भांगरभूंय | प्रतिनिधी
वापरप्यांक सशक्त करपाक आनी सत्तेचें समतोल तांचे कडेन झुकपाक आमी वरचढ आशिल्ल्यांक नियंत्रीत करपाची गरज आसा.
इंटरनॅट प्लॅटफॉर्म (सोशल मिडीया) जगांत सद्या एक वादळ घोंगेता. हालींच मॅसेजिंग अॅप टेलिग्रामचो संस्थापक पावेल दुरोवाक फ्रान्सांत अटक जाल्या; ब्राझीलांत एका न्यायाधीशान एक्स (आदले ट्विटर) हाचेर आदेश पाळपाक न्हयकार दिल्ल्यान बंदी घाल्या, आनी अमेरिकेंतल्या वेंचणुकेच्या प्रचारा मदीं मेटाचो संस्थापक मार्क जुकरबर्गान बायडन- हॅरिस प्रशासनाचो मजकूर सॅन्सर करपाचें चेंपण आसा अशें उलोवन दाखयलां.
दुरोवाक अटक केल्ली ऑनलायन प्लॅटफॉर्म चलोवपा खातीर, जंय वापरप्यांक बेकायदेशीर वेव्हार, ड्रग्स वेव्हार, पयशे लुटप आनी फटवणूक करपाक मेळटा, भुरग्यांच्या लिंगीक अत्याचाराचे फोटू आनी विडियो घालपाक मेळटात आनी अधिकाऱ्यां कडेन म्हायती शॅर करपाक न्हयकार दिल्लो म्हूण.
ब्राझीलांत न्यायालयीन आदेश हाताळपाचें काम दिल्ल्या आपल्या कायदेशीर प्रतिनिधीक प्लॅटफॉर्मान काडून उडयले उपरांत सर्वोच्च न्यायालयाच्या न्यायाधीशान एक्साचेर बंदी घाल्या. हें घडटकच एक्सचो धनी एलान मस्क अभिव्यक्ती स्वातंत्र्याचो हुसको उक्तायता. हाचे पयलीं ब्राझीलांतय टेलिग्रामाक अशेच तरेन आडावपाची धमकी मेळिल्ली. आदीं त्या देशांत व्हॉट्सअॅपकाय आडायिल्लो.
ह्या घडामोडींनी समाज माध्यमांतल्या ‘Safe Harbour’ च्या सिद्धांताचेर ताण आयला, जाच्या आदाराचेर समाज माध्यम प्लॅटफॉर्मांक फकत संदेशवाहक मानतात आनी गरज पडटा तेन्ना तांकां माध्यम म्हणून अधिकार तिगोवन दवरुंक मेळटा. तांच्या वापरप्यांच्या कारवायांतल्यान तांकां सूटय मेळटा. हाका लागून सरकारांक आव्हानां निर्माण जातात, जीं बेकायदेशीर कार्यावळी खातीर प्लॅटफॉर्म वापरप्यां आड कारवाय करपाक सोदतात. तांचेर नजर दवरपाक आनी पुरावे एकठांय करपाक सरकारां असमर्थ थारतात.
प्लॅटफॉर्मांक सशक्त आनी स्वतंत्र दवरपाच्या नावान प्लॅटफॉर्म धनी सरकारांचें मानिनात. तर सरकारांचें म्हणणें, प्लॅटफॉर्मांचेर फटीची म्हायती आनी समाजाचो समन्वय इबाडप, मंद विखारीपण पातळावप हांचो आस्पाव जाता. खरेंपणी सादारणपणान अब्जांनी संदेश आनी मजकूर ह्या माचयांचेर घोळटा. ताचो विचार केल्यार पाडो मजकूर वा बेकायदेशीर वापर हो खूबच उण्या प्रमाणात जाता. टेलिग्राम संस्थापक पावेल दुरोव हाका अटक केल्ल्यान सरकारां प्लॅटफॉर्मां आड कशीं सशक्त जावन कारवाय करतात तें दिसून येता. हें धोक्याचें आसा.
देशांदेशां मदल्या न्यायक्षेत्रांतल्या विसंगतींक लागूनय हें आनीक गुंतागुंतीचें जाता. एका देशांत एका विशयाचेर मुक्त अभिव्यक्ती म्हणल्यार दुसऱ्या देशांत न्हय. सावदी अरेबियांत एलजीबीटीक्यूआय चळवळीक तेंको दिवप बेकायदेशीर आसूं येता, पूण भारतांत न्हय. सगळीं सरकारां आयचे घडयेक दडपशायेच्या मस्तेंत वावुरतात. कांय देशांनी न्यायालयां आनी सर्वोच्च न्यायालयां लेगीत स्वतंत्र उरूंक नात, तडजोड करतात. राजकी कार्यावळी करपाचें आनी समन्वय करपाचें स्वातंत्र्य जितलें म्हत्वाचें तितलेंच व्हॉट्सअॅपा वरवीं तुमच्या वैजकी समस्यांचेर तुमच्या लागींच्या व्यक्ती कडेन चर्चा करपाक मेळप वा तुमचें लोकेशन इश्टा कडेन खाजगी रितीन शॅर करुंक मेळप म्हत्वाचें. त्याच प्रमाण वापरप्यांचेर नदर दवरपा खातीर वा कांय स्वतंत्र विचार दामून उडोवपा खातीर प्लॅटफॉर्मां राजकी हेतान वागपाचो धोको आसता. प्लॅटफॉर्माचे निर्णय दबावाक संवेदनशील आसतात आनी देखून हीं प्लॅटफॉर्मां सदांच समाजाच्या हितांत वावुरचीं नात हें आतां स्पश्ट जाता.
युरोपीय संघ, अमेरिकेंत आनी भारता सयत सरकारां आयटी नेम 2021 आनी प्रस्तावीत डिजिटल इंडिया कायद्यान प्लॅटफॉर्मां आड स्वताक सशक्त करीत आसतात. भारत, न्युझीलंड सारख्या देशांनी न्यायालयांनी मर्यादा हुपून मजकूर आडावपाचे वा काडून वडोवपाचे आदेश दिल्ल्यान न्यायालयीन अतिरेकय जाला. सरकार, प्लॅटफॉर्म आनी वापरप्यां मदल्या सत्तेच्या असमतोलांत सरकार आनी प्लॅटफॉर्म हांचे मदीं सत्ता समीकरण बदलत रावता. दोनूय पक्षांची लागणूक वापरप्यांक नाशिल्ल्यान वापरप्यां कडेन उणी सत्ता आसता. देखीक भारतांत सरकार आयटी कायद्याच्या कलम 69 अ खाला गुप्त सॅन्सरशिप मुक्तपणान करता. कारण सरकार फकत स्वताक जापसालदार…
जशें आमी प्लॅटफॉर्मांक चड सत्ता दिवपाचो धोको घेवंक शकनात, तशें आमी सरकारांकय तांचेर चड शेक दिवंक शकनात. अभिव्यक्ती स्वातंत्र्याच्या वाहकांक सक्षम करपी म्हूण ह्या प्लॅटफॉर्मांक राखण दिवपाची गरज आसा. पूण तांच्या एकतर्फी कृतींतल्यानय आमकां राखण जाय. ह्या प्रस्नाचेर एकूच वा व्यापक उपाय ना. सरकार आनी प्लॅटफॉर्म हांचे मदीं जसो जसो सत्तेचो समतोल बदलत रावता तशे- तशे अनपेक्षीत बरे- वायट परिणाम जातले. वापरप्यांक सशक्त करपाक आनी सत्तेचें समतोल तांचे कडेन झुकपाक आमी वरचढ आशिल्ल्यांक नियंत्रीत करपाची गरज आसा.
प्लॅटफॉर्म आनी सरकार ह्या दोनूय बाजूंची जापसालदारकी आनी लागणूक हांचे मदलो फरक उणो करपा खातीर पारदर्शकता आनी जापसालदारकेंत रुजिल्ली, प्लॅटफॉर्मांचेर अभिव्यक्ती नियंत्रण करपा खातीर नेमाचेर आदारिल्ली आनी निर्विवाद अधिकारिणी आसपाची गरज निर्माण जाल्या.
प्रकाश वा. कामत
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
