भांगरभूंय | प्रतिनिधी
घरांतल्या सानुल्ल्याक वाडटे पिरायेचेर आई-बाबा वा भावंडांच्या सांगाता उपरांत कोणाचोय सहवास आवडटा आसत जाल्यार आजी-आजोबाचो. तांच्या सहवासांत वेळ काळ कसो वता तें कळच ना. तांणी सांगिल्ल्यो काणयो, गजाली, शिकयल्लीं गितां अजून लेगीत शब्दान शब्द यादींच्या कुरकुटांत घट्ट सांबाळून आसात. तांणी शिकयल्ले खेळ लेगीत अजून खेळन दिसतात. हाकाच लागून शाळेक सुटी पडना फुडें पावलां आपशींच आजी-आजोबा वटेन वळटालीं. तांचेकडलो ज्ञानाचो भंडार खंयचेच पुस्तकांत वा ग्रंथांत मेळप कठीण. पूण, हरीश कामत हांणी आपल्या आजयेची शिकवण ह्या पुस्तकांतल्यान आमच्या आजयेन दिल्ली प्रतेयक देख शब्दाच्या आदारान सांठोवन दवरल्या. संवसारांतल्या प्रतेयक आजयेचें प्रतिनिधित्व हें पुस्तक करता, अशें म्हणप चुकिचें जावचें ना.
आजी-आजोबान आपले दीस मोबायल, टि.वी, इंटरनॅट ह्या तंत्रज्ञानांच्या अनुपस्थितींत सारल्यात. एकामेकांच्या सानिध्यांत रावन केल्लें उलोवप वा चर्चा हीच तांची मनरिजवण आसली. आपल्या सरभोंवतणी घडिल्ल्यो घडामोडी पळोवन, तातूंतल्यान देख आनी शिकवण घेवन ती तांणी आमचे मेरेन पावयल्या. ह्यो सगळ्यो देखी हरीशबाबान ह्या पुस्तकांत मांडल्यात. पुस्तकाच्या नांवांतल्यानच पुस्तकाची वळख, आशय-विशय स्पश्ट जाता – आजयेन दिल्ली शिकवण. पणजेच्या क्युरेट बुक्स प्रा. लि. हांणी प्रकाशीत केल्लें हें पुस्तक पिरायेची मर्यादा बाळगिनासतना 102 विचारांनी ल्हान धरून व्हडल्यांक लेगीत मार्गदर्शन करता. लेखकान, अर्थातूच, हें पुस्तक आपली आजी वै. लक्ष्मी विष्णू जोशी हांकां अर्पण केलां. पिरायेच्या तीन ते सतरा वर्सां मेरेनचो काळ तांणी आजयेच्या सहवासांत सारल्यांत. आजयेन दिल्ली शिकवण, देख तशेंच तिणें स्वता केल्लो संघर्श लेखकान पळयला, पचयला आनी म्हत्वाचें म्हळ्यार तातूंतल्यान देख घेतल्या. “मनरिजवणी करतना भुरग्यांक, पालकांक आद्य परंपरा आनी मुल्यां हांची जाणीव” (पान 6) करून दिवपाच्या उद्देशान ह्या पुस्तकाची रचना जाल्या.
पुस्तकाची मांडावळ पळयल्यार तें 5-10 वर्सां पिरायेच्या भुरग्यांक उपयुक्त आसा अशें दिसता. पूण तातूंतले विचार सगळ्यां खातीर सुखी आनी समाधानी जिणेची गुरूकिल्ली. पुस्तकाच्या मलपृश्टाचेर लेखकाची वळख दिल्या. ताची पुनरावृत्ती जावची न्हय म्हण ती हांगा मुद्दाम टाळ्ळ्या. वासुदेव दिवकर हांणी एका काळाची गवाय दिवपी मुखचित्र पुस्तकाक दिलां – पांचवेचार सैमांत, सवणीं – सुकण्यांच्या सांगाता आनी निळे उदकाचे तळयेच्या सरभोंवतणांत आजी कांय भुरग्यां कडेन संवाद सादता. हो संवाद सैमांतलो प्रत्येक घटक आयकता अशें दिसता. बाय साईशा दिवकर हांणी भितरल्या पानांनी रेखाटिल्लीं चित्रां म्हळ्यार आजयेच्या संघर्शी आनी कश्टी जिणेची चित्रमय गवाय. लेखकाची “आजी एक कर्मयोगी बायल आसली. आपली संघर्शमय जीण जगतना घरांतली तशेंच शेतां-भाटांतलीं सगळी कामां ती करताली. आयच्या दिसांनी अशीं कामां करपी क्वचितच दिश्टी पड्टात. देखून आयच्या युगांत एका शेतकामती बायलेचे कार्य वाचकांक कळचें देखून पुस्तकाच्या एका वटेन आजयेचे कार्य दाखोवपी चित्रां काडल्यात आनी दुसऱ्या वटेन आजयेचे मोलादीक विचार बरयिल्ले आसात.” (पान 6) अशे तरेन पुराय पुस्तक चित्रमय स्वरुपाचें जालां, जाका लागून भुरग्यांक तें आकर्शक दिसतलेंच, वांगडा पालक, शिक्षक तशेंच सामान्य वाचकाक लेगीत तें आकर्शीत करतलें.
सामान्य मनशान आपले जिणेंत पाळपाक जाय ते सगळे नेम आनी मुल्यां ह्या पुस्तकांतल्यान वाचप्यां मेरेन पावतात. ‘दुसऱ्यांचीं दुकां पुसत राव सुखांत जीण जगत राव’, ‘आयचे संघर्श फायचें सामर्थ्य’, ‘दुख्खांच्या सागरांत पेंव सुखांच्या म्हासागरांत पावतलो’, ‘सुख कणभर आनंद मणभर’, ‘संवसार आसूं सुवार्थी आपणें रावचें निसुवार्थी’, अशे वेंचीक विचार जीण जगपा खातीर मार्गदर्शन करतात. आजयेन आपले जिणेंत फकत आपलीच न्हय तर हेरांचीय जीण पळयल्या. घरांत देख दिल्ली आसली तरी मनशाक जे तरेच्या इश्टांचो सांगात मेळटा, त्या प्रमाण वाडटे पिरायेचेर ताचो स्वभाव वा वागणूक ठरता. ताका लागून आजी ‘संवसारांत इश्ट न्ही इश्टांत संवसार पळय’, ‘फटींग मनीस, मन भुलयता काम जालें, सगळें विसरता’, ‘खरो इश्ट निसुवार्थी आसता इश्टाचें हीत सदांच जपता’, ह्या विचारांतल्यान इश्टागतींत पाळपाचीं तथ्यां सांगता. मनशान आपले जिणेंत स्वता कश्ट करपाक जाय. कश्टाक पर्याय ना, हें सांगतना आजी ‘आडमेळीची जीण वेवस्थीत वीण’, ‘संघर्श करता तो जिखता बसून रावता तो हारता’, ‘पयलीं जोड मागीर मोड’, ‘कश्ट कर नशीब उगड’, ह्यो सुचोवण्यो आमकां दिता. बदलत्या काळाची गवाय आजी ‘मनीस पडल्यार हांसूक येता मोबायल पडल्यार रडूंक येता’, ‘नाका रे खूप ‘मनी’ वाडटा रे दुश्मनी’ ह्या विचारांतल्यान दिता. हातूंतल्यान आजी लेखकाच्या सांगाताक हालींच्या काळा मेरेन लेगीत आसली हाचो पुरावो मेळटा.
लेखकान धा ते बारा उतरांनी हे विचार मांडल्यात. चडशे विचार काव्यात्मक रितीन मांडिल्ल्यान समजणेंत आडखळ येवपाचो प्रस्नूच उप्रासना. श्री रामान चवदा वर्सांचो वनवास भोगलो तसो लेखकान आपले जिणेचीं चवदा वर्सां आजयेच्या वांगडा सारलीं. देखून पुस्तकाक आजयेची शिकवण हें नांव दिवप स्वभावीक आसा. आजयेचो काळ लक्षांत घेतल्यार तिच्या काळांत म्हणी, गितां दरेकल्याच्या ओंठार घोळटालीं. आजयेन वेंचीक वा थारावीक प्रसंगा वेळार हे विचार लेखकाक सांगल्यात आसतले. पूण लेखकान मांडटना ‘पुस्तक’ हो हेतू नदरे मुखार दवरून मर्यादीत उतरांनी हे विचार मांडले, अशें जाल्लें आसपाक शकता. आजयेन तांकां सांगिल्ले तेच रितीन प्रसंग, काणी वा गजालीच्या आदारान विचार मांडिल्लो जाल्यार पुस्तकांत आनीक भर पडटली आसली – भुरग्यांक देख दिवपाच्या उद्देशान पुस्तकाची निर्मणी जाल्ली आसत जाल्यार. सदर अभ्यासक पुस्तकाचे मांडावळेंत मात्तूय दोश पळयना. लेखकान वा अशें तरेचें पुस्तक बरोवप्यान ही निकटी सुचोवणी म्हण घेवं येता.
काव्यसंग्रह जशे एकाच बसकेंत वाचून सोंपतात तशेंच आजयेची शिकवण एकाच बसकेंत वाचून सोंपता. अशे तरेचीं कितलींशींच पुस्तकां उजवाडाक आयल्यांत – ल्हान आकार, मर्यादीत विशय आनी स्वरुपाचीं. पूण आजयेच्या काळाची गवाय दिवपी, तिच्या विचारांची प्रत्यक्ष अभिव्यक्ती करपी पुराय पुस्तक घडये हें पयलेंच. आजयेच्या शिकवणीची आयज आमकां सगळ्यांकूच गरज आसा. बदलते जिणेशैलीक लागून आजी – आजोबाचो सांगांत कांय जाणांक सिमीत वेळा पुरतो मेळटा जाल्यार कांय जाणांक मेळपाकूच पावना. अशा परिस्थितींत हरीश कामत हांचें आजयेची शिकवण आमच्या आदाराक पावता. थोड्या पूण सोप्या शब्दांनी आमकां जीण जगपाचें मार्गदर्शन मेळटा. घरांत आसपाकूच जाय अशें हें पुस्तक दरेकल्यान वाचपा सारखें आसा.
शुभा बरड वेलींगकार
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
