भांगरभूंय | प्रतिनिधी
संघर्श, झूज, दळडीर वा धर्मीक कडवेपणाच्या काळांत सगल्यांत पयलीं आनी चड बळी पडटात, त्यो बायलो आनी ल्हान भुरगीं. आयज बायलांक हे बाबतींत धिटायेन मुखार येवपाची गरज आसा. चिली- अमेरिकी साहित्यीक इझाबेल अलेंदे हांचीं हीं उतरां. इराणांतल्यो घडणुको पळयल्यार हातूंत तथ्य आशिल्ल्याचें दिसता. इराणांतल्या शहा राजवटींनी पश्चिमी राष्ट्रांक हातां कडेन धरून थंय कट्टरताय मातपाक हातभार लायलो, अशें मत वादग्रस्त भारतीय कादंबरीकार सलमान रश्दी हांणी उक्तायिल्लें. रेझा शहा पहेलवी आनी तांचे पूत मुहंमद रेझा शहा पहेलवी हांची ती राजवट. इस्लामी राष्ट्र आसूनय एका काळार इराणांत धर्माचें वर्चस्व दिसनाशिल्लें. घडये तांचे पूर्वज पारशी म्हूण आसत! इराणांत परंपरावादी आनी आधुनीक विचारांचे लोक खांदाक खांद लावन वावुरताले. सांगाताक जियेताले. 1 फेब्रुवारी 1979 दिसा देश सोडून पॅरिसाक राविल्ले आयातुल्ला रुहोल्ला खोमेनी तेहरानाक आयले. आठ दिसांनी तांणी शहाची राजवट उमथिली. मार्चांत इराणांत इस्लामीक प्रजासत्ताक स्थापन करपाक 98 टक्के लोकांनी तेंको दिलो. जनमत घेवन डिसेंबरांत नवें संविधान मानून घेतलें.
खोमेनीच्या काळांत थंय ल्हवू ल्हवू कडवेपण रुजलां. तरीय बऱ्याच लोकांक आधुनीकताय, मुक्त विचार, शिक्षणाची ओढ आसा. 2022 वर्सा महसा अमिनी हे 22 वर्सांचे चलयेक हिजाब (तकली धांपपाचो कपडो) घालूंक ना म्हूण गश्त ए इर्शाद (गस्त घालून लोक नैतीकताय पाळटात काय नात, तें पळोवपी पुलीस) पंगडान अटक केली. उपरांत तीन दिसांनी तिका बंदखणींत मरण आयलें. मागीर सादारण वर्स, देड वर्स इराणांत हिजाबा आड व्हडलीं निदर्शनां जालीं. शेंकड्यांनी लोक मेले, जखमी जाले. थोडे अजून बंदखणींत आसात. कांय जाणांक गोळाकूय लायल्यात. हें हिजाब विरोधी आंदोलन भितरले भितर धुमसतालें. फाटल्या सप्तकांत गायिका परश्तू अहमदीक अटक जाली आनी हिजाब कायद्याचें आंदोलन परत सुरू जालें. तिणें आपल्या मैफिलीचो व्हिडियो युट्यूबार घाल्लो. तातूंत ती स्लिव्हलेस ड्रेसांत महिला मुक्तीचें गीत गायतना दिसता. बिरेस्तारा न्यायालयांत याचिका पावली आनी शेनवारा परश्तूक धरली. उपरांत निदर्शना जातकच सोडलीय. हेच मजगतीं हिजाब आनी बुरख्या विशींचो नवो कायदो आयलो. तातूंत ख्यास्त, नेम कडक केल्यात. म्हणल्यार हात, पांय, तकली पुराय धांपिनात त्या बायलांक देड वर्सांची बंदखण आनी 2000 अमेरिकन डाॅलरांचो मुल्त. परत हो गुन्यांव केल्यार ड्रायव्हींग लायसन्स, पासपोर्टूय रद्द. परश्तुक जाल्ली अटक आनी हिजाब कायद्या आड इराणांतले मनीस हक्क वावुरपी, साहित्यीक आनी पत्रकारांनी आवाज काडलो. देश- विदेशांत निशेधाचें ल्हार आयलें. ह्या सगल्याचो परिणाम म्हणल्यार पयर इराणाचे राष्ट्रीय सुरक्षा परिशदेन ह्या वादग्रस्त हिजाब आनी पवित्रताय कायद्याचेर बंदी घाल्या. पूण तो येवचोच ना, हाची खात्री ना.
इराणाचे अध्यक्ष मसूद पजशकियान हांणी कायदो अस्पश्ट आसा. तातूंतल्या कांय तरतुदींचेर परत विचार करपाक जाय, अशें म्हणलां. चारुय वटेन चेपण आसतना तांणी हिजाब कायद्याक तेन्ना विरोध केल्लो. नैतीक पुलीस जावपाचो अधिकार कोणाकूच ना, अशेंय तांचें मत. महसा अमिनीक मरण आयिल्लें तेन्ना ‘आमकां आमची धर्मीक श्रद्धा बळयां लोकांचेर लादपाची आसा, ही आमची चूक. हें विज्ञानीक नदरेंतल्यानूय शक्यच ना’, अशेंय तांणी म्हणिल्लें. ह्या कायद्याक घडये तांचो विरोध आसत. ते वटेन खोमेनी समर्थक हो नवो हिजाब कायदो बेगीन लागू करचो, अशी मागणी करपाक लागल्यात. नाजाल्यार देशांत निदर्शनां वाडटलीं, असो तांचो दावो. अमेरिकेच्या ते विरोधांत आसात. एकूण सध्या इराणी समाजांत सध्या विवीध विचारांचें खतखतें जालां. थोड्यांचो विरोध, थोड्यांचें समर्थन. अमेरिका इराणाक बुद्द शिकोवपाचें निमित्त सोदता. तशें जाल्यार इराका सारकी इराणाची परिस्थिती जावं येता.
धर्माची विटंबणा केली असो आरोप दवरून इराण सरकार लोकांक बंदखणींत घालपाची भिरांत आसतना, थंयचे तरणाटे, खास करून बायलो हिजाब विरोधी वक्तव्यां करपाक लागल्यात. दोन वर्सां पयलीं तर तांणी जिवार उदार जावन व्यक्ती स्वातंत्र्या खातीर एल्गार केल्लो. पूण सरकारान हिजाब बंदी आनीक खर केली. आतां ते विशींचो नवो कायदो स्थगीत दवरला. ह्या सगल्याचो देशाचे उदरगतीचेर, समाजाचेर परिणाम जावपाक लागला. सिरीया, पाकिस्तान, अफगाणिस्तानांत कट्टरतायेक लागून समाज एक- एक पावल फाटीं सरत आसा. हे देश अस्थीर, गरीब जायत आसात. तांचो हेर देशाकूय त्रास जावपाक लागला. हाचे पसून सगल्यांनीच बोध घेवपाक जाय.
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
