वायु प्रदुशण : शास्त्रज्ञांची धोक्याची शिटकावणी

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

2020 वर्सा वायु प्रदुशणाक लागून 32 लाख लोकांक मरण आयलां. ताचे परस चड भिरांकूळ म्हणल्यार हातूंतलीं पांच लाख मरणां फकत पांच वर्सां सकयल्या भुरग्यांचीं जाल्यांत.

संवसारीक भलायकी संघटनेच्या वायु प्रदुशणा विशींचो अहवाल हालींच जाहीर जाला. त्या प्रमाण 2020 वर्सा वायु प्रदुशणाक लागून 32 लाख लोकांक मरण आयलां. ताचे परस चड भिरांकूळ म्हणल्यार हातूंतलीं पांच लाख मरणां फकत पांच वर्सां सकयल्या भुरग्यांचीं जाल्यांत. 

संवसारांत प्रदुशणाचीं जायतीं कारणां आसात. जायते लोक केरोसीन आनी कोळशाचेर रांदतात. अशांचो आंकडो सुमार 2 ते 3 अब्ज इतलो आसा. हाचे भायर जायत्या शेतांनी पानां लासतात, ताका लागून खूब प्रदुशण जाता. वाहनांची व्हड संख्या आनी ताका लागून जावपी प्रदुशण ही गजाल सगळ्यांक खबर आसा. घरगुती प्रदुशणाक लागून स्ट्रोक, काळजाचे दुयेंस आनी फुफ्फुसांचो कॅन्सर जावपाचो धोको वाडटा. इतलेंच न्हय तर भुरग्यांचें वजन उणें जावप, मोतीबिंदू आनी क्षयरोगय ह्या वायु प्रदुशणाक लागून जावंक शकता. 

ह्या प्रदुशीत वायु प्रदुशणाचो सगल्यांत चड त्रास मध्यमवर्गी लोकांक जाता. आयज लेगीत दक्षीण आशियांतले जायते देश लांकूड आनी कोळसो हांचेर आदारून आसात. देशांतलें वायु प्रदुशण उणें करपा खातीर निवळ इंधन वापर वाडोवप गरजेचें. सौर, चुली, बायोगॅस, एलपीजी सैमीक वायू आनी बायोगॅस हांचो वापर वाडोवप गरजेचें आसा. हाचे भायर पेट्रोल आनी डिझेल वाहनांचो वापर उणो करून ताचे सुवातेर इलेक्ट्रीक वाहनां वापरप गरजेचें आसा. केंद्र सरकार इलेक्ट्रीक वाहना विशीं जागृत आशिल्ल्यान देशांत ताचो वापर कसो वाडटलो हाचेर विचार करता आनी पावलां उखलता. देशांत घरगुती वायूचोय व्हड प्रमाणांत वापर जावपाक लागला, देखून हे सगळे उपाय तुमकां वायु प्रदुशणा पसून वाटावंक शकतात, अशें दिसता.

आयएएस अधिकारी तयार करपी गांव

जायते गांव वेगवेगळ्या कारणांक लागून वळखतात. महाराष्ट्रांतल्या सातारा जिल्ह्यांतलो अपशिंगे गांव. हांगा जायते लोक सैन्यांत आसात. अक्षरशा घराघरांतले. ही वळख पयल्या म्हाझुजा पसून तिगून आसा. अशीच एक वळख म्हळ्यार जौनपूर जिल्ह्यांतलो माधोपट्टी गांव, राज्य उत्तर प्रदेश. ह्या गांवांतल्या कुटुंबांची संख्या फकत 75. मजा म्हणल्यार हांगा 51 आयएएस वा आयपीएस अधिकारी आसात. ह्या गांवांत एक पसून कोचिंग सेंटर लेगीत ना. 

शिक्षणाचें केंद्र मानपी ह्या गांवांतले चडशे लोक अंतरिक्ष, अणुकेंद्रीय संशोधन, न्यायीक सेवा, बँकेचे मुखेल अधिकारी आसात. एकाच घरांत चार आयएएस अधिकारी पसून आसात. विनय कुमार सिंह, छत्रपाल सिंह, अजय कुमार सिंह, शशिकांत सिंह अशीं तांचीं नांवां. 

आयएएस वा आयपीएस जावचे पयलीं यूपीएससी परिक्षा पास जावप हें एक कठीण आव्हान. निर्धार आनी यत्नांतल्यान येस मेळोवपाक भुरग्यांक योग्य मार्गदर्शनाची गरज आसा. ह्या गांवांत तें मेळटा आसतलें. वरिश्ठ पदांचेर आशिल्ल्या लोकांचो आदर्श नवे पिळगे मुखार आसता. हाचे भायर जिद्द निर्माण करपाचें काम कांय अधिकाऱ्यांनीय करता आसतले. नवे पिळगेचीं भुरगींय वरिश्ठां कडेन बारीकसाणेन लक्ष दितात, तांकां योग्य मार्गदर्शन मेळ्ळें जाल्यार भुरग्यांक यश मेळूंक शकता. जें माधोपट्टींत घडटा, तें आमचे कडेन कित्याक घडचें न्हय? हे विशीं लोक जागृताय निर्माण जावंक जाय. तातूंतल्यानूच फाल्यांचे अधिकारी तयार जातले. 

व्हिडियो गेम ….भेड्डेपणाचो धोको

ब्रिटीश मेडिकल जर्नलान हालींच्या काळांत व्हिडियो गेमीच्या धोक्याची म्हायती दिल्या, खास करून ह्या संशोधनांत संवसारीक भलायकी संघटनेच्या शास्त्रज्ञांचोय आस्पाव आशिल्लो. हेडफोन, इयरबड, हेडफोन वापरून व्हिडियो गेमी खेळपी वट्ट 50 हजार लोकांचें सर्वेक्षण केल्लें. तशेंच आवाज चड व्हडलो आसल्यार कानार निश्चीत परिणाम करता आनी आयकुपाची तांक उणी करता. 

आंतरराश्ट्रीय संशोधन पंगडान हे संबंदी वट्ट णव देशांनी केल्ल्या 14 अभ्यासांचो नियाळ घेतलो. उत्तर अमेरिका, युरोप, आग्नेय आशिया, आशिया, ऑस्ट्रेलिया आदी देशांचो आस्पाव ह्या णव देशांत आसा. भुरग्यांक व्हिडियो गेम खेळपाक निरुत्साहीत करप गरजेचें आसा. ना जाल्यार ल्हान भुरग्यांची एक पिळगी भेड्डी जातली. हो एक सामको संवेदनशील विशय. पालकांनी भुरग्यां कडेन योग्य लक्ष दिवचें आनी ते व्हिडियो गेम पळोवचे नात हाची खात्री करची. वेगवेगळ्या शाळांनी हाचो वायट परिणाम भुरग्यांक सांगप गरजेचें.

पर्यटन वाडपाक मध्यमवर्गाचो मुखेल वांटो 

संवसारीक पर्यटन क्षेत्रांत वाड करपाक अजूनय बरोच वाव आसा. पीपल रिचर्स आॅन इंडियाज कंज्युमर इकोनॉमी हे संस्थेन दिल्ल्या अदमासा प्रमाण संवसारांतल्या प्रवासाचेर सगळ्यांत चड खर्च करपी देश म्हणून भारत 2030 मेरेन चवथ्या क्रमांकाचेर आसतलो. 2030 मेरेन भारतीयांचो प्रवास खर्च सुमार 410 अब्ज डॉलरां मेरेन वचपाची शक्यताय आसा. कोरोना पयलींच्या काळांत तो 150 अब्ज डॉलर आशिल्लो. 

तरणाट्यांचो व्हड आंकडो आशिल्ल्यान पर्यटनाचे नदरेन आमचो देश व्हड कामगिरी करतलो. भारतीय पर्यटक चड करून संयुक्त अमीरात, थायलंड, नेपाळ, सिंगापूर, इंडोनेशिया, मालदीव, हाँगकाँग, अमेरिका, ब्रिटन, कॅनडा, व्हिएतनाम ह्या देशांनी वतात अशें दिसून आयलां. संवसाराचो विचार केल्यार 2030 मेरेन संवसाराची लोकसंख्या 850 कोटी आसतली. तातूंत मध्यमवर्गीय लोकांचो आंकडो सुमार 480 कोटी आसतलो. 2047 मेरेन भारताची लोकसंख्या 166 कोटी आनी मध्यमवर्गीय 10 कोटी जातली असो अदमास आसा. 

म्हणल्यार 2047 मेरेन तीच येणावळ 49. 7 लाख आसतली. 2021 वर्साच्या तुळेंत 2022 वर्सा भारतीय व्हिसा अर्जांत 140 टक्क्यांनी वाड जाल्या. अमेरिकेंत वचपी पर्यटकांची संख्या वाडत आसा. 2030 मेरेन पर्यटनाक अमेरिकेक भेट दिवपी भारतीयांची संख्या 2. 30 लाख आसतली, असो अदमास आसा. येवपी काळाक पर्यटन काळ म्हणून वळखतले असोय अदमास आसा. तातूंतय भारतीय मध्यमवर्ग मुखार आसतलो अशें चित्र आसा

  • शांताराम वाघ