…इल्लेंशें, दोळ्यार उदक फाफुडटना

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

‘‘हांव वर्षा उसगांवकार, गोंयचें, आनी नेटिव्ह हांव गोंयचें. हांव हांगाचें नागरीक. म्हजो आजो, तांचो बापूय, बापायचो बापूय सगले गोंयचे. जाल्यार, कोंकणी भाशेक हांव परकी कित्याक जावंक जाय?…..’’

“भास म्हळ्यार फक्त व्याकरण नासून ती संस्कृती आसता. ती संस्कृती संस्कारांतल्यान फुडलें पिळगेक मेळत आसता. आपली आवयभास उलयिल्ल्यान, वाचिल्ल्यान, वापरिल्ल्यान ती वाडत वता. आवयभाशेंतल्या शिक्षणांतल्यान भुरग्यांची उदरगत बरी जाता, आनी बेगीन जाता. ताका लागून आवयभाशेचे संस्कार मुखार व्हरपाचें काम दरेक मनशान करूंक जाय.” ही खाशेलीं मोलादीक उतरां कोणा कोंकणी म्हालगड्याचीं न्हय. दुबाव ना, कोंकणी म्हालगड्यांनी अशे तरेचीं आनी हाचे परसय खोलायेंत वचून आमकां समजावपाचे खूब म्हळ्यार खुबूच यत्न केल्यात. पूण…..
….अजुनूय, आमच्यांतल्या भितरल्यांचे दोळे उक्ते जावंक नात. तशे खरेपणी जाल्यात. पूण, तें तशें दाखोवन दिवपाक सोदिनात, वावुरनात, आनी वागनात आशिल्ल्यान, आमची उदरगत खंय तरी भरकटत वता, आडखळत रावता. देखून तांचो हुस्को आमच्या बदलाक भायल्यांक जाता. हे फाटभुंयेर अशें तरेचीं उतरां, शिकवण, तांणी गोंयांत येवन आमकां दिवचीं पडटात हें आमचें दुर्दैव. आमकां कोंकणीच्या म्हापुरसान शणै गोंयबाबान तशेंच कोंकणीचो हुस्को लागिल्ल्या साबार म्हालगड्यांनी, हो विचार सांगून सांगून आपलीं जीण सोंपयली… भोवमानादीक उदयबाब आयजवेर आमकां शिटकायत पर्जळटो दिवो दाखयत आसात. पूण आमच्या गोंयकारांच्या कट्टुलांत तें कशेंच भितर सरना. आमी ‘सुसेगाद’ रावून झेमत आसात….. देखूनच फाटल्या दिसांनी जाल्ल्या कार्यावळींची याद काडून आमच्या गोंयकार भावंडांच्या दोळ्यांचेर इल्लेशें उदक फाफुडचें अशें दिसता.
वयर सांगिल्लीं उतरां, तातूंतले विचार हे गोमंत विध्या निकेतनाचे वतीन घडोवन हाडिल्ल्या विचारवेध व्याख्यानमाळेंत, श्रीनिवास नायक स्मृती व्याख्यानांत उक्तायिल्ले. अभिनेत्री तशेंच समाजीक वावुरपी, चिन्मयी सुमीत हांचे आसात. आमचे सुस्तेल्ले कुडीक जागोवंक तांणी व्याख्यानमाळेंत मायभास आनी शिक्षण हें संस्कारांचे आदार स्तंभ आसात हें सांगपाक आपणाल्या म्होंवाळ, शितळ उतरांचो शिंतोडो आमच्या कानार आनी दोळ्यार, मनार फुफडलो… तांणी मुखार सांगलें, इंग्लीश ही भास संवसारीक पांवड्यार उलयिल्ली भास. इंग्लीशीक आपलो विरोध ना. ताका लागून फक्त इंग्लीशींतल्यान गिन्यान मेळटा असो समज कोणेच करून घेवचो न्हय. सगल्या भासांतलें गिन्यान इंग्लीश भाशेंत विवीध माध्यमांतल्यान अनुवादीत जाल्ल्यान ते भाशेंतल्यान गिन्यान स्विकारपाची वृत्ती वाडत आसा. हेंच काम दरेकान आपलें आवयभाशे खातीर करप भोव गरजेचें आसा. आवयभाशेंतल्यान गिन्यान मेळोवपा खातीर, ती समृध्द करपा खातीर सगल्यांनी यत्न करपाची गरज आसा. आवयभास समृध्द करून हेच संस्कार मुखार व्हरपाक जाय, अशेंय तांणी म्हळें.
आमी उणे पिरायेंत भुरग्यांक शाळेंत धाडटात, पूण तांच्या मनाचेर ताचो ताण येता काय कितें हाचो विचार करपूय तितलेंच गरजेचें आसा. शाळेंतल्यान आयले उपरांत तीं कांयच सांगिनात म्हळ्यार भुरग्यांच्या मनाचेर ताण आयला अशें ना. ताका लागून अडेज वर्सांच्या भुरग्याक शाळेंत धाडल्यार आनी तो परतून घरा आयलो जाल्यार ताण येत आशिल्ल्याचें सांगचो ना. भुरग्यांक खूबशे प्रस्न सेगीत पडत आसतात. तांकां ते सेगीत विचारपाचे आसतात. आवयभाशेंत ते सहजतायेन विचारप जाता. पूण जाका आवयभास सोडून इंग्लीश वा हेर भाशीक शाळेंत भुरग्याक घालतात त्या वेळार भुरग्यांक प्रस्न कसो विचारचो हे खातीर ते तयार करपाक वेळ वता. ल्हवू ल्हवू भुरगीं प्रस्न विचारपाचें सोडून दितात.
आवय-बापायचें भुरग्यां कडेन सारकेच प्रेम आसता. ताका लागून भुरग्यांचेर आपल्यो इत्सा हावेस लादिनासतना ताका ताच्या आंगान वाडूंक दिवप गरजेचें आसता. ताची उदरगत जावप गरजेची आसता.
खंयचेंय शिक्षण घेतना तांकां भाशेचें बंधन आसप चुकीचें आसा. जे भाशेंतल्यान सहजतायेन गिन्यान संपादन करुंक मेळटा ती आवयभास आसता. ताका लागून आवयभाशेंतलें शिकप हें कठीण दिसना. आवयभास भुरग्यांचे उदरगतीक सोंपी थारता.
एके “स्वाद -आस्वाद”चे कार्यावळींत नामनेची मराठी अभिनेत्री पूण गोंयकार धूव सुंदर रितीन उलयली. तिणें उलयतना म्हळें, “म्हाका कोंकणी उलोवपाक कोंकणीची प्रॅक्टीस करची पडूंक ना. कारण ती म्हजी आवयभास, मातृभास. तें म्हजें अस्तित्व. म्हजे आवयन ती म्हाका शिकयल्या. जाल्यार हांव ती कशी विसरूंक शकतां? जेन्ना थोडे लोक उलयतात जशे, सोरी हां, म्हजी कोंकणी तितलीशी बरी ना. म्हाका अजाप दिसता, जी कोंकणी मात्रभास तुमची, ती उलोवपाक कित्याक तुमी दिलगीर जाता. कित्याक तुमकां ती भास अवगत ना? कित्याक येना तुमकां? तुमी कितें अमेरिकेंत वाडल्यात?… रशियेंत वाडल्यात?… म्हणून तुमकां तुमची भास येना?… ‘‘हांव वर्षा उसगांवकार, गोंयचें, आनी नेटिव्ह हांव गोंयचें. हांव हांगाचें नागरीक. म्हजो आजो, तांचो बापूय, बापायचो बापूय सगले गोंयचे. जाल्यार, कोंकणी भाशेक हांव परकी कित्याक जावंक जाय?…..’’ कितले सोंपे रितीन वर्षाबायन कोंकणी उलयनाशिल्ल्यांचेर बडी मारल्या पळयात. वालोर तिका.
संवसारभरच्या जाणकारांनी, बुदवंतांनी, आवयभाशेंतल्यान शिक्षण घेवचें असो भोव मोलाचो सल्लो दिला. आवयभाशेंतल्यान उलोवप, बरोवप, वाचप आनी तिची वाड करप हें दरेक कोंकणी मनशान केल्यार, पाळ्ळ्यार, कसलोच दुबाव नासतना आवयभास वाडीक लागली, ती आनीकय फुलतली, फळटली… हें सुर्याच्या उजवाडा इतलें सत आसा. पूण…आमी हे मातयेंतले “नीज” आजुनूय झेमेंत आसात. देखून, हें इल्लेशें सांगणेचें अमृतरूपी उदक तांच्या दोळ्यार फाफुडपाचो सुपुल्लो यत्न करतां, आनी परमपुज्य स्वामी विवेकानंदानी दिल्ली अमृतवाणी परतून एकदां याद करून दितां…
“उठात ,जागे जायात, आनी आवयभाशेचे वाडीचे सेवेक (वावराक) लागात.”

उल्हास यशवंत नायक
8010061867