भांगरभूंय | प्रतिनिधी
आयज, मंगळारा, 25 मार्चाक जांबावले गुलाल. ते निमतान जांबावलेच्या श्रीदामोदर देवाची थोडी भोव वळख घडोवपी हो लेख.
जांबावली गांवांत आयज गुलाल. मडगांव सावन सुमार 22 किलोमिटर अंतराचेर हो सोबीत गांव वसला. गुलाल जांबावले, पूण बोवाळ मडगांवां. मडगांवकारांचो हो आनंदाचो, उमेदीचो आनी खोशेचो दीस. आयज सकाळीं रंगयाळ्या कपड्यांनी नटिल्लें, सजिल्लें मडगांव दनपार जाली की किण्ण पडटलें. वाहनांनी आनी लोकांनी गजबजिल्ले रस्ते दनपारचें देड जालें की सामसूम जातले. कारण मेळत तें वाहन घेवन मडगांवकार जांबावले वचूंक भायर सरतले. सगल्यांकूच वेध लागतले जांबावलेचे. सगल्यांकूच ध्यास लागतलो श्रीदामोदर देवाच्या दर्शनाचो. सगल्यांकूच उमळशीक लागतली गुलालाची उधळण करपाची.
कोंब – मडगांवांतल्या सर्गेस्त पुरूषोत्तम पां. केणी हांच्या घरा पुजिल्लो नाल्ल बिरेस्तारा, 20 मार्चाक मिरवणुकेन जांबावले गेला आनी जांबावलेच्या शिगम्याक सुरवात जाल्या. शेतां, भाटां आनी कुळागरांनी भरिल्लो जांबावली हो गांव कुशावती न्हंयेचे देगेर श्रीदामोदर देवाच्या भक्तांची वाट पळयत बसला. पाचव्याचार सैमान नटिल्लो हो गांव दनपारचीं तीन जालीं की रंगयाळ्या कपड्यांनी भरतलो, गुलालान माखतलो आनी वळखुपाक येना इतलो बदलतलो.
श्रीदामोदर हो देव मूळ मडगांवचो. श्रीदामोदर हें शिवलिंग. तें मठग्रामांत म्हाड्ड वाठारांत आसलें. पुर्तुगेजांनी जेन्ना देवळां मोडलीं तेन्ना तातूंत मडगांवच्या श्रीदामोदर देवळाचोय आसपाव आसलो. श्रीदामोदराच्या उपासकांनी आनी भक्तांनी त्या मोडिल्ल्या देवळांतलें श्रीदामोदराचें व्हड अशें लिंग हुमटावन तें दुसरे सुवातेर व्हरपाचें थारायलें, पूण तांच्या यत्नाक येस आयलें ना. तेन्ना तांणी त्या लिंगाचो वयलो भाग काडलो आनी जांबावले व्हेलो. थंय उबारिल्ल्या देवळाचे गर्भकुडींत सगले विधी करून त्या लिंगाची थंय स्थापना केली असो पोरणो इतिहास सांगता.
सध्या मडगांवां म्हाड्ड ह्या नांवान ज्या वाठाराक वळखतात थंय 500 वर्सां आदीं एक व्हड अशें श्रीदामोदराचें देवूळ आसलें. पूण बाटाबाटी वेळार श्रीदामोदराची मूर्त जांबावले व्हरपाची थारायली तेन्ना एक रात ती सर्गेस्त पुरूषोत्तम केणी हांच्या घरांत सुरक्षीत दवरली आनी उपरांत फांतोडेर जांबावले व्हेली. थंय श्रीरामनाथ देवान आपल्या शेजरा रावपाक श्रीदामोदराक परवानगी दिली. देखूनच शिगम्याचो पूर्वविधी केणी हांच्या घरांत करपाची प्रथा सुरू जाली ती आयज लेगीत तशीच आसा. शिगम्याक जावपी विंगड – विंगड कार्यावळी येसस्वी जावच्यो म्हणून दर वर्सा केणी हांच्या घरा नाल्ल दवरतात आनी गाराणें घालतात आनी उपरांतूच म्हाजन आनी मठग्रामस्थ तो नाल्ल मिरवणुकेन जांबावले व्हरतात. मूळ स्थान अजुनूय मडगांवच्या म्हाड्ड वाठारांत पळोवंक मेळटा. त्याच प्रमाण ह्या लिंगा मुखार आशिल्ली पोरण्या देवळाची तळीय पळोवंक मेळटा.
जांबावलेच्या श्रीदामोदर संस्थानांत दर वर्साच्या फाल्गुनांत जावपी हो शिगमोत्सव निश्चीत केन्ना सुरू जालो हें सांगप तितलें सोंपें न्हय. मूळ मडगांवां आशिल्ल्या श्रीदामोदर देवाच्या लिंगाच्या अवशेशाची जांबावले व्हरून जेन्ना विधीवत प्रतिश्ठापना केली तेन्ना सावन जांबावलेच्या शिगम्याक सुरवात जाली आसुये.
श्रीदामोदर मूळ मडगांवचो जाल्ल्यान तें मठग्रामस्थांचें आराध्य दैवत. मडगांवकाराक श्रीदामोदर देवाचेर खूब विस्वास, भावार्थ, श्रद्धा. कसलेंय संकश्ट येवूं, मडगांवकार पयलीं श्रीदामोदराक उलो मारतात, ताका होरायतात, आंगवण सांगून घेतात आनी श्रीदामोदरूय आपल्या भक्तांच्या उल्याक धांवून येता, तांकां पावता आनी देखूनच श्रीदामोदर हो देव समस्त मडगांवकारांचो दामबाब जाता.
म्हाड्ड वाठारांतल्या शिवलिंगाक श्रीदामोदर अशें नांव कशें पडलें हे विशीं एक आख्यायिका आसा. गोंयची रचणूक जाताली त्या वेळार उत्तरेंतल्यान दशगोत्री सारस्वत ब्राह्मण आपापलीं दैवतां घेवन गोंयांत आयले. तांचे मदीं दामोदर नांवाचो कवी आसलो. तो ह्या मठग्रामांत लिंगाच्या रुपांत स्थायीक जालो. फुडें ताचे पुण्यायेन स्वयंभू शिवलिंग आयलें आनी गवळ्याचे गायेन ताचेर दूद सोडलें. ताका लागून तें शिवलिंग आसा हें सिद्ध जालें आनी ताका श्रीदामोदर हें नांव पडलें.
जांबावलेचो गुलाल मंगळाराच जाता. गुलालोत्सवाचे कांय सोमार मडगांवच्या बाजारांत सुंवारी वादन, भजन, आरती आदी कार्यावळी जातात. ताका शिगम्याचो सोमार वाजोवप अशें म्हणटात.
जांबावले अन्नसंतर्पण जातकच पालखेंत बशिल्ल्या श्रीदामोदर देवाक गुलाल ओंपून एकामेकांक गुलाल लावपाची प्रथा आसा. गुलाल लायतना भक्त सगले भेदभाव कुशीक सारतात. खिणभरयांत सगलो वाठार गुलालमय जाता. दुसर्या दिसा धुळवडीन उत्सव सोंपता आनी ह्या गुलालाची गोड यादी मनांत घोळयत आनी काळजांत केळयत मडगांवकार घरा परतता.
– अतुल र पंडित
9623269013
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
