भांगरभूंय | प्रतिनिधी
राम सुमीर राम. वही तेरो काज है… ह्या उतरांनी सुरू जावपी हंसध्वनी रागांतली चीज हालींच यु ट्युबाचेर आयकली. पं. जसराज हांचे शिश्य चंद्रशेखर स्वामी आनी गिरीश वजलदार हांची जुगलबंदी ही. कांय दशकांआदीं ही कॅसेट म्हजेकडेन आशिल्ली. आयकून आयकून झरून टेप तुटली.
गाण्यांत वा कलाकृतींत शांती कितली संयत, गोड, संतुलीत आसची हाचो दिश्टावो ही ध्वनीफित तुमकां दितली. गाणें शांत आसचें. मध्य लयेंतली पावसाची दडक सरसरची वा घराव्या साजूक तुपाची धार जेवणाच्या शिरतेच्या पानावेल्या जिनसांवेल्यान सोडची तसलो श्रवणभक्तीचो अणभव हें गाणें दिता. गाण्यांत आक्रस्ताळेपणा, आक्रमकता, शिंवशिंवो, तरतर, शिरशिऱ्यो, किळंच्यो, आड्ड्यो, हुयेली आसपाची गरज ना हाचीय देख ही टेप दिता. गायनांतल्यो तानो शांत, आवर्तनां शांत. आर्थून पर्थून दोग जाण गातात. पूण कितलें सुसुत्र!
खंयच्याय रूपांतली शब्दरचना आसूं, तातूंतल्यान आनंद, शांती कित्याक निस्तुची न्हय? पयलींच जण एकलो ह्या भोंवतणच्या तापांत तळून, हुलपून गेला. कलाकृतीन ताका खीणभर शांती दिवची ही अपेक्षा आसची काय ना?
मेवाती घराण्याची परंपरा चलोवपी पं. जसराज हांचे आनीक एक शिश्य संजीव अभ्यंकर हांचोय हंसध्वनी सुंदर आसा. श्रवणीय आनी शांती दिवपी आसा. तांची दत्तभजनां, संतांची आनी रामाचीं भजनां तर अत्युच्च शांती दिवपी कलाकृती, स्वरकृती आसात. कितलेंय आयक तांची गोडी वचना.
हालींच पीटर ब्रूक हे रंगद्रष्टे नाट्य दिग्दर्शक संवसाराक अंतरले. ताणी पारीस शारांतल्यान भारतांत येवन आपल्या पंगडा वांगडा महाभारताचो खोलायेन अभ्यास केलो. हो अभ्यास धा वर्सां चललो. हाचे वयल्यान कल्पना येता, हे दिग्दर्शक कितले खोलायेन अभ्यास करतात ते. अमेरीका विएतनाम झूज चलतालें तेन्ना पीटर ब्रूकाक एका इश्टान भगवदगीतेची गजाल सांगली. ताचें सार – झूज जायच कित्याक? हांव झुजना अशें एका योध्यान म्हळें अशें ताणें सांगलें. हो दिग्दर्शक तें आयकून भगवद्गीते विशीं जाणून घेवपा खातीर आनीक एका मित्राकडे केलो. हो विशय महाभारताचो एक भाग, अशी माहिती ताणें दिली. मागीर पीटर गेलो एका विद्वान मित्राकडे, जाका महाभारताचो खोलायेन अभ्यास आसा. ताणें ताका सेगीत तीस दीस महाभारतांतल्यो काणयो क्रमान सांगल्यो. तें आयकना फुडें पीटर ब्रुकान भारावन वचून महाकाय महानाट्य उबें करपाचें थारायलें. सपन आंवडेलें. कामाक लागलो. झपाटून. बुडून गेलो तातूंत. आपल्या वांगड्यांक कलाकारांक ताणें भारतांतल्या वेगवेगळ्या ठिकाणांचेर व्हेले. कांय जाणांक नाटकांतल्या प्रसंगां प्रमाण वेगवेगळे नाच शिकोवन घेतले. हे नाच ताणें महाभारत नाट्यांत सुंदर रितीन पेरल्यात. त्या नाचांत आनी आख्ख्या महानाट्यांत एक सुंदर लय दिसता. कलाकारांक भारतीय संस्कृतीची वळख घडोवपा खातीर पीटर ब्रुकान जीव झरयलो. ताचें नाटक फ्रेंच आनी इंग्लीश भाशेंतल्यान जगभर पावलें. कांय वर्सां चललें. 9 वरां महाकाय नाटक चलतालें. दोन वरां इंटरवल. पयलो प्रयोग भोपाळांत जाल्लो.
पीटर ब्रूकान आपले जिणेचो एक वांटो महाभारत नाट्य जगभर पावोवपाक खर्चिलो. इतिहास घडयलो. महाभारताची वळख जगाक घडयली. ह्या महानाट्या वयल्यान प्रेरणा घेवन खूब जाणांनी महाभारत जाणून घेवपा खातीर ग्रंथ वाचले. ही कलाकृती भव्य दिव्य कलाकृती आशिल्ली. मुळांत सादरीकरणात एक शांती आशिल्ली. भडक नाट्य उसळून आंगार येनाशिल्लें. आमच्या कलाकारांनी कश्टांची ही गजाल शिकूंक जाय.
नाच हो कठीण कला प्रकार. तातूंत अभिनय येता, लय, मात्रांचें गणित कळूंक जाय, संगीत कळूंक जाय, खेळगड्या भशेन लवचीक आंगा हालचाली जाय. आज हो कला प्रकार बरोच प्रगत जाला. हांवें कितलेशेच नाच पळेलें. त्या कलाकारांकडेन उलयलों. तांची तोखेवणी केली. तांचो अभ्यास खूब आसता. एकाडेमीक. पुराणांतली कथा नाचून दाखोवं वा रामायण महाभारताचें पात्र रंगोवं, नाचांतल्यान भाशण नासतना सगळ्यो अदाकारी, मुद्रा दाखोवच्यो पडटात. दोळे तर सामके यंत्र कशे घुंवडावन भाव प्रदर्शित करचे पडटात. निवळ शांती दिवपी सुंदर नाच पळोवपाचो योग आयलो. अर्चना जोगळेकर हे नर्तिकेन आनी अभिनेत्रीन एकदां नाचा विशीं केल्लें उलोवप आऩी नाच हे विशींचो विडियो पळेल्लो. त्या नाचांत फक्त शांती चकचकताली.
लेखन, मागीर तें कसलेंय आसूं, तातूंत जर शांती ना जाल्यार तें कित्याक म्हूण वाचचें? पयलींच संवसार- तापांनी तकली जाता विरार. लोकांनी कित्याक म्हूण आनीक ताण सोसचो? रड, निर्शेवणी, पिरंगण आशिल्लीं नाटकां आनी कादंबऱ्यो वाचून कितें मेळटलें? आनंद?
संगितांत आमकां आड्ड्यो नाकात. नाचांत नाडेपेन्नाच्यो आनी सर्कशींतल्यो उडक्यो नाकात. नाट्यकृतींत, सिनेमांत दुख्खाच्यो राशी नाकात. जीवनाचें दर्शन घडोवपाक तें पितारलें तरी ताका शांतीची जोड आशिल्ली कलात्मकता आसूंक जाय. आडबडीत, खडबडीत, खरखरीत लेखन कांयच साध्य करिना. कलेच्या एकामेकांक जोडिल्ल्या सगळ्या प्रकारांच्या गोफाकडेन लेखक समज आनी जाणिवां नेणिवांनी जितलो करमेल्लो आसता तें ताच्या धा वाक्यांवेल्यान कळटा. कलेचो उद्देश शांती. खोल खोल शांती दिवपी, मती अंतर्मुख करून गुंग करपी लेखन जाय.
मुकेश थळी
फोंडें
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
