांच्या हद्दीतल्या हॉस्पिटलां, शाळा, नागरी वसाहतींचेर बाँब उडोवन नागरिकांक मारल्यात आनी तेच आतां युक्रेनांत करतना दिसतात. इस्रायलाचो इतिहास वेगळो ना. इस्रायलांत आत्मघाती हल्लो करपी आतंकवाद्यांचीं कुटुंबां खंय रावतात तें सोदून त्यो अख्ख्यो इमारती आनी लागींचे वांठार बाँब घालून मातयेभरवण करपाचो तांचो इतिहास आसा.  

हमासचो अदमास चुकलो. उरफाटे बंधकाक सोडोवपाच्या इराद्यान हमासचेर चेंपण हाडपा खातीर इस्रायलान सुरवेक हमासच्या अधिकृत कार्यालयांचेर आनी उपरांत तांचे झुजारू लिपून रावल्यात असो दुबाव आशिल्ल्यो रहिवासी इमारती, शाळा, हॉस्पिटलांचेर बाँब घालून तीं काबार केलीं. हमासाक पूर्णपणान नेस्तनाबूद करपा खातीर गाझापट्टींत टँकां सयत पायदळ धाडलें. वर्सा भितर इस्रायलान गाझापट्टीची मसंड करून उडयली. बिल्डिंगी उडयल्यो, मुळाव्यो सुविधा नश्ट केल्यो. अर्थवेवस्था, समाजवेवस्था काबार करून 41000 परस चड नागरिकांक सोंपयले, तांतूत 6000 बायलो आनी 1100 भुरगीं आशिल्लीं. एका वर्सांत केल्ली ही मानवहत्या इस्रायलान गेल्ल्या वीस वर्सांत करुंक नाशिल्ली. 19 लाख गाझावासीयांक दक्षीणेंत इजिप्तच्या शिमे लागसार निर्वीसित छावणींत दानधर्माचेर जगपाक धाडल्यात. तातूंत 45000  गुरवार बायलो आसात. हमासचो अध्यक्ष इस्मायल हनियेच्या तीन पुतां सयत गाझा सरकारांतले मंत्री आनी कमांडरांक मारून उडयल्यात. स्वता हनिये आपलो जीव वाटावपाक इराणांत राजधानी तेहरानांत सुरक्षित भागांत रावपाक गेल्लो खरो, पूण ताचो सोद लावन ताच्या फ्लॅटाचेर रॉकेट हल्लो करून ताकाय ताच्या अंगरक्षका सयत 31 जुलयाक मारून उडयलो. 

इस्रायलाक एका परस चड कडेन झुजांत गुंतोवन दवरून कमजोर करपा खातीर खर दुस्मान इराणान आपल्यो मित्र संघटना लेबनॉनांतले हिजबोल्ला, यमनांतले हुथींक हल्ले करपाक मुखार काडले. इस्रायलान यमन, सिरियाचेर हल्ले चडयले उपरांत हूथी विद्रोही आनी सिरियन फाटी सरले. मात हिजबोल्लाच्यो कारवायो दिसपट्ट्यो वाडपाक लागल्यात तें पळोवन गेल्या म्हयन्यांत इस्रायलाक तांचे आड ताबडतोब मोर्चो उगडचो पडलो. हिजबोल्लाचे झुजारी संवाद सादपाक वापरपी पेजर, वॉकी-टॉकी सारकेल्या उपकरणांत ती पुरवठो जाता थंय घातपात करून आदींच स्फोटकां लिपोवन दवरिल्लीं. तांचे स्फोट घडोवन हजार मायत कॅडरांक जखमी केले. तातूंतले कांय जाण सोंपले. कॅडरांचे नेटवर्क बंद पडलें. ते अंदाधुंदीत तांचो मुखेली हसन नसरल्लाह आपल्या सल्लागारां वांगडा राबित्याक आशिल्ल्या अंडरग्राउंड बंकराच्या वाठारांत बाँबहल्लो करून तांकां मारून उडयले. 2006 च्या झुजा उपरांत  हसन नसरल्लाह जिवाच्या भंयान लिपून रावतालो. ताचीं भाशणां विडियोंतल्यान नागरिकांक दाखयताले. 

गेल्ले वर्सा अमेरिकेन आपल्या $ 6.5  अब्ज लश्करी मजतीखाला BLU-109  जातीचे बाँब दिल्ले. 40 ते 80 क्विंटल वजनांचीं स्फोटकां भरिल्ल्या बाँबांत 30 मिटर जमनी खाला आशिल्ली काँक्रिट बंकर फोडपाची तांक आसता. असले 85 बाँब ह्या ऑपरेशनांत वापरून हसन नसरअल्लाह, ताची धूव, इराणच्या गुप्तहेर संस्थेचे कमांडर आनी पुतिनाच्या खाजगी मारेकरी वागनर ग्रुप सेनेचे कमांडरांक थंय सोंपयले. हसन नसरल्लाच्या पदार नेमणूक केल्ल्या ताच्या भावाकूय चार दिस फाटी मारून उडयलो. रशिया गुप्तपणान हिझबोल्ला, हूथींक तेंको दित, तांकां लश्करी प्रशिक्षण दित आयला आनी बदल्यांत ह्या संघटनांचे सभासद रशिये वटेन युक्रेनांत झुजपाक भाडोत्री मारेकऱ्यांची भरती करतात. 

फाटल्या एक वर्सांत इस्रायलान लेबनॉनांत प्रवेश करनासतना हिजबोल्लाचो मुखेली धरून अर्दान तेंगशेचे नेतृत्व काबार करून उडयलां. हमासान गाझा पट्टीन केलां तशें हिजबोल्लानूय दक्षीण लेबेनॉनांत रहिवासी भागांत इमारतीं खाला बंकर आनी पळून वचपाक खंदकांचें जाळें विणलां आनी गाझांत जशी हमासची बांदावळ काबार केली ताची पुनरावृत्ती दक्षीण लेबनॉनांत घडोवन हाडपा खातीर इस्रायलान जमनी वयल्यान आक्रमण सुरू केलां. 2 लाख नागरिक आपलीं घरादारां सोडून छावणींत रावंक गेल्यात.  दोस्त महासत्ता अमेरिकेची अर्थीक, लश्करी, तंत्रगिन्यान मजत आनी शस्त्रात्र पुरवण हाका लागून इस्रायल मध्यपूर्वेतले प्रथम क्रमांकाची लश्करी ताकद जाल्ली आसा. ते खातीर मनांत येता तेन्ना आपल्या दुस्मानांक खऱ्या अर्थान घरांत घुसून मारता. इस्रायली मोसादचो जगांतली एक सक्षम, लायक गुप्तहेर संस्था असो लौकीक आसा. इस्लामी देशांत पंथांतले वैमनस्य़ आनी फुटीचो मोसादान फायदो घेत तांच्या नेत्यांक सोपयल्यात.

इस्रायला कडेन अनअधिकृत अण्वस्त्रां आसात हे जग जाणां. आपल्या मध्यपूर्वेंतल्या दुस्मानांच्या अण्वस्त्र कार्यक्रमांत मात इस्रायल घातपात घडोवन हाडटा असो इतिहास आसा. इराकाची ओसिराकांतली अणूभट्टी तांणी बाँब घालून नश्ट केल्ली. इराणच्या अणू कार्यावळींत ते उडयल्यात असो आरोप आसा. शिवाय युरेनियम शुद्धीकरणा खातीर लागपी सदोश उपकरणांची इराणाक पुरवण करपा फाटल्यान तांचो हात आशिल्लो म्हणटांत. सद्या एक युरेनियम संवर्धन सुविधा इराणांत चालू आसा. 2019 वर्सा रशियेन दुसरो प्रकल्प बांदला आनी तिसरो बांदपाच्या मार्गार आसात. इराण अण्वस्त्र निर्मितीच्या लागी पावला असो जगांतल्या अणूशास्त्रज्ञांनी अदमास बांदला. अण्वस्त्रां हातांत आसतलीं तेन्नाच इराण आत्मविश्वासान इस्रायला विरोधांत सशक्तपणान उबो रावपाक शकतलो. हमास आनी हिजबोल्लाच्या मुखेल्यांक मारले उपरांत देशांत जनतेच्या वाडट्या दबावा खाला आपलो कणो दाखोवपा खातीर इराणाक 180 प्रक्षेपणां इस्रायलाचेर सोडचीं पडलीं. ती निश्क्रिय करपाक खाडींतल्या अमेरिकी नौसेना आस्थापनानी इस्रायलाक प्रत्यक्षपणान मदत केली हे अमेरिकेन कबूल केलां. 

अमेरिकेचे खाडींत कटर, बेहरीन, युएई धरून 19 जाग्यांनी लश्करी अड्डे आसात. इराणच्या प्रक्षेपण हल्ल्यांक  खरपणान जाप दितले अशे इस्रायलान म्हळां. इस्रायलान जर इराणचे तेल आनी अणू संस्थान, प्रकल्पांचेर हल्ले चडयले जाल्यार झुजाची परिमिती वाडून ते मध्यपूर्वे पुरते न उरता ताका जागतिक स्वरूप येतलें. इराणच्या तेल, अण्विक संस्थानांचेर हल्ले करपाक अमेरिकेन मनाय केल्या खरी, पूण प्रश्न आसा इस्रायल अमेरिकेचें आयकतलो काय कितें तो. ऑगश्टा उपरांत आतां मेरेन जो बायडन आनी नेतनयाहू हांचे मदी संवाद जाल्लो ना.   

‘दोन राश्ट्रां समझोत्या’ क अनुसरून पॅलेस्टाइन देश अस्तित्वांत येवप हें ह्या परिस्थितीचें खरें समाधान. पूण तें अशक्य दिसता. कारण 1967 वर्साच्या अरब- इस्रायली मदल्या 6 दिसांच्या झुजांत इस्रायलान पॅलेस्टायनाच्या वेस्ट बॅंक, पूर्व जेरूसलेम, गाझा, गोलन हायटस भागांत अतिक्रमण केल्लें त्या भागांतल्यान भायर सरपाक इस्रायल न्हयकार दित आयला. तेन्ना दोनूय देशां मदीं रक्तखेव चालूच उरतलो.

पॅलेस्टाइन मुक्तीसंघटनेची (पी.एल.ओ) स्थापना 1964 वर्सा जाल्ली. 1967 वर्सा ते अरब-इस्रायल  6 दिसांच्या झुजांत झुजल्यात. 1990 वर्सा  शांती समझोत्यांत भाग घेतले उपरांत यासर आराफताच्या मुखेलपणा खाला पी.एल.ओ एक मुखेल राजकी संघटना म्हूण लौकीकाक आयली आनी जगांत तिका मान्यता मेळपाक लागली. तरीयपूण हिंसेच्या मार्गान ध्येय साधपाचो यत्न करपी हमास धरून ल्हान- व्हड आठ मायत आतंकी संघटनांनी सुरीहल्ले, हत्या, आत्मघाती हल्ले, बंधक घेवन खंडणी मागप सारकेले उद्देग चालूच दवरल्यात. 

हमास, हिजबोल्ला सारकेल्या संघटनाक पुराय तरेन सोंपोवप अशक्य. सत्तर, ऐशींच्या दशकांत जांकां इस्रायलान मारले तांचे पूत, नातू आयज हिसेंचें दायज चलयतात. आयज जे मरतात तांचे पूत, नातू फुडारांत तो चलयतले. सूडभावनेंतल्यान निर्माण जाल्ले हिंसेचो केन्नाच शेवट जायना. आयच्या आतंकवादी रक्तबीज राक्षसांच्या सांडिल्ल्या रक्तांतल्यान फुडारांतले आतंकवादी जल्म घेतले.   

दीपक लाड