रुपयाची देंवती कळा

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

रुपयांचे मोल आटत आसा. आमच्या देशाच्या आकांताळ्या लोकसंख्येक लागून संवसारांतल्या व्हड अर्थवेवस्था आशिल्ल्या राश्ट्रां मदीं आमच्या देशाचो नंबर पांचवो लागता. पूण ह्याच अवाढव्य लोकां आंकड्यांक लागून आमच्या देशांत जें तयार जाता तें सगळें उस्स जाता.

कांय वर्सां आदीं जेन्ना हांव पयलेच खेप परदेशांत वचपाची तयारी करतालो, तेन्ना भायर भोंवपाचो जायतो अणभव पदराक आसलेल्या म्हज्या एका इश्टान म्हाका शाणेंपणाचीं चार उतरां सांगून सादूर केलो. म्हणूक लागलो “मतीन धर थंय वयतलो तेन्ना थंयचे चलन म्हल्यार भारतांतले कितले रुपया जातात, असलो हिशोब तुजे तकलेंत घोळयत रावू नाका. कित्याक तर तूं तशें करशीत जाल्यार मागीर तूं सारको बरो खांवक पावचोना, सारको बरो पिंवक पावचोना, तुका बरी झेम पडचीना आनी तुजें कसलेच काम सारकें जावचेना.”
हालींच हांव आनी म्हजी घरकान्न बन्नी लंडनाक गेल्ली. थंय रिचमंड ह्या वाठारांत थेम्स टोपाथ ह्या नामनेच्या सैम-सोबीत मार्गा वयल्यान आमी फिरुंक वतालीं. तेन्ना आमका एका कोनशार आडसरां विकपी एक मांड दिश्टी पडलो. ते वेळा म्हाका म्हज्या इश्टाच्या वयल्या उतरांचो उगडास जालो. उश्ण प्रदेशांतली आडसरां हांगा थंडगार ब्रिटनात खपतात हें पळोवन आमका अजाप जालें. पूण ताचे परस व्हडलो अजापाचो धपको आमका त्या आडसरांची मोल आयकून बसलो. जें आडसर गुरगांवांत 60 रुपयांक मेळटा ताचे मोल हांगा 600 रुपया आसलें.
संवसारांत जी कांय भोवच म्हारगी शारां आसात, भितल्लें एक शार म्हल्यार लंडन. खासा करुन भारतीयां खातीर आनी हो म्हारगायेचो हुलोप थंय वर्सांन-वर्स वाडत आसा. स्पिटल फील्ड मार्केट हांगा आमी दोगांयनी मेळून एक शोरमाची लोळी खाली. हे एके लोळयेचें रुपांतरीत मोल 1000 रुपया जाता. आमी फिल्म पळोवपाक गेल्लीं आनी दोन तिकेटीं खातीर 4000 रुपये फारीक केले. मनात एक विचार आयलो : आमी एकूच तिकेट काडून एकमेकांच्या मांडयेर बसून पिक्चर पळयतां अशें सांगल्यार ते आयकून घेतात काय? लंडन शाराचो मध्यभाग भोंवपाक सप्तकी पासाचें मोल मनशा गणीक 3840 रुपये म्हल्यार निखट्या बशीच्या आनी मेट्रोच्या प्रत्येकी दोन फेरयांचे भाडें म्हूण लागीं-लागीं 4000 रुपया मेजचे पडटात.
ब्रिटनातल्या सगळ्याच वस्तूंक असो उजो कित्याक पेटला? आनी हाचे कारण म्हल्यार आतां कितलीशीं वर्सां जाली. ब्रिटीश पौंड-स्टर्लींग, अमेरिकन डॉलर आनी हेर सगळीं ‘दुर्मिळ चलना’ (hard currencies) हांचे तुळेन भारतीय रुपयाचे मोल देंवत आसा.
1972 वर्सां जेन्ना हांव इंग्लंडाक गेल्लो तेन्ना एका पौंडाचें मोल 19 रुपया आसलें. आयज ताची किंमत 95 रुपया जाल्या. एका काळार अमेरिकन डॉलराचें मोल 5 रुपया आसलें. आयज तें 78 रुपया जालां. जेदवेळा 1982 वर्सां बन्नी आनी हांव पयलेच फावट थायलंडाक गेल्लीं तेन्ना एका रुपयाक दोन थायी बाहट मेळटाले. जेन्ना 2015 ह्या वर्सां आमी दुसरें फावट थंय गेल्लीं तेन्ना परिस्थिती परती जाल्ली. एका बाहटाचे मोल दोन रुपया जाल्लें.
रुपयांचे मोल आटत आसा. आमच्या देशाच्या आकांताळ्या लोकसंख्येक लागून संवसारांतल्या व्हड अर्थवेवस्था आशिल्ल्या राश्ट्रां मदीं आमच्या देशाचो नंबर पांचवो लागता. पूण ह्याच अवाढव्य लोकां आंकड्यांक लागून आमच्या देशांत जें तयार जाता तें सगळें उस्स जाता. आमकांच पावना. देखून आमका आयात करचें पडटा. आमचे निर्गती परस आमची आयात चड जाता. हाका लागून अर्थशास्त्राच्या भाशेंत आमच्या देशाची आवतिकाय आयज “चाल खाता घाटा” म्हल्यार current account deficit अशी जाल्या.
मूळ लेखक- जग सुरय्या

प्रदीप लवंदे
9923292022