भांगरभूंय | प्रतिनिधी
एका काळार समाजांत लोकजागृताय करपाचीं साधनां नाशिल्लीं. टिव्ही, रेडियो नाशिल्ले. त्या वेळार दीसभर काम करून लोकनाट्य सांजवेळार मनरिजवणेचें साधन म्हणून जल्माक आयलें. दर एका गांवगिऱ्या वाठारांत लोकनाट्यांचे प्रकार मनयपाक लागले. हातूंत गांवगिऱ्या वाठारांतले लोक लोकनाट्यांच्या आदारान थकिल्लें आंग सुशेग घेवपाक लागलें. ताका लागून लोकनाट्य समाज जागृतायचें म्हत्वाचें साधन जालें.
रणमालें हो लोकनाट्याचोय एक प्रकार. रणमालेचें पारंपारीक रूप आयज लेगीत जायत्या गांवगिऱ्या वाठारांनी मनयतात. मनरिजवणेचें साधन म्हणून रणमाला ही कला एकदां दर एका गांवांत प्रदर्शीत जाताली. ते उपरांत दर एका उत्सवांत गांवगिऱ्या वाठारांनी हे प्रयोग करतात. हाका लागून ह्या लोकनाट्याक परंपरेचो आदार तयार जालो. खूब वर्सां महाराष्ट्रांतल्या सिंधुदुर्ग जिल्ह्यांत आनी गोंयच्या सत्तरी, दिवचलता तालुक्यांनी ही परंपरा म्हत्वाची जाली. ते उपरांत मनरिजवणेचीं साधनां जल्माक आयलीं. पयलीं रेडिओ आयलो. मागीर टिव्ही आयलो. आयज मोबायलाचें राज्य. ताका लागून बदलपी समाजाक बदलपी साधनां मेळपाक लागलीं. हाका लागून परंपरेकडेन दुर्लक्ष जालें. एका काळार मनरिजवणेचो एकूच प्रकार आशिल्ल्या नाटक, रणमालें हे कले कडेन दुर्लक्ष जावंक लागलें. गोंयचे मुक्ती उपरांत सुमार 20 ते 30 वर्सां मेरेन अशे तरेची गजाल सतत चालूच आशिल्ली. आयज परिस्थितींत व्हड बदल जाला, बदलपी जिणे पद्दतीक लागून आनी आधुनीक गॅजेटांक लागून हे पारंपारीक प्रयोग थांबल्यात. हाका लागून राणामाले सारकिल्ली कला थांबपाक लागली. सत्तरी तालुक्याच्या दर एका गांवांत प्रयोग जाताले. दिवाळी, शिगमो, पाडवो ह्या सारक्या उत्सवांत तो सादर करताले. आयज मात सगळे कडेन हे प्रयोग बंद जाल्यात.
हाका लागून परंपरेचो एक बरो प्रकारचो आविश्कार थांबलो. ताका लागून पारंपारीक संस्कृतायेचेर ताचे दुश्परिणाम दिसूंक लागले.
गोवा ग्रामीण विकास आनी सांस्कृतीक संस्थेन हे रणमालें कलेक नवी उर्जा दिवपाची कल्पना फाटल्या तेथा वर्सां सावन हो महोत्सव घडोवन हाडपाक सुरवात केली. ते उपरांत परत एक फावट रणमालें कला सत्तरी तालुक्यांत जितो जालो.
बंद जाल्ल्या जायत्या गांवांनी लोक जागृताय निर्माण जाली आनी ही आमची कला आनी बंद जावची न्हय हे खातीर सगळ्यां कडल्यान यत्न सुरू जाले. ज्येश्ठ कलाकारां कडेन खांदो घांसून हे कलेची प्रतिश्ठा वाडोवपाचो यत्न तरणाटे कलाकारांनी करपाक सुरवात केली.
एका काळार सत्तरी तालुक्यांतल्या झरमे, सुरला, करंजोळ, सालेली, दाबोस ह्या गांवांतलें रणमालें हें सगळ्यांचें आकर्शणाचें केंद्र आशिल्लें. ही बंद कला हे संस्थेन सुरू केल्ली. परत एक फावट झेर्मे, उस्ते, ही सुवात परत एक फावट जोशपूर्वक सुरू जाल्या.
आयज आमचे कडेन आधुनिकतेचे नवे गॅजेटी आसले तरी परंपरा जिवी दवरप खूब गरजेचें. आमचे परंपरेक लागूनच आमचें जिवीत रंगीत जालां.जीण सुखी जालां. देखून रणमालेची कला जिवी दवरप खूब गरजेचें. पूण बदलपी प्रवाहांत दरेकल्यान बदलपाची गरज आसा. आयच्या समाजांत कितलेशेच प्रकारचे प्रस्न आसात. दिसान दीस रस्त्यांचेर अपघात घडत आसात. मोबायलाक लागून तरणाटी पिळगी वायट दिकेन वता. मादक पदार्थगांवगिऱ्या वाठारांनी पावल्यात.
पश्चिमी संस्कृतायेचें आकर्शण आमच्या तरणाट्यां मदीं वाडलां. ह्या सगळ्या विशयांचेर लोक जागृताय करप खूब गरजेचें. हाचे खातीर रणमालें सारकी कला खूब उपकाराक पडूं येता. हाका लागून रणामाले कले वरवीं ह्या विशयाचेर लोकांक जागृताय करप तितलेंच म्हत्वाचें. हे पारंपारीक कलेचो समाजीक जागृताय करपा खातीर उपेग करप आनी समाजाक योग्य दिशेन हाडपाचो यत्न करप गरजेचें आसा. कारण आयची खरी गरज हीच. येवपी काळांत समाज प्रभावीपणान आनी सकारात्मकपणान मुखार वचपाचो आसत जाल्यार रणमाले वरवीं अशा समस्या कडेन लोकांचें लक्ष ओडून आमचे तरणाटे पिळगेक वायट व्यसनांतल्यान आडावप ही सगळ्यांची जापसालदारकी कला.
रणमालें कला संवसारांत थांबल्या, त्या गांवच्या कलाकारांनी परत एक फावट एकठांय येवन ही परंपरा परत एक फावट सुरू करपाचो यत्न करचो. गरजेचो आदार दिवप ही आमची जापसालदारकी. ताचो हुस्को करपाची बिल्कुल गरज ना. पूण ही परंपरेची पालकी आयचे तरणाटे पिळगेन आपल्या खांद्यार घेवपाची गरज आसा. कारण आमचे परंपरेची गिरेस्तकाय आयज ना जावपाक लागल्या. लग्नांत गायिल्लीं गितां, ओवयो, धालांच्या मांडयेर गायिल्लीं गितां ल्हवू ल्हवू काळा आड जायत आसात. आमच्या जाण्ट्या बायला उपरांत कितें ह्या प्रस्नाची जाप आयज तरणाट्यांनी सोदपाक जाय. हाची जापसालदारकी सगल्यांनी घेवप गरजेचें, तरणाट्यांनी रणमालेच्या मांडयेर गायिल्लीं गितां शिकप गरजेचें. तेच प्रमाण लोककला प्रकार, लोकसंगीत, लग्न सुवाळ्यांत लोक गायन, पारंपारीक धालो सादर करपाची जापसालदारकी आयचे तरणाटे पिळगेक घेवप गरजेची आसा. हे खातीर सगल्यांनी रणमाले सारकिल्ल्या ह्या प्लॅटफॉर्मांतल्यान शिकपाच्यो जायत्यो संदी घेवच्यो.
उदय सावंत
79720 79443
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
