वाचन..! आदर्श जिणेक दिल्लें वचन!!

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

हालींच हरमला एके कार्यावळीक मुखेल सोयरो म्हण गेल्लों. हालींसराक हांव कार्यावळींक वचप टाळटां, ताचें फाटलें कारण म्हणल्यार हांवें आंगार घेतिल्ले व्याप. कोणाकूय एक आदेस दितना विचार करचो पडटा. पूण जे कार्यावळीचें निमंत्रण हांवें स्विकारलें ती म्हज्या जिव्हाळ्याची.
कोंकणी भाशा मंडळाचें कोंकणी वाचन विश्व आनी हरमल पंचक्रोशी शिक्षणशास्र म्हाविद्यालयाच्या कोंकणी विभाग आनी रिडर्स क्लबान ही कार्यावळ आयोजीत केल्ली. निमित्त आशिल्लें कोंकणी वाचन विश्वाचो वर्धापन दीस. तशेंच विशयूय ‘कोंकणी मासिकांचो प्रवास’. हांव एक मासिकूय चलयतां फाटलीं बावीस वर्सां. म्हणटकच कार्यावळीक येवंक फावना म्हणपाची सबब नाशिल्ली.
वाचन हो म्हजो प्राण. स वर्सांचो आसतना वाचपाक आरंभ केल्लो तो आज मेरेन स दसकां एक सारको वाचत आसां. पयलीं भकाभका वाचन जातालें तशें हाली जायना. तरी वाचले बगर हांव वांचूंक शकचो ना म्हणपाचें वचन हांवें म्हजे जिणेक दिल्लें, तें हांव प्रामाणीकपणान पाळटां. आदीं हाताक मेळटा तें वाचतालों, आतां हातांनी सोदून वाचतां.
दुसरी गजाल म्हणल्यार हांव एक लेखक आनी साहित्यकार. म्हजें बरप दोन प्रकारचें चलता. एक प्रासंगीक लेखन जें वृत्तपत्रीय आसता आनी दुसरें साहित्य जातूंतल्यान मनीसकुळयेचीं शाश्वत मुल्यां कलात्मकतायेन हांव अधोरेखीत करपाचो यत्न करतां. हें सगलें बरप स्वांतसुखाय आसलें तरी ज्या समाजांत हांव सुखान रावूंक सोदतां तो समाज थोडो तरी म्हज्या विचारांचो आसचो अशें म्हाका दिसता. म्हणटकच जियेतना तोंडार हांसो खेळोवंक मेळटा. हेच पासत हांव म्हजें साहित्य छापतां आनी वाचकांची प्रतिक्षा करतां. हांव जर बरें बरयतलों जाल्यार म्हाका बरे वाचक जाय. इंग्लीशींत बी थोडे चोखंदळ वाचक आसात. पूण तांचे पासत हांव इंग्लेज बरोवंक वचना. कित्याक ते म्हजे कोणूच न्हय. हांव बरयतां म्हज्या कोंकणी मनशां पासत. पूण तेच जर म्हजें कांयच वाचनात जाल्यार हांवें कोणाच्या तोंडा कडेन पळोवपाचें..? म्हणटकच बरोवपा वांगडाच हांवें चोखंदळ वाचक तयार करपाचो वसोय घेवचो पडलो ना..!
अन्वेषा सिंगबाळान कोंकणी भाशा मंडळाचें अध्यक्षपद घेतल्या उपरांत ताणें आनी ताचे टिमीन कोविडाच्या काळांत एक वाचक विश्वाचो उपक्रम राबयलो. आज जे मोबायल संस्कृतायेचे भकीक पडून मनीस वाचना पासून पयस गेला त्याच मोबायलाचो वा संगणकाचो आदार घेवन वाचनाची गोडी लावपाचो हो उपक्रम बरोच यशस्वी जाला. ह्या उपक्रमांतल्यान जे जे कोण ह्या वाचन विश्वांत दाखल जाले तांकां वाचनाचें म्हत्व कळून तांणी वाचनाक प्राधान्य दिलां म्हणपाचें कळटा. म्हणटकच असो प्रयत्न जर सातत्यान आनी जाणविकायेन जायत जाल्यार फुडाराक आमकां बरे वाचक मेळूंक शकतात.
आज उत्स्फूर्तपणान कोण वाचनाचें व्यसन लावन घेनात. जांच्या घरांत आदीं सावन वाचनाची संस्कृताय चलून आयल्या तीं कुटुंबां वाचनाचें म्हत्व जाणात. ते घराबे आपल्या भुरग्यांक वाचनाची गोडी लायतात. पूण आयज समाजांतल्या भोवतेकांची जीण भोगवादी जायत चल्ल्या. ताचें कारण म्हणल्यार आयच्या काळाचीं नितिमुल्यां बदल्ल्यांत, आदलीं नितिमुल्यां आयच्या वेव्हारा कडेन सांगड घालूंक शकनात देखून काळा भायरीं दिसतात आनी एक म्हत्वाची गजाल म्हणल्यार आयज चंगळवादाक फुसलावपी नवीं नवीं उत्पादनां बाजारांत येतात, तांच्या वापराची सक्ती करपाचीं जायरात तंत्रां, येणावळीचीं उक्तीं जाल्लीं साबार दारां आनी फुडलें कोणें पळयलां..? ह्या विचारांची जाल्ली लागण हाका लागून ‘ऑन द स्पॉट गोल्ड स्पॉट’ असले डायलॉग आयकूंक मेळटात.
व्यक्ती तितल्यो प्रकृती आनी तांची विचारसरणी मान्य करुनूय एक गजाल सगल्यांक मान्य करचीच पडटली, ती म्हणल्यार जो जल्म पदरांत पडला तो जियेले बगर पर्याय ना. तो कसोय जियेलो तरी काळ रावना. काळ मनशाक अंतीम मोखी कडेन म्हणल्यार मरणा कडेन व्हरता. तें चुकना आनी चुकोवंक येना. पूण तें बाकीबाब म्हणटा तशें जगमा वरी मोव करून गोड करूं येता. प्रसन्न मुखामळान ताच्या येवकाराक रावूं येता. ते पासत मनाची उंचाय आनी प्रगल्भताय वाडोवंक जाय. ती वाडपाक सगल्या आंगानी मजत करता तें वाचन. ताका लागून जांकां कोणाक हे भुंयेर वांचून उरपा वांगडाच बरे तरेन जीण जियेवपाची आसा तांणी सातत्यान वाचन करतलोंच म्हणपाचें सोताकूच वचन दिवपाची गरज आसा. वचन दिवनूच वगी रावूंक फावना जाल्यार वाचनाचो रियाज करूंक दिसांतलें निदान एक वर दिवंक जाय.
आतां रियाज म्हणटकच कोणाकूय हांसूंक येवं येता. कारण रियाज हें उतर गायन, वादन, संगीत ह्या सारक्या कलां पासत वापरतात. वाचनाचे बाबतींत चडांत चड ‘सराव’ हें उतर वापरूं येता. पूण रियाज ह्या उतरांत आनी कृतींतूय एक दैवी संवेदना आसा ती सरावांत ना. संगिताचो, गायकीचो रियाज करप्यांक वाचनाचो रियाज म्हणल्यार कितें हें चड बरें आकळटलें. तरी सराव करूंक जाय म्हणुया. वाचनात सराव जाय. हातांत पुस्तक घेवन वाचूंक लागलो म्हूण तें वाचन जायना. तें अक्षरां दोळ्यां सकयल घालप जाता. जेन्ना आतां सारको मोबायल स्मार्ट जावंक नाशिल्लो तेन्ना जणेकल्याच्या हातांत पुस्तक आसतालें. बस, ट्रेन, विमान सारक्या प्रवासांत प्रवाशांच्या हातांत पुस्तकां आसतालीं. पूण हें वाचन वेळ पासार करपाक सर्वसामान्य प्रवाशी करताले आनी आतांय थोडे करतात. पूण साहित्यकार प्रवासांत वाचन सहसा करिनात. प्रवासांत ते मनशाक आनी सैमाक वाचतात. वाचनाचो रियाज आशिल्लो मनीस गर्देंत, बोवाळांत लेगीत वाचनात तंद्री लावंक यशश्वी थारता.
एका काळार प्रवासांत पुस्तकां वाचताले तशे आज अयश्यां परस चड टक्के लोक मोबायलांत मान घालून बशिल्ले आसतात. तातूंत स म्हयन्यांच्या भुरग्यां पासून णव्वद वर्सांच्या जाणट्यांचो आस्पाव आसता. चलतना लेगीत दोळ्यां मुखार स्क्रीन आसता. तेच पासत संवसारीक भलायकी संघटणेन हुस्को उक्तायला. मनशाचो स्क्रीन टायम उणो केलो ना जाल्यार तांकां भलायकेच्या समस्यांक फुडो करचो पडटलो म्हणपाची शिटकावणी दिल्या. मोबायलाच्या अती वापराक लागून भुरग्यांचो नंबर वाडला, न्हीद शेणल्या, मेंदवाच्या कांक्रांचीं प्रकरणां वाडल्यांत. विचार शक्त उणावल्या. पूण दीस भर लेगीत पुस्तकां वाचलीं तरी दोळ्यांचेर ताचो परिणाम जायना. म्हजो दोळ्यां दोतोर कैसऱ्या कडेन मोती बिंदूची तपासणी करूंक गेल्लों. ताणें सांगलें, सातत्यान वाचन करप्यांक मोती बिंदू सहसा बेगीन जायना.
मनीस भुरगो आसता तेन्ना शिक्षणांत दंग आसता. तरनाटे पिळगेक पगार नोकरी-वेवसाय आनी इश्टां वांगडा वेळ पावना. संवसाराक लागलो काय बायल भुरग्यां वांगडा वेळ सरता. पूण एकदां भुरगीं आपल्या संवसाराक लागलीं आनी घरांतल्या जाणट्यांची तांकां आडखळ जावंक लागता तेन्ना प्रत्येकान आपली भुमिका वळखूंक जाय. आपलो मान सन्मान राखतलो जाल्यार आपली सुवात वळखूंक जाय. कारणा भायर भुरग्यांचे स्पेसींत अतिक्रमण करूंक फावना. ते पासत वाचनाचो रियाज जो केल्लो तो ह्या काळांत मजतीक पावता. आपल्यो भावना, अणभव अभिव्यक्त जावंक बरोवंक लागता. आपले वांगडचे आतां सांगाताक आसनात. आसतात ते आवडीचे लेखक आपल्या घरांतले आलमारींत. आपले इत्से प्रमाण तांकां खंयच्याय वेळार वेंगांव येता. म्हणटकच आपूण वाचनात दंग उरलों म्हणटकच घरांतल्या कोणाकूच आपली कटकट दिसना. आनी… सकाळीं भुरगीं वा नातरां जाग घेवपाक कुडींत येतकच तांकां आपले छातयेर पुस्तक दवरून कोणूय अनंताचे वाटेक गेल्लो सांपडलो जाल्यार ताकाच आमी मोक्ष मेळ्ळो अशें म्हणूं येता.. पूण दुर्मीळ गजाल ती.

दिलीप बोरकार
9822136885