भांगरभूंय | प्रतिनिधी
भारतीय हिंदू कॅलेण्डर चंद्राचेर निंबून आसा. एक म्हयनो शुक्ल पक्ष आनी कृष्ण पक्ष असो पंद्रशीच्या हिशोबान विभाजिल्लो आसता. पुनव ते अमास हांचे मदल्या पंद्रशीक कृष्ण पक्ष तर अमास ते पुनव हांचे मदले पंद्रशीक शुक्ल पक्ष म्हणटात. सुर्या सावन आपलें अंतर 12 अंश वाडोवपाक चंद्राक लागपी वेळाक तिथी अशें म्हणटात. कृष्ण पक्षाचो आरंभ करपी हे परबेचें नांव आषाढ ह्या उतरा वयल्यान आसाड वा आसडी अशें घडलां आनी तातूंतल्यान आसडी पुनव अशें हे परबेक नांव पडलां. वेळीप समाजांत आसडी परब वा आसडी पुनव ही भर पावसांत जावपी पयली परब.
खोतीगांवांत वेळीप समाजांत आसडी परबेक खूब म्हत्व आसा. हे परबे दिसा घरांतली बायल (घन्नी) सकाळ फुडें बेगीन उठून, न्हांवून तयार जाता. आसडी परबे दिसाचें खाशेलें रांदप म्हणल्यार, सकाळीं काजूबीयांचो चुन्न, पोळें वा खतखतें हें ना चुकतां करतात. चडावत लोक चुन्न करपा खातीर पयल्या दिसा काजू बियो भाजून दवरतात. सकाळचें पान भायर दवरपाचें आसतात. घरांत सकाळचें चुन्न, पोळे, खतखतें, जें किदें खाशेलें रांदतात, तें घरांतलो वडील आपल्या आवय – बापायच्या नांवान पानाचेर वाडून भायर दवरतात आनी मागीर सगळीं जाणां च्याव पिवपाक बसतात.
खोतीगांवांत आंवळी आनी बड्डे ह्या दोनी गांवातले लोक आपली आसडी परब वयर दांड्यार करतात. ह्या दोनाय गांवच्या लोकांचो देव वयर दांड्यार (दोंगरार) आसा. बाटा- बाटीच्या वेळार लोक वयर दोंगरांनी वचून स्थायीक जाल्ले देखून ह्या गांवचें लोक आपल्यो सगळयो सण – परबो वयर आपल्या देवाच्या घरांत करतात. दांडो ही पवित्र सुवात. एके काळार वयर स्थायीक जाल्ले लोक पोटा-पाण्याचो सोद घेयत सकयल देंवलो, पूण तांणी आपली देव-देवस्की मात वयल्यान हालयली ना. आयज लेगीत शिगमो आनी हेर लोक परबो तीच पवित्रताय राखत थंयच मनयतात.
हे आसडी परबेचें एक खाशेंलपण म्हणल्यार हीं अशी एकूच परब आसा, जे परबेक देवाक करमलाच्या पानांचेर चोरू दवरतात. बाकीच्या सगळ्यां परबांनी केळीच्या पानांचेर चोरू दवरतात. (चोरू हो सुरय तांदुळ, उदक आनी गोड घालून शिजोवन तयार करतात). कांय वाठरांनी हाकाच उपार वा उफार अशें म्हणटात. थंय चोरू वेगळो, जो खास करून रोंट घालतना शिजयतात ताका चोरू म्हणटात. हे परबे दिसा घरांतलीं सगळीं जाणां करमलाच्या पानांचेर जेवतात. करमल हो एक रानातलो रूख जाचे खोले रुंद आसतात. जो कोण देवाक व्हाडी करता तो ह्या करमलाच्या पानाचें बारीक-बारीक चौकोनी आकाराचे कुडके करता. ह्या पानांच्या कुडक्यांक ‘पानयो’ अशें म्हणटात, आनी ह्यो पानयों देवा मुखार दवरून त्या पानयांचेर चोरू दवरतात. मागीर नाल्ल फोडून तेजेर उदक सोडटात आनी देवाक गंध फुल करप, दिवली पेटवप, उजवाती लावप अश्यो विधी करून देवाक व्हाडी (वाडी) करतात.
आसडी परबे दीस दनपारच्या जेवणाक नव्या ‘व्हंवराक’ वाडप आसत. व्हंवर म्हणल्यार नवें लग्न जाल्लें जोडपें. गांवांत एका चेड्या भुरग्याचें लग्न जाल्लें आसत जाल्यार चेड्या भुरग्याच्या आवय-बापायन गांवात जें मुखेल घराबे आसतात त्या घराब्यांक ‘आमचें व्हंवर आसडी परबेक तुमच्या घरांत’ अशें सांगून नव्या व्हंवराक आसडी परबेक देवाक घालपाचें आसता.
ह्या दिसाच्या दनपारच्या जेवणाचें खाशेलपण म्हणल्यार उकडे तांदळाचें शीत, रोस, खतखतें, तांदळाची खीर, वडे, रानांतली भाजी, खळांतलें तोर, देवचो चोरू आनी कातली. जेवणाच्या वेळार करमलाच्या दोन पानांचेर व्हंवराक वाडटात मागीर बाकीच्यानी जेवपाची रीत आसा. जेवणाक सुरवात करचे पयलीं सगळे पानार वाडून जाले उपरांत, व्हाडी (पूजा) करपी मनीस पयलीं व्हंवरांच्या कपलाक ‘आकेंस’ लायतात. आकेंस म्हणल्यार एका तांबयांत उदक घालप, तातूंत सुरय तांदूळ घालप आनी देवाक व्हाडी करतना फोडील्ल्या एका नाल्लाच्या वळ्याच्यो बारीक फोडी करून तांबयात घालतात. मागीर ह्याच तांबयांतलें तांदूळ काडून पयलीं व्हंवरांच्या कपलाक लावप आनी मागीर तांबयातली एक कातले फोड तांच्या पानार दवरप. मागीत त्याच तांबयांतलें उदक सोडून दनपारच्या जेवणाक सुरवात जाता.
जेवण जालें उपरांत व्हंवरांक गंध-फुल करतात आनी जेन्ना व्हवर आपल्या घरा वता तेन्ना तांकां करमलाच्या पानार घालून वडे आनी एक नाल्लाचें वळे दितात. व्हंवरांक रिकाम्या हातीन धाडनात. खोतीगांव आनी सरभोंवतणच्या गांवांनी वेळीप समाजांत आयज लेगीत ही आसडी पुनव तितलेच उमेदीन आनी विधीवत मनयता. ही परब आयज लेगीत वेळीप समाजाचें सैमा कडलें अतूट नातें अधोरेखीत करता आनी फुडले पिळगेक ताची जतनाय करपा खातीर विधी कडेन बांदून दवरता.
कृपेश गांवकार
खोतीगांव- काणकोण
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
