रीत- रुढींची पिडापीड सोंसत आयिल्ल्यो हिंदू बायलो

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

कागदाचेर प्रस्ताव हाडले म्हूण जायना. तांचें पालन प्रामाणिकपणान आनी स्वताच्या घरांतल्यान करपाची मानसिकताय समाजमनांत आसप भोव गरजेचें.

जगांत पुरूशप्रधान समाज अनादिकाला सावन धर्म आनी रूढींच्यो देखी दित बायलजातीक दुय्यम लेखत तिचेर
अत्याचार करत आयला आनी आजूय उणे- चड प्रमाणांत ते प्रकार समाजांतल्या सगळ्याच तबक्यांत पळोवपाक मेळटात. बायलेक खोपींत रावपी अशिक्षीत मजूर बडयता अशेंय ना, आयएएस अधिकारी, सिने अभिनेते, नेते, मंत्री, उद्देगपती, धर्मगुरू हांणीय बायलांचेर हात उबारिल्लीं प्रकरणां मदीं मदीं कानार येतात.
हिंदू धर्म जगांतलो सगळ्यात प्राचीन धर्म आशिल्ल्यान हिंदू बायलो तो अत्याचार शतकानुशतकां भोगत आयल्यात.
दादल्यांची उत्पत्ती ब्रह्माचे कुडीचे उजवे वटेंतल्यान तर बायलांची दावे वटेंतल्यान जाल्या, अशें शास्त्र सांगता. दादल्यांचे दावे वटेन बायलांनी बसपाची, उबे रावपाची प्रथा आसा आनी आयच्या प्रगत काळांतूय हिंदू समाज, संस्कृती दादल्यांक बायलां परस ‘उजवे’ मानत आयल्या. रामायणांतली नायिका सीता आनी महाभारतांतली द्रौपदी हांणी आपापल्या काळांतल्या पुरूशप्रधान समाजांत अत्याचार भोगल्यात. महाभारतांत द्रौपदीक सांगिनासतना ती आपली मालमत्ता आशेल्लीवरी जुगारांत तिचेर दाव लावप हे धर्मराज धरून त्या पांचूय पांडवांचें कर्मदळिद्रीपण. भर दरबारांत तिचें वस्त्रहरण जाता तें मोन्यानी पळोवपी खाड, बोड पिकिल्ले जाण्टे ऋशी- गुरू, कर्णा सारकिल्ले नेणटे शूरवीर हे सगले ताचेय फुडले कर्मदळिद्री. कृश्णान द्रौपदीक वस्त्रां दितना थंय जमिल्ल्या तमासगीर दादल्यांची वस्त्रा देवोवन तांकां खरें तर लजेवपाचे.
एका अशिक्षीत गांवकारान सीतेच्या चारित्र्याचेर दुबाव घेतलो म्हूण रामान तिका अग्निपरिक्षा दिवपाक लायिल्ली. तिणे पावित्र्य सिद्ध केले उपरांतूय गुरवार आसतना तिका रानांत वाल्मिकी ऋशीच्या आश्रमांत धाडली. ह्यो पुरुशोत्तमाच्या मर्यादे भायल्यो गजाली. एक दीस रागीट ऋशी जमदग्नीन पूत परशुरामाक आवयची तकली मारपाक लायली. तीवूय एक उतर काडिनासताना तकली सकयल घालून गाय कशी उबी राविल्ली. परशुरामान वेळ काडिनासतना तिची तकली धडा वेगळी केली. प्रश्न असो की हेंच जर आवयन बापाय बाबतींत सांगिल्लें जाल्यार परशुराम तिचो तो आदेश पाळटलो आशिल्लो?
पुराणिक काळ ते आयज मेरेन चारित्र्य, वागणूक बरी दवरपाची बंधना फकत बायलांचेर लागू केल्यांत. चूक केल्ले खातीर तांकां खास्त दित आयल्यात. गौतम ऋशी भोंवडेर भायर सरला ताचो फायदो घेवन देवांचो राजा इंद्रान ताचें रूप धारण करून ताचे बायलेचो भोग घेतलो. ही गजाल कळना फुडें तिची चूक नासतना ऋशीन स्राप दिवन बायल अहिल्येची शिळा केली. इंद्रान फटींगपणा केलीं म्हूण ताचो फातर कित्याक केलो ना? इतिहासांत चोल, गुप्त, मौर्य, वर्धन, पेशवे ह्या सगल्याच राजघराण्यांतले शासक एका परस चड बायलो आनी हिस्पा भायर अंगवस्त्रां दवरूनूय चारित्र्यवान उरले.
बायलांनी आपूण घोवकान्न हे जगजाहीर करपा खातीर कपलार कुकुम लावप, मांगेंत सिंदूर भरप, गळ्यांत मंगळसूत्र घालप असलीं बंधनां तिचेर घाल्यांत. घोव देवाघरा गेला ते जगजाहीर करपा खातीर सौभाग्याची सगलीं चिन्नां मिटोवपाचेंय बंधन रूढींनी घालून दवरलां. घोव जरी आपल्या कर्मान मेलो तरीय तिच्या पायगुणाक, जल्मकुंडलेक दोश दितात. ‘रांड’ हें उतर तर समाजान बुरशी गाळ करून उडयलां. हाचे उलट आंकवार, काजारी (लग्न जाल्लो) वा विधूर हो स्टेटस जगजाहीर करपी चिन्नां आंगार घालून भोंवपाचे बंधन दादल्यांचेर आसना.
घोव मेले उपरांत ताचे कुडी वांगडा विधवेन लासून घेवप अर्थात सती वचप हे अमानुश, खूनशी रूढीक धर्मान पवित्रतेचे वलय दिल्लें. उपरोध म्हळ्यार आमकां गुलाम करपी परकी शासक अकबरान 1582 वर्सा, औरंगजेबान 1633 वर्सा, पुर्तुगीजांनी गोंयांत 1515 वर्सा आनी हालींच्या इतिहासांत राजा राम मोहन रॉयच्या सांगण्या वेल्यान ब्रिटीश गवर्नर विल्यम बेंटीन्स्कान 1829 वर्सा हे खूनशी प्रथेंतल्यान बायलांक मुक्ती दिवपा खातीर कायदे केले. घोवांनी बायलांचे चितेर उडी घेवपाची वा आपले चारित्र्य सिद्ध करपाक अग्निपरीक्षा दिवपाची रुढी धर्मांत ना.
आयच्या प्रगत काळांतूय आर्थिक आत्मनिर्भरता नाशिल्ले विधवेक तिच्या कुटुंबियां कडल्यान आनी समाजा कडल्यान बरी वागणूक मेळना. घरच्यांनी मथुरेंत वृंदावनांतल्या बांके बिहारीच्या पायां कडेन व्हरून आश्रयाक दवरिल्ली विधवांची परिस्थिती तर सामकीच दयनीय आसा. सकाळीं देवळांत कृश्ण नामाचो पाठ केले उपरांत देडशे- दोनशे ग्राम तांदूळ आनी धा- वीस रुपये तांच्या हातार दवरतात. तांकां तांदूळ शिजोवन मिठा वांगडा जेवचें पडटा. तरूण विधवांचे थंय मंदिरांत, समाजात वजनदार पदांचेर वावुरपी लिंगीक शोशण करतात. मंदिराचे फंडपेटयेंत दर दिसा लाखांनी दुडू येवन पडिल्लो आसता खरो, पूण तातूंतलो थोडो त्या विधवांची परिस्थिती सुधारपाक वापरपाची बुद्द मंदीर कमिटीक ना आनी कृश्णाकूय ती तांकां दिवची अशें दिसना. त्या विधवांक थंय हाडपाचेरूच बंदी घालप हें मथुरेची सांसद हेमा मालिनी हांचें ह्या प्रस्नाचें निरसन. ती उपाट दुडवांची मालकीण खरी, पूण विधवां खातीर दूडू मोडपाचे बाबतीत दळिद्री. फकत भोंवडेकार म्हूण मंदिराची सेल्फी घेत भेटी दिल्यार ही कृश्ण कृत्यां नदरेक येनात.
रूढी नुसार विधवांचो छळ जावचो न्हय म्हणून हालीं महाराश्ट्रांत आनी उपरांत गोयांत ग्राम पंचायतींनी प्रस्ताव पारित केल्यात ही अभिनंदनीय गजाल हातूंत दुबाव ना. तशें पळयत जाल्यार आयज खुबश्यो सौभाग्यवतीय मंगळसूत्र घालिनात, कुकुम लायनात आनी हळडीकुकुम करनात.म्हणटकच विधवेन साज श्रृंगार, हळडीकुकुम बंद करप काय ना हें थारावपाचो अधिकार फकत तिचोच आसप हें योग्य. आपलो, आपल्या कुटुंबाचो सुधारणावाद चकचकावन समाजांत नामना मेळोवचे खातीर तिचे इत्से विरूद्ध दबाव घालून तिका साज श्रृंगार, हळडीकुकुम करपाक लावप हेवूय एकेवाटेन तिचेर जुलुम केल्ले वरीच.
काळ बदलला. गुजरातची तरणाटी क्षमा बिंदू स्वतालागीं लग्न लावपाची आसा. तिका कुकुम लावप, मंगळसूत्र घालप ह्यो रूढीय पाळपाच्यो आसात अशें तिणें म्हणलां. सांगपाचें म्हळ्यार बायल विधवा आसूं वा सधवा, ज्या रूढींचो ते बायलेक, तिच्या कुटुंबियांक, समाजाक त्रास जायना तातूंत बाकिच्यांनी पडपाची गरज ना. कागदाचेर प्रस्ताव हाडले म्हूण जायना. तांचें पालन प्रामाणिकपणान आनी स्वताच्या घरांतल्यान करपाची मानसिकताय समाजमनांत आसप भोव गरजेचें. आपली चली लग्नाची आसतना हुंडो विरोधी चळवळींत हुंड्याचो विरोध करत आरड मारत मुखार सरिल्ल्यो समाजसुधारक बायलो चल्याच्या लग्ना वेळार मात लिपचोरयां हुंडो घेवन मेकळ्यो जातात तें आमी पळयलां.

दीपक लाड
पर्वरी