आमचो राखणदार : नाग

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

चडशें सोरोप बिनविखारी आसतात. तांकां कारण नासतना मारपाक जायना. तांच्या वाटेक वचना जाल्यार तें आमच्याय वाटेक येनात.

श्रावणांत तरेकवार सण- परबो येतात. धर्तरी पाचवीचार जाल्ली आसता. सैम पाचव्या रंगान रंगता. बरोच पावस झडटा. सुकणीं- सावदां पावसान भिजून आनंदी जातात. पाचव्या पानां वांगडा शेरवडांची धवी पानांय सरभोंवतणी पळोवपाक खूब बरीं दिसतात. नागपंचम हो श्रावणांत येवपी पयलोच आनी खाशेलो असो सण. ते दीस आमी घरांत नागोबा पुजेक लायतात. ताका दूदांत ल्हायो घालून नैवेद्य दवरता. आमच्या गुरूजीन एक धडो शिकयिल्लो. तातूंत नागोबा हो आमचो सगल्यांचो इश्ट म्हूण सांगिल्लें. जसो तो मित्र तसोच नाग आमचो देव. आमच्या सांतेरी देवीन हातांत दोगां नागांक धरल्यात. आमच्या गांवांत नागेशाचे देवूळ आसा. थंय म्हादेवाचे लिंग आसा आनी ताच्या कडेक नागाच्यो मुर्ती आसात. तो नागांचो देव म्हूण ताका नागेश म्हणटात.

नागपंचमीक घरांनी नागाच्यो सुंदर अश्यो हळडुळ्या, भांगराळ्या रंगान रंगयल्ल्यो मुर्ती हाडटात. गोंयच्या मुर्तीकारांनी त्यो नागाच्यो मुर्ती मातये पासून केल्ल्यो आसतात. त्यो पाटार दवरून पूजा करतात. जायांच्या फुलांनी ताका सजयतात. पत्री घालतात. सुंदर रंगीत फुलां ओंपतात. नागपंचमीक आनीक एक विशेश म्हणल्यार हळडीच्या पानांचेर तांदळाचे पीठ केणोवन पातोळेचें पातें तयार करतात. तातूंत पंचखाद घालतात. मागीर उब लावन पातोळ्यो तयार जातात. पातोळ्यो खावपाक खूब रूचीक. तिका हळदीच्याय पानांचो बरो वास येता. ताका लागून त्यो अधिकूच रूचीक लागतात. जांगेर नाग पुजेक लायनात, तांगेर चवथीक वा आयताराक तरी पातोळ्यो करतातूच. कारण गोंयचो तें एक खाशेलें खाण जावन आसा.

नागाक आमचे संस्कृतींत मोटें म्हत्व आसा. देवळांनी, पेडांचेर आमकां नागाच्यो आकृती, मुर्ती पळोवंक मेळटात. बाळकृष्णान खंय कालिया नागाक लोकांक त्रास दिता म्हूण ताच्या तकलेर नाच करून ताका बरी बुद्द शिकयिल्ली. तेन्ना सावन कृष्ण कालिया मर्दन करतानाचे चित्र वा देखाव आमीं पळयतात. नाग हो आमचो राखणदार. तो आमच्या धान्याची हुंदरा पासून राखण करता. शेतकाराचे शेत- धान्य राखता. सैमाक राखता. म्हूणूनच तर नागोबाक आमी देव मानतात. पूण हांवें पळयलां जेन्ना घरांत वा घरा भोंवतणी सोरोप येता तेन्ना लोक ताका पळयल्या बरोबर मारपाक वतात. चडशें सोरोप बिनविखारी आसतात. तांकां कारण नासतना मारपाक जायना. तांच्या वाटेक वचना जाल्यार तें आमच्याय वाटेक येनात. म्हादेवाच्या गळ्यांत नाग आसता. देवी सांतेर, लयराई देवी, देव बेताळ, नागेश, केशव आदी देवळांनी नागाच्यो मुर्ती पुजतात. देव अनंत तर शेशनागाचेर न्हिदिल्लो पळोवंक मेळटा. ताका लागून नागपंचम मनयतना नागोबाक आनी हेर सोरोप आसात तांकां कारण नासतना मारचेनात म्हूण निश्चेव करूया. नागपंचमीची पाचवीचार परबीं!

  • रूत्वा रूपेश प्रियोळकार

यत्ता : सव्वी 

जी. के. नायक क्लासीस प्रियोळ. 

——–