इफ्फी ‌@ गोवा 21 – सर्जनांचो उत्सव

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

2 004 वर्सा आयिल्लो भारताचो आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सव (इफ्फी) गोंयांत 21 वर्सां उरतलो हें आमी चिंतूकय नाशिल्लें. इफ्फीची वळख नामनेचे सिने समिक्षक अशोक राणे हांच्या लेखांतल्यान जाली. तो लेख वाचपाक लावपी ज्येश्ठ पत्रकार सुरेश स. नाईक हे एक कथाकार. इफ्फीचे न्हंयेंतले पत्रकारितेंत देंवचे आदीं तो समजून घे हीं तांचीं उतरां अजूनय याद आसात. इफ्फी म्हळ्यार फकत सिनेमा न्हय मनशांक – सृजनांक (क्रिएटिवीटी) एकठांय हाडपी उत्सव. सिनेमाचे दिग्दर्शक, तंत्रज्ञ, निर्माते, गीतकार, कवी, लेखक, कलाकार, समिक्षक, सिनेमाक तोखणावप्यांची इफ्फी ही माची. ती गोंयांत येवन व्हड जाल्या, बदल्ल्या, माचयेर तंत्रज्ञान आयलां. दक्षीण आशियाई सिनेमाक, सृजनांक एकठांय हाडपी इफ्फीक गोंयांत आतां घर मेळपाक जाय. दक्षीण आशियांतल्या निर्मात्यांक इफ्फी भावता. नवे कला अकादमीचे येवजणेंत इफ्फीचे माचयेक सुवात मेळची. येवजण वेवस्थीत जाल्यार इफ्फी आनी कला, साहित्याचें घर बांदपाक अर्थीक आदार केंद्र सरकार, उद्येगपतीं कडल्यान मेळटलो.
कलेचें मळ आयज आधुनीक जाता, कला माध्यमांत मोडटा. माध्यमां समाज जागरुकतायेची माची उरुंक ना पूण सिनेमा तो वावर आयजय करता.
सिनेमा माध्यमातलें सत उजवाडाक हाडटा आड वाटेन. सतालागीं पाविल्लो सिनेमा जैतिवंत जाला, सत्तेंतलोय. सिनेमा घरांत बसूनय रात दीस पळोवंक मेळटा. ते परिस्थितींत भारताच्या 55 व्या इफ्फींतलो सिनेमा ल्हान जावंक लागला, तेंपा प्रमाणे कुरपणे घालता.
उदरगतीचें, समाजमनाचें वायट, बरें दर्शन सिनेमांतल्यान घडटा, घडचेंय. तातूंत एकसारकेपण आसल्यार तो नापास जाता. 55 वे इफ्फीचेर आर्टिफिशल इंटेलिजन्साची सया आसा. खासा परिसंवादांतल्यान ए आय आनी सिनेमा, ए आय चो सिनेमांत उपेग इफ्फी आनी सिनेमाक नवी दिका मेळटली. इफ्फी गोंयांत येत सावन आयोजनात, इफ्फींत सिनेमात तंत्रगिन्यान येवपाक लागलें. गोंय भासाभासेचें, सिनेमाचें मळ आनी थळ म्हणून नामना जोडपाक लागलां.
2004 वर्सा बांदिल्ल्या मल्टीप्लेक्सांत बदल जाल्यात. कागदाच्यो सिनेमाच्यो तिकेटी आतां पुराय मोबायलार पावल्यात. सुरवेक खाण जेवणासावन, नितळसाणीमेरेनच्यो ज्यो कागाळी जाताल्यो, बोवाळ जातालो तो तेंप आतां उरूंक ना.
भारताचो 55 वो, गोंयांतलो 21 वो इफ्फी, इफ्फींतलो सिनेमा सैम सांबाळपाचो रकाद दिवपी, घेवपी आसतलो. बिजलेच्या लखलखाटा परस क्रिएटिविटींत तो बुडटलो अशी आस्त बाळगुया. क्रिएटिविटींची दारां 55 व्या इफ्फींतल्यान उक्तीं करपा पासत सरकाराचे यत्न सुरु जाल्यात. म्हायती, कला आनी संस्कृती, पर्यटन, पर्यावरणाच्या जोड पालवान इफ्फी आडमेळ्यांतल्यान फुडें वतना धा दिसां वेल्यान 8 दिसांचेर पावला. आर्टिकल 370 वरी सिनेमा करपी दिग्दर्शक आदित्य जांभळे गोंयचें सिने मळा वयलें उदेंतेचे नक्षेत्र. गोंय अभियांत्रिकी म्हाविद्यालय (जीईसी) चे आदले विद्यार्थी. एक इलेक्ट्राॅनिक्स इंजिनियर 35 वर्सां आदीं करोडपती. ताची काणी तोच सांगता विद्यार्थ्यां कडेन उलयतना. निर्मातो सुयश कामत आॅस्कर मेरेन पावला, गोंयां भायर वचून सिने शिक्षण घेत तो व्हड जाता. इफ्फींत ते येतलेच, तांकां येवकार मेळटलोच, दोगांकय युवा पुरस्कार कित्याक मेळचे न्हय?
2004 वर्सां इफ्फी गोंयांत हाडपी आदले मुख्यमंत्री मनोहर पर्रीकार आमचे मदीं नात. पूण तांणी रोयिल्लें इफ्फीचें झाड वाडलां. आपणे केल्लें बदलतलें पूण मोडून पडचें ना हाची जतनाय तांणी घेतली. फाटल्या 20 वर्सांनी गोंयांत सत्तेर आयिल्ल्या सरकारांनी इफ्फीची वाट आडायली ना. 2004 वर्सांतलो इफ्फी आयज तेन्ना वरी नासलो तरी तो गोंयांत थिरावला. थंयच इफ्फीच्या गोवा ब्रँडाची निर्मणी जाल्या. दिग्दर्शक, निर्माते शेखर कपूर हांचे वरी संचालक इफ्फीच्या गोवा ब्रँडाक वेगळे उंचायेर व्हरतले, नवी वाट दाखयतले, इफ्फीच्या नव्या घराची वाटय तीच.
2004 वर्सा इफ्फी गोंयांत हाडपाक श्री. कपूर हांणी उमेद दिल्ली. बाॅलिवूड ते हाॅलिवूड सिनेमा मेरेनच्यो यादी तांचे कडेन आसात. सिनेमांतल्यान संवसारांत नामना जोडपी श्री. कपूर आनी तांच्या मार्गदर्शनांतल्यान मुखार सरिल्ले तरणाटे 55 व्या इफ्फींत एकठांय येतले. नवो सिनेमा टी व्ही, थिएटरांत दाखयिल्ल्या सिनेमा बराबरीन पळोवंक मेळटलो. मैं आवारा हूँ आनी हेर अजरंवर गीतां आयकूंक मेळटलीं. संविधानाच्या अमृत महोत्सवी वर्सांत पयलींचो सिनेमा नव्या रुपांत दिसतलो.
सरकारी साहित्य, सिनेमा, संगीत, नाटक, कला, म्हायती खातीं, मंडळां एकवटान इफ्फीचे माचयेर वावुरतात. तो एकवट सदां उरचो हे पासत तजवीज जावची. खात्यांनी संस्कृतीचो बाजार नाका पूण वेवसायीकपणान कला, संस्कृती फुडें वचची म्हणून तज्ञांची एक माची उबारची. पांच धा वर्सांनी कितें जातलें तें येवजून. आडमेळीं येतलींच पूण तीं अळंग कुशीक काडून माचयेक बळगें दिवन, शिस्त हाडपी संचालक, अध्यक्ष एकवटीत माचयेर हाडचे पडटले.
सिनेमा, सिनेमा मोगी इफ्फीचो मध्यबिंदू आसलो तरी सिनेमाचो फुडार, अर्थीक मांडावळ, विशय, गीतां, लेखन, आवाज इफ्फीची पत वाडोवपी आंगां. त्या आंगांक व्हड करपाच्या वावरांत गोंयच्या इफ्फीचो वांटो आसा.
सिनेमा मोबायलार दिसता, मोबायला पासत खासा ल्हान सिनेमा तयार करपाचे माचयेक गोंयच्यान उर्बा मेळ्ळी. सोंपें तंत्र हाडपाच्या यत्नांक जैत मेळ्ळां. सैम, पर्यावरण, प्रदुशण, रानवटी जनावरां, समाजीक प्रस्नाचेर उजवाड घालपी सिनेमा इफ्फीत येवंक लागला. तातूंतल्यान कांय प्रश्नय सुटावे जाल्यात. प्रदेशीक सिनेमा आनी त्या सिनेमाचे निर्माते, दिग्दर्शक गोंयच्यान आॅस्करा मेरेन पावल्यात. आॅस्कर अकादमी, हाॅलिवूड भारतांत येवपाक सिनेमाचे जोड निर्मणेक इफ्फींतल्यान आरंभ जालो, प्रदेशीक सिनेमाचे चॅनलय जाल्यात. कोविडाच्या तेंपार ओटीटी तंत्रातल्यान सिनेमाचे माचयेचो जल्म जालो. हे माचये वेल्यान विदेशी भासांचे सिनेमा बेगीन घरा बशिल्ले कडेन पळोवंक मेळटात. ते नदरेंतल्यान इफ्फींतल्यान नवें कितें दिवप? इफ्फीची माची शिक्षण, भासाभासेची, गिन्यानाची जावप ह्या विशयांचेर अभ्यास जावचो.
तेपासत यत्नय इफ्फींतल्यान सुरू जाल्यात. सिने निर्मणेचे गिन्यान घरा मेळूंक शकता पूण सिनेमा तयार करतकच तो कांय वेळार सर्टिफायड केले बगर लोकां मुखार वता. सिनेमाक सर्टिफाय करपाचे पद्दतींत सोंपेंपणा हाडपा विशीं भासाभास जाय.
सिनेकर्मी अदूर गोपाळकृष्णन हांणी सिनेमा सोसायटी गोंय कला अकादमीतल्यान जावची अशे विचार परगटायिल्ले. रवींद्र भवन सांखळे, मडगांव, सांकवाळे, काणकोण, कुडचडें, राजीव कलामंदीर फोंडें इफ्फींतल्यान जल्मलीं. कलेची हीं सगलीं मंदिरां सांबाळप, एकामेकांक, इफ्फी यंत्रणेक जोडप, थळावे कला शिक्षणाचे अभ्यासक्रम तयार करप आव्हान आसा. उगते वाठार लाखांनी लोकांक एकठांय हाडपी पूण सिनेमाचें बदलपी तंत्रज्ञानातलो नवो सिनेमा ओपन एर सुवातींनी दाखोवप शक्य आसा? सुरवेचें फुकट तिकेट तंत्र हे फुडें परवडचें ना. इफ्फी गोवा ब्रँड तयार जाता, खाशेलपण दर वर्सा येता तेन्ना इफ्फीच्या प्रवेशाचेर मर्याद येतलीच.
सिने मोगी आतां वेंचीक सिनेमा पळयतात. एकाद्रे इफ्फी वेंचीक सिनेमा, सिने मोगीं पुरतो उरतलो, बदलतलो. लेखक, कवी, निर्माते, दिग्दर्शक, तंत्रज्ञां पासत स्वतंत्र माची इफ्फींतल्यान गोंयांत जाता. इफ्फींतल्या सिनेमा पसून ती पयस आसता, म्हारगय. खासा मास्टर क्लासांतल्यान ती देस, विदेशा मेरेन पावता. इफ्फीचो पांवडो सुदारपाक मास्टरक्लास उपेगी. कला अकादमीतलें मुखेल सभाघर तेखातीर मोलादीक. नाटक, स्टुडियाे, शिक्षण, साहित्य, कलेक नवी माची नवे कला अकादमी संकुलांत जावची. इफ्फींतल्या तंत्रज्ञांच्या विचारांतल्यान ती जल्माक येवची.