भांगरभूंय | प्रतिनिधी
दुसऱ्याच्या गळ्यांत धुर्तपणान कठीण काम बांदून आपूण मेकळो जावप. ह्या म्हणी फ़ाटली काणी अशी: एक मनीस रानांतल्यान वतालो. इतल्यान एक अस्वल ताच्या आंगार आयलें. ताणें दोनूय हातांनी ताचे कान घट्ट धरले आनी तसोच उबो रावलो. अस्वलाच्यान कांय करुंक जायना जालें. थोडे वेळान दुसरो एक मनीस थंयच्यान वतालो. ताणें असो उबो कित्याक रावला म्हणून अस्वलाचे कान धरून राविल्ल्याक विचारलें. त्या धुर्त मनशान जाप दिली, ‘एकदम बरो प्रस्न विचारलो तुवें. आगा अस्वलाचे कान धरतगीर जी लीद उडयता ती भांगराची आसता. तुका भांगर जाय जाल्यार तूं अस्वलाचे कान धरून राव. म्हाका मात्शी गडबड आसा, मुखार बेगीन पावूंक जाय.’ भांगराचे आशेन त्या मनशान अस्वलाचे कान आपल्या हातांत घेतले. धुर्त मनीस कडसरलो.
‘पयलें भुरगें भुरगें न्हूं! दुसरें भुरगें भुरगें. तिसरें भुरगें सातिस्फ़ासांव, चवथें भुरगें तेंतेंसांव, पांचवें भुरगें माल्दिसांव’
आदले काळार खूप भुरगीं जातालीं. जेन्ना पयलेंच भुरगें जातालें तेन्ना सगळ्यांक खूब खोस जाताली आनी हे खोशयेंतच त्या भुरग्याचो सांबाळ करप जातालो. जेन्ना दुसरें भुरगें जातालें तेन्ना घरांतली खोस मातशी उणी जाताली. भुरगें जालां अशी जाणविकाय जाताली. तिसरें भुरगें जातगीर आतां आनी भुरगें नाका, आतां पुरो अशें जातालें. तरीय चवथें जालें जाल्यार तर ताची दगदग जाता आनी पांचवें जावप म्हळ्यार सत्यानासच. खंयचीय गजाल अती जाली तर ती वरदान थरनासतनां शापच दिसता असो ह्या म्हणीचो अर्थ. आदले काळार नकळतां लेगीत कुटूंब येवजणेचो संदेश दिवपी ही म्हण!
पाखल्याक खंय ‘गारा’, ‘गारी’, ‘गारे’ सगळेंच सारकेंच
गोंय पुर्तुगेजांच्या शेका तळा आसतनां गोंयात जायते पाखले आसले. असोच एक पाखलो आशिल्लो. ताका नुस्तें गरोवपाचें पिशें आसलें.ताचे सांगाताक एक गोंयकार इष्ट आसतालो ताचो. एक दीस त्या पाखल्याच्या गरयेक कांयच लागलें नां. पाखलो सामको बेजार जालो. ताचें ते पडिल्लें तोंड पळोवन तागेल्या गोंयकार इश्टान म्हळें इरमांव कांय नेजो, चोल घारा या आनी घरे खांवया. पुर्तुगेजांक कोंकणी भाशेची संवकळ नासली. आमिगाचें हीं उतरां आयकून पाखल्यान म्हळें “गारा, गारी गारे पोक दिफ़ेरेंस?”
तेन्ना ताच्या गोंयकार इश्टान सगळे उतरांची विस्कटावणी करून म्हळें ‘गारा’ म्हळ्यार घरा, ‘गारी’ म्हळ्यार नुस्तें गरोवपाची गरी आनी ‘गारे’ म्हळ्यार पणसाचे घरे. तेन्नाच्यान कोणाकय सगळें सारकें हें सांगपाक ही ओपार वापरतात
आदलोच पाद्रीविगार बरो
जेन्ना आपल्या कडेन जी वस्त आसता तेन्ना आमकां दुसरी वस्त जाय आसता. आपल्या कडेन आसता ताचेपरस ती बरी आसत अशी आस्त आसता. पूण नवी वस्त मेळटगीर आपल्या कडेन पयलीं आशिल्लीच वस्त बरी दिसता. एक गांवांत एक पाद्रीविगार आसलो. गांवांत ताच्यो खूब कागाळी आसल्यो. लोकांनी हो पाद्रीविगार बदलून नवो धाडपाची मागणी केली. पुण जेन्ना नवो पाद्रीविगार आयलो पूण तो पयलीं परस वायट अशें लोकांचे मत जालें. तेन्नाच्यान ही ओपार वापरांत आयली.
आशाढांतले गांयडोळ
जेष्ट आनी आषाढ म्हयन्यांत उटांगाराचो पावस पडटा आनी भायर सगळ्याक थंडसाण आसता. ह्या वेळार गांयडोळ आपल्या बिळांतल्यान खाण खावपाक भायर येतात. पावसाच्या उदकाबराबर व्हांवन येतात ते बारिक जीव खावन हे गांयडोळ बरे टुणटूणीत जातात आनी मागीर ते आपली तुळा सोरपाकडेन करतात. हो तांचो नेट भाद्रपद मेरेन चलता. मागीर कडक वत पडटा आनी गांयडोळांक भायर सरपाक मेळना आनी ते आशिल्ले तशे सुकून वतात. जेन्ना मनश्याक अचकीत धनलाभ जाता तेन्ना तो आपली तुळा गर्भश्रीमंत लोकांकडेन करता. तांचे भशेन नेट दाखयता. पयशे सोंपतगीर तो आशिल्लो तसो आपल्या मुळपदार येता. असले मनश्यांक ‘आशाढांतले गांयडोळ’ म्हण्टात.
घर पळोवचें बांदून, लग्न पळोवंचें करून
एक पावट लग्न जावपाक उबो रावलो म्हण्टगीर कसलीं आडमेळीं येतलीं तीं कळनांत. तशेंच ह्या लग्नाक कितलो खर्च, कसलीं आडमेळीं येतलीं ताचो अदमास येना. सगळ्या तरेच्या खर्चाक आनी आडमेळ्यांक फ़ुडो करचें पडता. तशेंच घर बांदूंक घेतकच खर्च करता तितलो थोडो अशें जाता. हातांतलो पैसो सोंपता. आपणे स्वता अणभव घेतल्या शिवाय ह्या गजालींचो अदमास आमकां येना अशें ही म्हण आमकां सांगता. ‘घर केल्यार सतरा वायटां माथ्यार’, घर बांदूक फ़ुडें सरल्यार खूप त्रास आनी खंती काडच्यो पडटात हें सांगपी ही म्हण.
‘नायक रिवणा आनी सांतली कुसमणा’
वा ‘शेट रिवणा सांतली कुसमणां’, रिवण गांवचो नायक नांवाचो एक भाटकार कुसमणां एके शेटीगेर वस्ती करुंक दिवंक वता. तेन्ना येरादाराचीं सादनां नाशिल्लीं. पायांनीच वचप जातालें. वतनां पावस पडटालो देखून तो सांतली (एके तरेची तणाची सत्री) घेवन गेलो. कुसमणा शेटीगेर वस्ती घडोवपाक सांगून नायक भाटकार भायर सरलो. येतना पावस पडनासलो देखून नायक भाटकार आपली सांतली शेटीगेर विसरलो आनी तो पावलो रिवणा. कांय दिसांनी कुसमणच्यान शेट वस्ती घेवन नायकागेर वता तेन्ना नायकाली सांतली घेवन वता. पूण वतना शेट आपली सांतली व्हरपाक विसरता. वस्ती नायकागेर पावयता आनी तागेली सांतलीय दिता. वाटेर ताका पावस लागता. पूण ताची सांतली तर कुसमणा उल्ली. तेन्नाच्यान ‘शेट रिवणा आनी सांतली कुसमणा’ वा ‘नायक रिवणा आनी सांतली कुसमणा’ अशी म्हण आयली. कोणय धांदरटपणान विसरता तेन्ना ही म्हण वापरतात.
आनीकूय अश्योच कांय काणयो फ़ुडल्या अंकांत.
सखाराम शेणवी बोरकार
9923306751
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
