अंतस्कर्णाचो उलो दिवपी ‘भितरलो कवी’

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

कविता हो ओडलायणो साहित्यप्रकार.  थोड्या उतरां भितर जायतें कितें सांगून वता. खूब वाचपी गद्या परस पद्याक चड म्हत्व दितात हाचेंय कारण हें आसुंयेता. कित्याक मनशाच्या जिविताच्या मुल्यांक कवितेची अंदल्ली गांठ आसता, नवरसांचो घोस्त आसता. तांतूत करण्यां परस भावना चड उफेतात. समाजांतल्या विकृतायां परस जिणेंतले कडू-गोड अणभव चड भर्सल्ले आसतात. विवरणा परस काव्य गुंथिल्लें आसता. शिरंतराच्या स्पंधनांतल्यान निर्माण जाल्ली कविची भावकृती कवितेंत अभिव्यक्त जाता आनी वाचपी तल्लीन जावन कवितेचो आस्वाद घेता. समाजांत आमी दादलो आनी बायल ह्या दोन मनीसजातींनी वांटून गेल्यांत, तातूंत गुणसुत्र, होर्मोन, प्रजनन अवयव ह्या जैवीक खाशेलपणांक लागून भेद केलो जाल्यार पासून हींच दादलो वा बायल समाजीक, संस्कृतीक आनी मानसीक आंगांनी एक कविता फुलयतात, कवितेचें मळूच संपन्न करून सोडटात. तांकां सांगात दिता सैम आनी सृश्टी. मनशाच्या वाडीव शिक्षणान आनी गिन्यानान कवितेची भरपूर प्रगती केल्या. ‘बरें चिंतचे करिनांत, वायट करचें चिंतिनांत’ म्हणपी कवी वल्ली क्वाद्रूसाचें ‘भितरलो कवी’ पुस्तक वाचपाचो योग आयलो.  बरोवपी मूळ मंगळूरचो जाल्ल्यान हें कवितां पुस्तक मंगळुरी शैलींत पूण रोमी लिपींत आसा. पुस्तक मंगळूरच्या आसिसी प्रेसान छापलां आनी ताणींच कव्हर चित्र काडलां.  तें आशावादी प्रकाशनान उजवाडायलां. ताका 120 पानां आसात आनी ताचें मोल 250 रुपया आसा. ‘भितरलो कवी’ ह्या सुंदर कवितां पुस्तका खातीर वल्ली क्वाद्रूसाक शाबासकी आनी परबीं!

पुस्तकाचो गाभो

‘भितरलो कवी’ ह्या पुस्तकांत सगळ्यो मेळून विवीध विशयांनी नेटयिल्ल्यो 60 कविता आसात, कांय ल्हान तर कांय व्हड.  थोड्यो छंदबद्द जाल्यार थोड्यो मुक्तछंद.  कविता वाचतना मन आकुळपिकूळ जाता.  कांय कडेन कवी राग उग्तायता जाल्यार कांय कडेन ओगेपण पाळटा पूण वाचप्यांचेर एक चाबूक मारून वता. ‘मौन’ कवितेंत कवी म्हणटा, “नेणा वाचता कोण आनी समजता कोण…” जायते फावटीं कविता वाचतना अशें घडटा. वयले वयर वाचली म्हण कविता समजना आनी खरेंच ती समजतली जाल्यार कांय वेळार 3- 4 फावटीं लेगीत वाचची पडटा.  असलेच विचार पर्गटावपी ‘तो नातलो तर’ कवितेंत वाचूंक मेळटात.  कवी म्हणटा,

“पुजारी हांव 

पुजा करची म्हजें काम

पुजा करूंक येतल्यांची

भक्ती कितली समजतां

तें मात विचारिनाकात’

ह्या पुस्तकांत आस्पाविल्ल्यो – ‘एका रुखाची काणी’, ‘काळखाच्या गांवांत’, ‘ म्हजी मांय’, ‘दर्यो आनी मासो’,  ‘मोर्चा’, ‘गांवाक गेल्लों’, ‘वागाचो पूत’, ‘दोन तोंडांचो’, आदी कविता काणयेरुपी आसात जाल्यार ‘बाजार’, ‘कसलोच संबंद ना’, ‘सूत’, ‘मनिसपणाचो रंग कसलो?’, ‘आमी जियेवंक शिकुंया’, ‘मरणाची गाडी’, ‘एका मेल्ल्याचीं सवालां, ‘वांज’, आदी कविता समाजीक प्रस्नार्थी आसात. ‘वारें आनी दार’ ही कविता मात ल्हान ल्हान चुटकांची.  

तेच बराबर ‘स्वतंत्र्याचो रंग’ ही कविता खूब वेगळी दिसली. तातूंत कवी म्हणटा,

“पंवच्या पाक्यांत रिते मडकेचो

खाली पोटाचो नाचचे भुकेचो

चडचे म्हारगायेचो

देंवच्या मनशामोलाचो

सारोवं खंयचो रंग…”

जिविताच्या पेण्यार अशे जायते खीण येतात जंय मनीस स्वताकूच प्रस्न करता आनी चक्रव्युव्हांत सांपडिल्ले वरीं निर्णय घेवंक घुस्पता.  कोंकणी भाशेचेरूय कवी आपले विचार मांडलेशिवाय रावना. ‘सत आयजकाल आसा खंय तेंच कळना’ म्हणपी कविच्यो बऱ्योच  कविता कवी आनी कवितांचेर वाचूंक मेळटात. सुंदर कवितांभेट जाल्या.

बरोवप्याचे उत्फर्के

कवी वल्ली क्वाद्रूसान आपल्या एका इश्टाक दिल्ली जाप तोच आमचे मुखार दवरता,  “समाज म्हळ्यार कितें? समाजाच्या किर्कोळ करण्यांक खोंकचे आदीं हांव समाजा भितर आसां वा भायर आसां म्हळ्ळें पयलें समजुंची गरज आसा. समाजा भायर रावून हांव बरयतां तर म्हज्या बरपांनी कांय मतलब ना. समाजा भितर रावून बरयतां तर समाजाची सुरवात जावंची स्वता थावन न्हय? तर पयलें आपणाक बरो केलो तर, उपरांत समाजाक बरें करूंक चिंतयेत. देखून म्हज्या बरपांनी हांव म्हजे भितरल्या दुस्मानांक खिळायतां, जे म्हाका तौळ तौळ समाजा विशीं नाकासचें चिंतप हाडटात.”

प्रस्तावनेंतले उत्फर्के

पुस्तकाक प्रस्तावना बरयल्लें कवी ग्वादालूप डायस म्हणटा, “वल्ली बाबाची कविता खूब वास्तवीक! सत्य परिस्थिती दोळ्यां मुखार उबी करता. वाचतना, मन साबार अस्वथ करपी प्रस्नांनीं भरता!  भितरलो कवी! ह्या माथाळ्यांत आकांताचें गुपीत लिपलां. दर एके कवितेंत अशें दिसता की भितरल्या कवीन बरेंच जिवीत चाकलां. हेच खातीर इतली धारेची कविता, कवी कडल्यान कागदार देंवल्या. तुजी-म्हजी, आमची सगळ्यांची नीत करूंक तयार रावल्या. ह्या संग्रहांतल्यो कविता म्हणल्यार भावनांचो अविश्कार! थोड्यो सुरंगाचे वळेसर जाल्यार चडांत चड कविता बारुदाची धार!”

कवितेंतली भास

‘भितरलो कवी’ ह्या कवितासंग्रहांत जितल्यो कविता चंदबद्द आसात ताचे परस चड मुक्तचंदान मुखार येतात. पूण त्यो खंयच कमी पडनात. वल्ली बाबाच्या कवितांनी खोलाय दिसता.  कांय कवितांनी विरोधाभास आसा त्योच चड विचार करूंक लावपी आसात. वल्ली बाब वेगवेगळें साहित्य केळयता, देखून ताची भास साहित्यप्रभावी आसा. ताणें दुसऱ्याक वाचला हाचो दिश्टावो जाले बगर रावना. पुस्तकांतली भास शैली जिवाळ. रसाळ आनी आकर्शीत आसा.  कांय नवे शब्दूय वाचूंक मेळटात.

गोकुळदास प्रभू

ह्याच पुस्तकांत निमाणे कडेन साहित्य अकादेमी पुरस्कार जैतीवंत गोकुळदास प्रभू पुस्तकाची वळख करतना म्हणटा, ताचो मुद्दाम उल्लेख करतां, “फाटल्या तीस वर्सांनी  कोंकणी कवितेच्या मळार जें परीवर्तन जालां तें लक्षांत घेवपा सारकें. पयलीं केन्नाच दिसूंक नां तितली विविधताय कवितेंत दिसून आयल्या, म्हत्वाचें म्हणल्यार कवितेचें रूप, तिचो विशय आनी बरोवपाची शैली हांतूंत एक तरेची इनफॉर्मालिटी वाडत आयल्या.  गेल्ल्या दोन दसकांनी कविता सर्वांगांनी खूब सोंपी जाल्ली दिसता.”

सोंपयतना…

‘भितरलो कवी’ म्हणल्यार वल्ली बाब, सैम, सृश्टी आनी मनीसजीण खर तरेन नियाळीत आसा. तांच्या हुस्क्यानूच ह्यो कविता रचल्यात अशें जाणवता. म्हणून ‘आयज हांव स्वतंत्र’ हे कवितेंत तो म्हणूंक पावलो, “देवा म्हाका मनीस सोडून आनी कितेंय कर…” हो निराशावादी सूर न्हय तर आव्हानांक फुडो करूंक प्रेरणा आसा. हुमऱ्या भायलीं, विश्व गिरासपी नाडपेन्नां उजवाडा हाडपाची तांक बाळगुपी वल्ली बाबान आपली लिखणी चालूच दवरची आनी समाजप्रभोदक साहित्य रचीत रावचें हो उलो. वल्ली बाबाक साहित्य मळार बरें यश आवंडेतां आनी ताचे कडल्यान असलेंच उत्तेजक साहित्य निर्माण जावंक प्रार्थना करतां.

– विन्सी क्वाद्रूस, 

राय, साश्ट, 

मो. – ९८२२५८७४९८