भांगरभूंय | प्रतिनिधी
कोंकणी नाटक आयज संवसारीक माचयेचे तुळेंत खंयच फाटीं ना. प्रयोगाचे बाबतींत आसूं, शैलीचे बाबतींत आसूं, इझम्साचे बाबतींत आसूं वा सादरीकरणाचे बाबतींत आसूं. हेच खातीर म्हाका ‘इतिहास डॉट कॉम’ ह्या नाटका विशीं बरयन दिसलें.
भांगराळें गोंय अस्मिताय, मडगांव हे संस्थेन हालींच हें नाटक कला अकादमीचे 47 वे कोंकणी नाटक सर्तींत सादर केलें. डॉ. पूर्णानंद च्यारी हांणी बरयिल्लें नाटक अविनाश च्यारी हांणी दिग्दर्शीत केल्लें. इतिहासीक आनी समाजीक कथानकांनी भरिल्लें हें नाटक पळयतना, आमी इतिहासीक नाटक पळयतात काय समाजीक नाटक पळयतात, वास्तववादी शैली अणभवतात काय अवास्तववादी शैली अणभवता हें नाटक सोंपलें तरी कळना. कारण हें नाटक मुळांत बांदलां तें कॅमोफ्लेज (camouflage) शैलींत. हे शैलीचो चडसो वापर संवसारीक माचयेर जाता. भारतीय रंगमाचयेरूच ताचे प्रयोग केल्यात आसतले, पूण हांवें केन्ना ते पळोवंक नात. कॅमोफ्लॅज म्हणल्यार दोन शैली एक जावप. देखीक रानांतलीं जनावरां पानांचो वा रुखांचो रंग आपणावन एकरूप जातात. तशेंच हें नाटका संबंदांत जाल्लें दिसता.
कॉलार्ज पद्दतीन सादर केल्ल्लीं खूबशीं नाटकां आसात. इतिहास डॉट कॉम नाटक जशें चाणक्याचें तशेंच तें मास्टराचें, चंद्रगुप्ताचें तशेंच तें चंदूचें. अखंड भारताचें सपन तेच वांगडा राज्याचें अस्तित्व, सम्राट एलेक्जेंडराची ल्हान राज्यां आपल्या शेकातळा हाडपाची वृत्ती तशीच आयच्या ल्हान पक्षांक आपल्या राष्ट्रीय पक्षांक गिळपाची वृत्ती. हें सगळें एकामेकां मदीं भरसरून एक जालां. ताकाच लागून हें नाटक पळयतना एक धुंदी चडटा. तेचवरी कोंकणी नाटक उंचेल्या पांवड्याचेर पावलां हें पळोवन अभिमानान हड्डें फुलतां.
ह्या नाटकाचो सार म्हणल्यार राष्ट्र आनी राष्ट्र भूंय हांकां आदर्श मानून तिचेर निश्ठा दवरून आधुनीक राजकीय विचार प्रणाली आनी तांचेर आदारिल्लो ध्येयवाद. 19 व्या शेंकड्या सावन युरोपाच्या इतिहासांत दिका दिवपी एक मुखेल प्रेरणा आशिल्ली. देखून राष्ट्रवादाचो निर्देश करूं येता. हेंय इतिहासीक कार्य राष्ट्रवादान पयल्या म्हाझुजां उपरांतच्या काळांत आशिया खंडांत आनी दुस-या म्हाझुजाच्या काळांत आफ्रिका खंडांत पळयलां.
‘इतिहास डॉट कॉम’ हें इतिहासीक फाटभूंय आशिल्लें नाटक डॉ. पूर्णानंद च्यारी हांच्या लेखनांतल्यान जल्मलां जाल्यार दिग्दर्शक अविनाश च्यारी हांच्या कल्पनेंतल्यान सादर जालां. खासा कोंकणी नाट्य सर्तीं खातीर बरयिल्लें ‘इतिहास डॉट कॉम’ एकाच वांगडा सुमार 32 कलाकारांचो ताफो घेवन आयलें. ही ख-यानीच कोंकणी नाटक मळार खोसदीणी गजाल.
एक राजकी विचारसरणी ह्या अर्थान राष्ट्रवाद म्हणल्यार राष्ट्राचें स्वातंत्र आनी एकता तशेंच अखंडताय राखप. हीच स्वंयसिध्द नैतीक भुमिके विशीं हें नाटक समाज प्रबोधन करता. राष्ट्रीय स्वयं निर्णयाच्या म्हणल्यार राष्ट्रीय स्वातंत्र्याच्या हक्काचो पुरस्कार करप, हीच मोख दवरून आदल्या तेंपा वयले गुरू आर्य चाणाक्य हांच्या नितीशास्त्राचे रणनितीक लागून राजा धनानंदाचो जाल्लो अंत, शिश्य चंद्रगुप्त मौर्याचो राज्याभिशेक तशेंच मास्टराच्या विचारांचो बाजार मांडून समाजकारणांतल्यान जमल्ल्या तांच्या शिश्याचें चंदूचें लोकशायेंतलें जैत. अशीं दोन कथांबिजांचो आदार घेवन हें नाटक उबें रावलां.
चाणक्य हो धर्म, संस्कृताय, न्याय, शांती सुशिक्षा, आनी सगळ्यांत म्हत्वाचें म्हणल्यार मानव जिणेची प्रगती आनी अखंड भारताचें सपन पळोवपी बुदवंत राजकारणी आशिल्लो. सुरवेक समाजांत समाजीक बदल घडोवन हाडपाक तशेंच परिवर्तन करपा खातीर चाणक्य चंद्रगुप्त मौर्याक घडयता. हें पयल्या कथानकांत दिसता. जाल्यार दुस-या कथानकांत आयच्या तरणाट्यांनी राजकारणाक फाट करून समाजकारणांत बदल हाडपाक शकले, जाल्यार देशांत बरे फुडारी जल्मतले, हो समाजकारणाचो विचार आनी मंत्र चंदूक आनी ताच्या सांगात्यांक मास्टर दिता. काळ बदल्ला, पूण मनशाची वायट प्रवृत्ती अजून मेरेन तश्या-तशीच आसा. चाणक्य आनी मास्टर हीं प्रतिकात्मक रुपांतल्यान देशाचें राजकारण आनी समाज वेवस्थेचेर बडी मारतात.
नाटकांतले कॅमोफ्लेजा विशीं सांगचें जाल्यार चाणाक्य आनी मास्टर नव्या हांवेसाचें बाळकडू दितना चंद्रगुप्त आनी चंदू एकाच आसनाचेर फाटीक फाट लावन बसप, एलेक्झेंडर आनी दिल्लीचो राजकारणी सुखवींदर एकाच आसनाचेर बसून आपले विचार लोकांक पटोवन दिवप, एकाच वेळार चंदूची आनी चंद्रगुप्ताची जैताची मिरवणूक येवप आनी तेंगशी म्हणल्यार इतिहासाचो आनी वर्तमानाचो गोफ विणिल्ल्याचो भास करपाक लावपी दोनूय मिरवणुको एकामेकांत भरसप. सगळेंच कल्पने भायलें. गोंयचे रंगमाचयेर कॉलार्ज पद्दतीन नाटका सादर जाल्यात, पूण कॅमोफ्लेजाचो वापर केल्लो असो हो घडये पयलोच प्रयोग आसतलो.
धनानंदा आड आवाज काडपी तेन्नाची प्रजा, वर्तमान काळांतल्या सत्ताधिशां आड आवाज काडपी जनता केन्ना एक जाता तें कळच ना. तेन्नाचे प्रजेचेर जाल्ले अत्याचार आनी सध्याचे जनतेचेर चलिल्ले अत्याचार एकाच नाण्याच्यो दोन बाजू कश्यो दिसतात.
दिग्दर्शना विशीं सांगचें जाल्यार अविनाश च्यारी हांचीं कांय नाटकां देखीक एक कप चहासाठी, शिरंतरांतल्यान व्हांवता टींब टींब टींब, शांततेच्या चष्म्यातून, चैतन्याक मठ ना घट उगडासांत आसात. कारण तांणी तातूंत केल्ले वेगवेगळे प्रयोग. ह्या नाटकांतूय तांणी कॅमोफ्लॅजचो येसस्वी प्रयोग केला. एक प्रयोगशील दिग्दर्शक अशेंच म्हणचें पडटलें. ह्या नाटकांत दिग्दर्शकान कर्व्ह मूव्ह, एँग्यूलर मूव्ह हांचो बरो वापर केला. तेच प्रमाण पॉजीस आनी ते मदीं घडपी नाट्य बरे तरेन मांडलां. दरेका दृश्याचें कंपोजिशन दोळ्यांत भरपा सारकें आसा. म्हत्वाचें म्हणल्यार नेपथ्यकारान दिल्ले एक्टींग एरियेचो पुराय वापर केला. पुराय नाटकाचेर दिग्दर्शकाचो शेक अखेर मेरेन दिसतालो.
डॉ. सपना नमशीकार हांणी केल्ली वेशभुशा दोळ्यांत भरताली. हाचें कारण म्हणल्यार इतिहासीक जावं समाजीक पात्रांची भेस येवजण करतना रंगांचो थिएट्रीकल पद्दतीन विचार केल्लो दिसतालो. तिचे रंगसंगतींत नाटकाचो रंग आनी पात्रांचो रंग भरशिल्लो. तिणें इतिहासीक
पात्रां खातीर बांदिल्ल्याय त्या काळा वयल्या फेट्यांचोय खोलायेन अभ्यास केल्ल्याचें जाणवतालें.
गोविंद भिसे हांचें नेपथ्य दिश्ट लागपा सारकें आशिल्लें. नाटकाचो रंग न्यूट्रल दवरून दोनूय काळां खातीरच्या दृश्यांक न्याय दिवपाचो तांचो यत्न तोखणायेचो. म्हत्वाचें म्हणल्यार माचयेर उबारिल्ले चार खांबे दोनूय काळां खातीर सोबताले. जेन्ना इतिहासीक दृश्य चलतालें तेन्ना ते खांबे त्या काळांतले कशे सोबताले आनी वर्तमान काळांतल्या दृश्यांनी ते आयच्या काळांतले दिसताले. म्हणल्यार भिसे हांच्या नेपथ्यांतूय कॅमोफ्लेज आशिल्लें.
अविनाश च्यारी हांणी उजवाड येवजणेंत सायक्लोरामाचो केल्लो वापर दृश्यांक आनीक उठाव दितालो. तेच वांगडा दृश्याची परिणामकारकता अदीक स्पश्ट जाताली. वेळ, काळ दाखोवपा वांगडाच दृश्यांची भावना तातूंतल्यान अभिव्यक्त जाताली. एरिया लायटीचेर चड भर दिनासतना क्रोस लायटीचो वापर चड केल्ल्यान वेगवेगळ्या दृश्यांनी ताचो परिणाम वेगवेगळो जाणवतालो.
पार्श्वसंगीत मौर्य, स्पर्श, सुजय, किशन ह्या चार जाणांनी मेळून केल्लें. लायव्ह आनी स्टॉक म्युझिका वरवीं नाटकाचो परिणाम साधपाक तांणीय खोलायेन विचार केल्ल्याचें जाणवतालें. नाटकाचें पार्श्वसंगीत दर दृश्याचो आलेख वाडोवपाक व्हड योगदान दितालें.
अभिनया विशीं उलोवपाचें जाल्यार खूब उलोवं येता. दरेका पात्राचें चरित्रचित्रण आनी अभिनयाच्या चारूय आंगांचेर केल्लो अभ्यास स्पश्टपणान दिसतालो. ह्या नाटकांत 32 पात्रां आशिल्लीं. सगळींच पात्रां म्हत्वाचीं. तरी लेगीत कांय उल्लेख करपा सारक्या पात्रां विशीं सांगपाचें जाल्यार अनंत अग्नी हांणी केल्ली आर्य चाणाक्य हांची भुमिका. कोणाचीच कॉपी करिनासतना, कोणाचेंच अनुकरण करिनासतना नाटकाचे नदरेन तांणी उबारिल्लो चाणाक्य चड प्रभावी दिसलो. हे भुमिके खातीर अग्नी हांची कूड सोबून दिसली. एक शिक्षक, एक प्रामाणीक सेवक, एक राज्याचो हुस्को आशिल्लो नागरीक, धूर्त राजकारणी, झुजारी चाणक्याचीं वेगवेगळीं तासां दाखोवपांत अनंत अग्नी येसस्वी थारले. चाणक्य हें पात्र साकारतना तांची बॉडी लँग्वेज, मुखामळा वयली नुरा, संवादफेक, कोंकणी भाशे वयली मजबूत पकड, पात्राक न्याय दिता.
मुरादेवीचे ल्हानशे भुमिकेंत डॉ. रुपा च्यारी हांणी अभिनयाची छाप सोडली. एकसुऱ्या दृश्यांत तांणी आपले भुमिके वांगडाच धनानंदाचें पात्र प्रेक्षकां मुखार अदीक उक्तें करपांत व्हड आदार केलो. एक आवय आनी एक राजराणी हीं दोन आंगां दाखोवपांत डॉ. च्यारी येसस्वी थारली.
हेर भुमिका मदीं डॉ. मिथील फळदेसाय (चंद्रगुप्त), डॉ. पूर्णानंद च्यारी (मास्टर), मानसी केरकार (राजकुमारी अलका), केदार सावंत (राजकुमार अंभीक), रजत हेगडे (चंदू), खगेंद्र हेगडे देसाय (दादासायब), भूषण शिरवयकार (सुखवींदर), संपत रायकार (अलेक्झेंडर), अवधूत केरकार (साथी) हांची नोंद घेवचीच पडटली. नाटकाचो आलेख सांबाळपाक, नाटकाचे एण्टी क्लायमेक्स साधपाक तांचो मोलाचो वांटो आशिल्लो. उरिल्ल्या हेर कलाकारांनी मुखेल पात्रांक आनी नाटकाक गती दिवपाची जापसालदारकी आपल्या भुजार घेतिल्ली. खरें सांगचें जाल्यार ह्या कलाकारांनीच नाटकाचो बाज सुरवाते सावन सांबाळून दवरलो.
एकंदरीत हें नाटक पळयतना गुंग जावपाक जाता. नाटकाची सुरवात युद्धान जाता आनी थंयच्यानूच तें प्रेक्षकांच्या काळजाचेर राज्य करपाक लागता. ह्या नाटकाचें येस हें सगळ्या कलाकारांच्या, तंत्रज्ञाच्या कश्टाचें फळ. ‘अश्वत्थामा’ नाटका उपरांतची लेखक डॉ. पुर्णानंद च्यारी, भांगराळें गोंय- अस्मितायची ही एक उत्कृश्ट नाट्यकृती म्हणूं येता.
नाटक म्हणल्यार एक प्रयोग. प्रयोग हो अपेसी जावपाची शक्यताय 99.09 टक्के आसता. प्रयोग येसस्वी जावपाची शक्यताय 0.01 टक्के इतलीच आसता. तरी लेगीत ह्या नाटकान येस मेळयलें. हें फकत ह्या नाटकाचेंच येस न्हय जाल्यार कोंकणी माचयेचें येस. हेच खातीर म्हज्या सारक्या नाटक मोगी प्रेक्षकाचें हड्डें अभिमानान फुल्ले बगर रावना. ह्या नाटकाचो आनीक एक प्रयोग 22 फेब्रुवारीक काणकोणां कोंकणी अकादेमीच्या नाटक महोत्सवांत जावपाचो आसा. हांव परतून एकदां तो पळयतलोच, पूण हेरांनीय तो पळोवचो आनी आमची कोंकणी रंगमाची जे गतीन फुडें वता ताचे साक्षीदार जावचे, अशें हांव मागतां.
विशाल सिनाय खांडेपारकार
8080622370
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
