भांगरभूंय | प्रतिनिधी
वागांची प्रजाती नामशेश जावपाच्या मार्गार आसा हें सगलेच जाणात. कातडी, नाखटां, दांत आनी हेर अवयवां खातीर तांची हत्या जायत आसा. हे अवयव वखदांनी वापरतात. चीनी पंचांग वर्स 2022 वागाचे वर्स म्हूण मनयता आसतना जगांत वागांची संख्या ही फकत 3900 मेरेन पावल्या. तातूंतले 2900 भारतांत आसात. फामाद रंथमभोर वाग प्रकल्पांत फकत 68 वाग शिल्लक उरल्यात. आमचो राश्ट्रीय प्राणी म्हूण व्हडवीक दिल्ल्या वागांच्या प्रजातीक वाटावपाची व्हड जापसालदारी आमच्या खांद्यार आसा. वर्सांतल्यान एकदा 29 जुलय ह्या वागाचे दिसा कवित्व केले उपरांत फुडले एक वर्स कोणूच ताचे वाटेक वचना. म्हणल्यार वाग सांबाळपाच्या.
गोंयांतूय रानांत लिपयिल्ल्या कॅमेऱ्यांत जेन्ना जेन्ना वाग दर्शन दिता वा ताच्यो पावलखुणो जमनीर दिसतात तेन्ना ते फोटे साबार थळाव्या दिसाळ्यांनी छापतात. वागा विशीं भासाभाशेचो ल्हानसो शिगमो सोंपतकीर चार दिसांनी सगळे परतून आपापल्या कामांत गुल्ल जातात. ह्या वेळा मात वाग दिसलो तेन्ना वागा परस थळाव्या मंत्र्याचे फोटे छापून चड चर्चा जाली. ताचे कारण तांणी वागाच्या संदर्भांत केल्लो मजेशीर खुलासो. तांच्या मतान गोंयांत थळावे अशे वाग नात. मदीं मदीं जे झळकतात ते शेजारच्या राज्यांतले भोंवडेकार. गोंयांत पासय मारून जाले उपरांत ते खंय परतून आपल्या महाराश्ट्र आनी कर्नाटक राज्यांतल्या घरांनी परततात. वागा विशीं सर्वसादारण म्हायती आसपा खातीर तज्ञ आसपाची गरज ना. थोडेशें सामान्य गिन्यान आनी चडशे तार्किक आसप गरजेचें. चड शिक्षित मंत्र्यान घेतिल्ल्या पुस्तकी गिन्याना परस वागां बद्दल चड वास्तविक गिन्यान आमच्या उणे शिक्षीत पूर्वजांनी त्या प्रजातीच्या लागींच्यान केल्ल्या नियाळांतल्यान मेळयिल्लें. तांणी वागांक सदांच आपले मानले. भोंवडेकार म्हळ्ळे नात. दुस्मान मानले नात. तांकां देव- देवींच्या सामकाराक बसयले. देवळां बांदलीं.
वागाक राज्यां मदली शीम, सर्व्हे नंबर, फॉर्म I आनी XIV हांचे गिन्यान नासता. ताका ताच्या भाटाची शीम थारावपा खातीर सैमान मुत्र ग्रंथीत गंधयुक्त फेरोमॉन हार्मोन दिल्ल्यात. तो दांगा वरशी करून झाडां, खडकांचेर ताचे फवारे शिंपडायत आपल्या भाटाची शीम थारायता. मागीर ती गोंयांत, महाराश्ट्रांत काय कर्नाटकांत पडटा हाचे विशीं ताका पडून गेल्लें आसना. सगल्या मोनजातींत मेंदू आनी बुद्दीक लागून सर्वश्रेश्ठ आशिल्ल्या मनीसजातीन फायद्या खातीर वागांची आनी रानटी मोनजातींच्या राबित्याची नासाडी केल्या. मनशा भशेन जगाच्या एका खंडातल्यान दुसऱ्या खंडात वचपाची वागाक तांक ना. तो ज्या वाठारांत आयज दिसता थंयच्या अटंग्या रानांत ताचे पूर्वज लाखांनी वर्सा सावन राबित्याक आशिल्ले. तेन्ना त्या रानांच्या आसपास मनशांची वस्तीय नाशिल्ली. मनशांची समाज वेवस्था ही हालींच्या कांय हजार वर्सांतली. उपरांत मनशान कायदे केले तेवूय लोकांचे, लोकांनी, लोकां खातीर केल्ले अशा प्रकारचे आसतात. वाग आनी सगळी मोनजात तातूंत फटवतात.
फुडें देश घडले उपरांत विकास पुरसांचे अवतार जल्माक येतकीर मनशाक जमनी उण्यो पडपाक लागल्यो. आपल्या प्रजातीचो विकास सादपाक मनीसजात रानांत वागांच्या वाठारांत पावली आनी तांका देशोधडीक लायले. आयचो विकास पुरूस जेन्ना ‘सबका साथ, सबका विकास’ म्हणटा तेन्ना तातूंत वागाक साथ दिवप आसना. वागांची सावजां मनशान नश्ट केली. आपल्या जाग्यार राबित्याक आशिल्ल्या मनशान पाळिल्लीं जनावरां वाग मारतात तेन्ना तांकां उपद्रवी थारावन मारपाचो यत्न जाता. आपलें पोट भरपाचें खाण आशिल्ल्या मोनजातींचो मालक मनीस आसता हो प्रकार वागाच्या समजिकायेच्या भायलो.
न्यायसंस्थेतलो न्यायाधीशूय मनीस प्रजातींतलो आशिल्ल्यान ताणेंय न्यायदान करतना न्यायाचें पारडें मनीस जातीच्या फावरांत लकयलें. वागांच्या जिविताक धोको संभवता म्हूण वाग संवर्धन क्षेत्रांतल्यान नवे रस्ते, पोरण्या रस्त्यांचे रूंदीकरण करपी सरकारी निर्णयांक विरोध करपी याचिकांचे विरोधांत न्यायाधिशांनी निवाडे दिल्ले आसात. निवाड्यांत म्हळां की मनशाच्या उदरगतीच्या मार्गांत सैम, वाग सारकेले मुद्दे हाडप योग्य न्हय. हालीं मोनजातीक तांचे अधिकार दिवपी इक्वाडोर हो पयलो देश थारला. जगांतल्या महासत्ता, प्रगत, प्रगतिशील देशांनी तांचो कित्तो गिरोवप हे केन्नाय योग्य. हाचे फुडें कसल्याय आडमेळी विना इक्वाडोर देशांतल्यो मोनजाती खंयच्याय वेळार, खंयच्याय जाग्यार भोवंपाक मेकळ्यो. तांकां लागून मनीस जातीक धोको संभवता जाल्यारूय ताका विरोध करप बेकायदेशीर थारतलें. आमच्या देशांतल्या कायदे करप्यांनी, प्रशासनिक यंत्रणानी, न्याय व्यवस्थांनी हाची देख घेवपाक जाय- चड करून त्या मंत्र्यान जो आपूण मंत्री आसा ते मेरेन वागां खातीर अभयारण्य कशेंच जावपाक दिवचोच ना, असो हट्ट धरून बसला.
आयज वागांचे भलायकेचेर लागींच्यान नदर दवरपाक अभयारण्य आसप गरजेचें. एक नवो वायरस काय वरांत आनी काय दिसांत वागांची जमात नामशेश करूंक शकता. वासिनांचो सोद लागचे पयली कोरोना वायरसाची बाधा जावन कोट्यांनी लोक दोळ्यां मुखार सोंपता आसतना आमी सगल्यांनी असहाय जावन हालींच पळयलां. वाग, मोनजातींक सुरक्षित आनी बरे भलायकेंत दवरपा खातीर सरकारांतले धोरणां थारावपी मंत्री इक्वाडोरच्या सरकारातल्या मंत्र्या भशेन दयाशील, सद्सदविवेकी, बऱ्या हेतून काम करपी आसपाक फाव. आपले राजकीय अस्तित्व तिगोवपा खातीर वागांच्या जीवार उठून मतदारांचो फायदो पळोवपी लाचार राजकारण्यांत ते गुण दिसनात.
वेचणुकांत राजकी फायद्या खातीर भायल्याक भूंयपूत थारावन तांकां जमीन मालकी दिवपी धोरणाचेर राजकी पक्षां मदी सर्त दिसपाक लागिल्ली. तीन म्हयन्यां फाटी गोंयांत आयिल्लो तृणूमूल पक्ष गोंयांतल्यो जमनी हांगां स्थायिक जाल्ल्या भायल्यांच्या नांवार करपाची वकिली करतालो. वाग तर लाखांनी वर्सां पयलींचो गोंयचो भूंयपूत. वागांच्या हक्कांच्या जमनींत फुडारांत उद्देग-वेवसाय, आयआयटी आनी हेर प्रकल्प बांदप हे न्याय आनी नितिसंगत न्हय. मनीस जातीचो जाला तितलो विकास आतां पुरो. मनशाचे पोट केन्नाच भरना. अधाशीपण केन्नाच उणावना. वाग भोंवडेकार न्हय. तो रानांतले आपले शीमे भायर वचना. वाग पणजी, म्हापशां, पर्वरी, कळंगुटे पासयेक येना. तेन्ना गोंयकारानी ताचे वाटेक वच्चें न्हय.
तशें पळयत जाल्यार अभयारण्यांतूय मनीसजात आयज वागांक सुशेग घेवपाक दिना. दिसूयभर ताका सोदत भोवंडेकारांची वाहना घिट्टी करतात. तर रातीं आपलें पोट भरपाक वनजीवन- वायल्ड लायफ- फोटोग्राफर वाग शिकार करतनाचे, मोग करतनाचे चित्रीकरण करतात. वागांची जीण मनशान साप्प इबाडल्या, हेंच खरें.
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
