भांगरभूंय | प्रतिनिधी
साहित्य मदी कविता, कथा, कादबरी, नाटक, बाल साहित्य,अशे साबार प्रकार आसात. कोंकणी साहित्याचो विचार जाता तेन्ना खास करून बाल साहित्य, आनी लोकवेद हे विशय हाताळपी खुबच कमी लेखक मेळटले. हाचीं कारणां हीं तशींच आसात. कारण हो विशय जितलो सोंपो तितलोच कठीण. लोकवेद विशय घेता तेन्ना त्या त्या गावचे बोली भाशेचो अभ्यास, संशोधन वृती. हें एक प्रकारचें तप केल्ले सारकेंच. तर दुसरो विशय बाल साहित्य. तसो पळोवपाक सोंपो दिसपी, पुण तितलोच कठीण. कारण हो विशय भुरग्या कडेन निगडीत आसा. जें कितें मांडतले तें पयलीं भुरग्यांक आवडटलें हें मनांत दवरून लिखाण करचें पडटा. विशया वांगडा सादी, सोंपी भास आसप तितलेंच तें साहित्य भुरग्याक आकर्शित करता.
तशे पळोवपाक गेले जाल्यार भुरग्यां मदीं सदांच मिसळून रावपी शिक्षकाक भुरग्यांक कितें जाय तें सहजरित्या बरोवप शक्य आशिल्लें, पुण ना. प्राथमिक ते महाविद्यालय मेरेन हजारांनी शिक्षक आसात. कोंकणी शिकोवपी शिक्षकांचो आंकडो कमी ना. पूण बाल साहित्य बरोवप शक्य जायना. काय शिक्षक यत्न करता आनी तांणी बाल साहित्य बरयलां बी. पूण आंकडो खूब उणो. बाल साहित्यांत कितलेशे प्रकार पळोवपाक मेळटले. तातूंतलो भुरग्याक सहजतायेत समजूपी आनी आवडपी म्हणजे बाल नाट्य. नाट्य शैलीतल्यान भुरग्याक वाचनाची आवड निर्माण जावंक शकता.
हाचे एक उदाहरण दितां. कांय वर्सां पयलीं म्हज्या ‘राज्याची आस्त भोगली ख्यास्त’ ह्या बाल नाटकुल्याचो पुस्तक प्रकाशन सोहळो आशिल्लो. त्या वेळार आताचे समाज कल्याण मंत्री सुभाष फळदेसाय मुखेल सोयरे म्हण आशिले आनी ताचे वागडा ताचो पुत डॉ. शुभम. (तेन्ना तो ल्हान) ताका नाटकाची खुब आवड. पुस्तक प्रकाशन जायना फुडें ताणें स्टेजीर येवन बापाय कडच्यान पुस्तक घेवन फाटल्यान वचून बसलो
आनी कार्यावळ सोंपता मेरेन तांणे तें पुस्तक पुराय
वाचूनय काडलें. इतली मोठी शक्त बाल साहित्या मदीं आसा. अशी कितलींशीच उदाहरणां आसात.
भुरग्यांक कितें जाय हो विचार करून लिखाण करपाची गरज आसा. बाल साहित्या मदीं कांय नवे प्रयोग जावपूय गरजेचें. भितरलो एक नाट्य रुपांतल्यान जालो जाल्यार भुरग्यां मदीं बरे तरेन पावपाक शकता…. आनी असो नवो प्रयोग करपाचे धाडस डॉ. सर्वानंद सावंत देसाय हांणी आपल्या ‘सात पावलां गिन्याना कडेन’ ह्या नाट्यरूपी संवाद पुस्तकांतल्यान केल्लो पळोवपाक मेळटा. डॉ. देसाय हे कोंकणी साहित्य मळाचेर तितलेशे प्रचलीत नासले तरीही ते उत्कृष्ट नाट्य कलाकार, साबार संस्था, समाजीक कार्यांत मुखार आशिल्ले व्यक्ती. हाडाचे शिक्षक म्हणूनच तांकां हें करप शक्य जालें.
‘सात पावलां गिन्याना कडेन’ ह्या पुस्तकांत नाट्य शैलीची जोड दिवन सादे भाशेंत त्या विशयाची म्हायती, फोटो, ताचो उपेग, दुरुपेग समजावन नाट्य रूपात हाडपाचो हो पयलोच यत्न अशें हांव म्हणीन. हातूंत सात नाट्य रुपी संवाद आसात. कागदाचो पुनर्वापर, पिंकीली पिकनिक, पोस्ट ऑफिस, गोंयचीं विविध खातीं, गोंयची वनस्पत संपत्ती, मायक्रोफोन, रेल्वे स्टेशन हांचो आसपाव आसा
1) कागदाचो पुनर्वापर
कागदाचो कसो उपेग करूं येता, खास करून त्या कागदचेर लिखाण जाला आसतना वर्तमानपत्रांतल्यान भुरग्यां खातीर खूब कितें वाचनीय आसता. तें भुरग्यांनी कशें उपेगांत हाडचें. कागदाचो इतिहास, सोद केन्ना, कसो लागलो, ताचे पयली कश्या पद्धतीने लिखाण जातालें, कशे पद्धतीन कागद तयार जालो? कोयरा सारको कागदाचो ढीग वाडचो न्ही म्हूण कितें जतनाय घेवपाक जाय… हाची पुराय माहिती ह्या नाट्य संवादात वाचूंक मेळटा.
2 ) पिंकीली पिकनीक
हातूंत गोंयात फक्त दर्यावेळोच नात, जाल्यार हेर कितलेशेच पयर्टन जागे, देवळां आसात ताची म्हायती दितना सांगे आनी धारबांदोडें तालुक्याचेर भर दिल्लो दिश्टी पडटा. सांगेचें धरण, नेत्रावळेची बुडबुडी तळी, जांबावलेचें दामबाब देवूळ, कुळेचो दुदसागर, तांबडी सुर्लाचें कदंब देवूळ, बोंडला अभयारण्य हाची म्हायती मेळटा.
3) पोस्ट ऑफिस
मनशाक एकमेकां कडेन संवाद सादपाक मेळपी साधन म्हणल्यार मोबायल फोन. पूण आदल्या तेंपार एक मुखेल साधन आशिल्लें. आयजूय आसा. हें पोस्ट उतर फ्रँन्च भाशेंतल्यान (poste) आयलां. चार हजार वर्सां पयलीं बेबीलोनियन संस्कृतीत पसून ही संकल्पना आशिल्ली. 1767 वर्सा लॉर्ड क्लायव हांणी भारतांत तें सुरू केलें.
4) गोंयचीं विवीध खातीं
गोंय सरकार आपलें कामकाज करतना, लोकसेवा दितना वेगवेगळीं खात्यां वरवीं ती करता. भलायकी खातें, कृशी, पर्यटन, शिक्षण, रान, समाज कल्याण खातें, कला आनी संस्कृती खाते, साबांखा अशी साबार खात्यांची म्हायती बरे तरेन मांडपाचो यत्न जाला.
5) गोंयची वनस्पत संपत्ती
पयलीं शेतां- भाटां, झाडां, जनावरां ही आपली संपत्ती मानून जगपी लोक स्वताच पिकोवन खाताले. आयज ही पद्धत बदलता, तरीय ताचेर उजवाड घालपी संवाद आसात. तवशीं, घोसाळीं, दुदी, कुंवाळे, तेंडली, काराणे, तांबडी भाजी, मुळो, आंबे, पणस, काजू, माड, माडयो, रोजां, गुलाब, जायो, मोगरी, आबोलीं हांची म्हायती मेळटा. भाजी पालो तशेंच चवथीक मेळपी रानांतल्या वस्तुंचो बेसबरी म्हायती दिल्या.
6 ) मायक्रोफोन
नाटक, सुत्रसंचालन, गायन, खंयची कार्यावळ आसूं, तिका लागता तो मायक्रोफोन. जो आपलो आवाज लोकां मेरेन पावयता. तें कशें वापरप ताचे मदीं कितले अंतर उरपाक जाय, हाची म्हायती दितना अॅम्पलीफायर/ ध्वनीक्षेपक/ फुनेल, कॉलरमायक, कोडलेस मायक्रोफोन हाची म्हायती संवादांतत्यान दिल्या.
7) रेल्वे स्टेशन
रेल्वे आनी स्टेशना विशीं म्हायती दितना तिचें सिग्नल, कॉसीग, ट्रॅक शन्टीग, डब्याची नितळसाण, रूळाची तपासणी, बुकिग कॉवटर हाची म्हायती दिल्या.
एकूण ह्या पुस्तकांत लेखक डाॅ. सावंत हांणी नवो प्रयोग केला. बाल साहित्या भितर नवे प्रयोग करप म्हत्वाचें. सर्वानंद बाबान केल्लो हो प्रयोग खरेंच तोखणायेचो.
एकनाथ गांवकार
98815 52002
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
