माधवी: परमळीत यादी

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

माधवी कडल्यान भुरग्यांच्या काणयांच्या पुस्तकांचे पेळेच हांवें वाचूंक व्हरचे. तातोन माधवीक असलीं राशींनी पुस्तकां हाडिल्लीं. खजिनोच तो. म्हाका आयतोच मेळ्ळो. तातूंत सगळ्या भाशांतलीं पुस्तकां आसचीं. तातोली ती घरची लायब्ररी पळोवनूच हांव दिपावतालों.

डाॅ माधवी सरदेसाय ही रवीन्द्रबाब केळेकार हांची भाची. हांव रवीन्द्रबाबागेर गेल्लों तेन्ना माधवीक पयलेच फावट मेळिल्लों. घडये पांचवेक आशिल्लों. रवीन्द्रबाबाल्या घरा सकयल शिक्षा सदन स्कूल आसा, तातूंत हांव शिकतालों. हांवें निकतीच बरोवपाक सुरवात केल्ली.
हांव प्रियोळा शिक्षा सदनांत शिकतालों. माधवी आनी ताची भयण सविता हीं कुंडय न्यू इंग्लीश स्कूलांत शिकतालीं. हांव रवीन्द्रबाबाल्या घरचोच सो जाल्लों. आत्र्या पयऱ्यान हांव सांजेच्या आदेसाक थंयच आसतालों. माधवी पुस्तकां वाचूंक दितालें. शणै गोंयबाबाच्या पुस्तकांचीं पारायणां तेन्ना हांवें केलीं. पुस्तकांतल्यो खूब गजाली कळनाशिल्ल्यो. देखीक – खर्णवीर, संवसार बुडटेची फिलॉजॉफी बी. पूण गोंयबाबाली कोंकणीची गोडसाण, कोंकणीचें पिशें लायताली. माधवी कडल्यान भुरग्यांच्या काणयांच्या पुस्तकांचे पेळेच हांवें वाचूंक व्हरचे. तातोन माधवीक असलीं राशींनी पुस्तकां हाडिल्लीं. खजिनोच तो. म्हाका आयतोच मेळ्ळो. तातूंत सगळ्या भाशांतलीं पुस्तकां आसचीं. तातोली ती घरची लायब्ररी पळोवनूच हांव दिपावतालों. कुडीकुडींनी आलमारी.
माधवीचें अक्षर ताच्या निरागस हांश्या भशेन, मृदू सभावा भशेन, व्यक्तिमत्वा भशेन सुंदर. भायल्यान कितलीय ताकतीक गती आसूं, तें थंडसाणीन, शांतपणान बरयतालें. संपादन करतालें. सहनशीलता आकांत. सायकल, स्कूटर, गाडी ताणें केन्ना चलयलिना.
आत्र्यापयऱ्यान हांव सांजवेळा रवीन्द्रबाबांगेर वतालों, तेन्ना नवें कितें बरयलां अशें माधवी विचारी. माधवी तातोक कितें कितें प्रस्न विचारीत आसतालें. हांवूंय म्हाका पडिल्ल्या प्रस्ना विशीं तातोक विचारतालों.
‘मिठाची कणी हांव’, ही माधवीची कविता त्या काळांत गाजली. रोखडीच ताणें ‘फूल हांव एक पोरसांतलें’, ही सणसणीत दीर्घ कविता बरयली, हे कवितेंतलो सिम्बॉलीझम आगळो वेगळो.
कॉलेजांत आसतना जावंये, माधवी सतार शिकूंक लागलें. व्हडली सतार घेवन तें केन्नाय पणजे शिकूंक वतालें. मडगांवां रावंक वतकच पणजे केन्नाय संगीत संमेलनाच्या कार्यावळींक कला अकादमींत बी मेळटालें. माधवीचो सतारी कडलो, संगिताच्या प्रेमाचो हो रियाझ केन्ना, कसो सुटलो ते कळ्ळेंना. शणै गोंयबाब जल्मशती कार्यावळ दिवचले जाल्ली. हांव सवेक आसुयें. रवीन्द्रबाबां वांगडा हांव गेल्लों. वांगडा माधवी, सविता, गोदूबाय, माधवीची आवय मोगाबाय बी आशिल्लीं. तेन्नाचे ते मातादोर टेम्पो, मरसर पावस. दीसभर कार्यावळ जाली. व्यासाश्रम मठांत दनपारचें जेवण आनी विसव. सकाळची कार्यावळ नगरपालिका सभाघरांत. सांजे समारोप अवर लेडी ऑफ ग्रेस हायस्कूलांत. ही कार्यावळ सुंदर जाली. माधवी आनी हांव फुडले कांय दीस ते कार्यावळी विशीं उलयत आशिल्लीं. येदी व्हडली कोंकणी कार्यावळ आमी पयलेच खेप पळयतालीं. कोंकणी चळवळीचें, संघर्शाचें, आंदोलनाचें एक महत्वाचें पर्व तेन्ना आकाराक येतालें. रवीन्द्रबाबालें घर हें ताचें एक केंद्र.
ह्या सप्तकांत चंद्रकांतबाब आयिल्लो, अना आयिल्लो, बाकीबाब आयिल्लो, काका (लक्ष्मणराव सरदेसाय) आयला अशे रिपोर्ट माधवी म्हाका अदींमदीं दित आसतालें. नागेशबाब खूब खेपे येतालो. मेळटालो.
तातो कडेन खूब खूब लोक येताले. वेगवेगळ्या मळांवयले लोक. लेखक, अनुवादक, स्वातंत्र्यसैनिक, देशी विदेशी जायते… तांची सरबराय करतना माधवी तांचे कडेन संवाद सादतालें. माधवीचें चिंतनशील व्यक्तिमत्व ह्या संस्कारांनी आकाराक येतालें.
तातोन माधवीक विचारांची दिशादर्शक वाट दाखयली. कोंकणीच्या सामर्थ्याचो दिश्टावो ताच्यांत घडोवन हाडलो. माधवीच्या व्यक्तिमत्वाक तासां पड़त गेलीं. तातोच्या समग्र कोंकणी पुस्तकांचे अणकार हेर भासांनी जावचे अशेंय माधवीक दिसतालें. ते विशीं तें म्हजे कडेन सदांच उलयतालें.
गोंयांत कॉलेज शिकप जातकच माधवी पुण्यांत गेलें. थंय अशोक केळकर सरा सारक्या म्हान भासशास्त्रज्ञाच्या मार्गदर्शना खाला शिकतना ताच्या गुणांक सोबीत तासां पडलीं. पुण्यात बरो एक्स्पोजर मेळिल्ल्यान माधवीच्या व्यक्तीमत्वाक नवे आयाम चडले. मात माधवीचो भेस धरून बाकीचें सादेंपण तशेंच आशिल्लें. उलयतना, संवाद सादतना माधवीचो गोडवो आनी मायेस्तपण आयकतल्याक सदांच एक थाकाय दितालें.
माधवी प्रपंचांत गुंतलें तरी ताची ओड ताच्या प्रियोळच्या विद्यापीठा कडेन कायम आशिल्ली. तें प्रियोळा तातोचे खबरेक येतालेंच. माधवी गोवा विद्यापीठांत कोंकणी विभागांत पावलें तेन्ना ताचे आदींच हांव थंय कोंकणी विश्वकोश विभागांत संशोधन सहाय्यक म्हूण काम करतालों. थंय हांव सुमार स वर्सां उरलों. दनपारच्या वेळार माधवी आपल्या कॅबिनांत तशें मेकळें आसतालें. ताचे कडेन हांव व्याकरण, उच्चारशास्त्र अशा विविध विशयांचेर उलोवपाक वतालों. माधवी सदां भशेनूच हांसत खेळत म्हाका भासशास्त्राचीं पुस्तकां दितालें. विद्यापीठांत माधवीन चेंबरांत काम करीत बसचें. विद्यार्थीप्रिय आशिल्ल्यान भुरग्यांक माधवी मॅडमीचें चेपण दिसनाशिल्लें. चेंबराचें दार उक्तें. भुरग्यांचें यो- वच आनी पासयो चालूच आसताल्यो. माधवीय प्रोफेसराचो झेत मारिनाशिल्लें. प्रेमळपण आनी मायेस्तपण हो ताच्या रगतांतलो सभावगूण. विद्यापीठांतल्यान हांव आकाशवाणीचेर रुजू जालों तरी माधवीचे फोन आसताले. ‘जागा’क बरय, हो ताचो सदचोच आग्रो. अणकार ह्या विशयाचेर माधवीन म्हजे कडल्यान दोन लेख ‘जागा’ खातीर बरोवन घेतले. त्याच विशयाचेर एम.ए. विद्यार्थ्यां खातीर लेक्चरां दिवपाकूय ताणें म्हाका आपयलो. अणकार ह्या म्हज्या लेखाच्यो झेरोक्स प्रती काडून माधवी त्या भुरग्यांक वांट्टालें तेंवूय हांवें पळेलें.
माधवीक पिक्चरां म्हळ्यार चित्रपट आवडटाले. कमर्शियल न्हय कलात्मक, वेगवेगळ्या भासांतले. वेगवेगळ्या विशयांचे. गोंयांत इफ्फी सुरू जातकच माधवी खोश्शी जालें. विद्यापीठाचो वावर सोंपतकच ताणें पणजे येवचें. तुका आवडना रे फिल्मां पळोवपाक? असो प्रस्न ताणें म्हाका करचो.
म्हाका आवडटात नाटकां, हांवें म्हळें. इफ्फीच्या तिकेट रांकेंत उबें राविल्लें माधवी बोटव्यांतल्यान जागाचीं प्रूफां काडून तांचेर नदर मारतालें. वेळ वगडायनासलें. निरंतर कार्यमग्न आनी उद्यमी अशें हें माधवी.
माधवी सारकें बुद्धिमान आनी व्यासंगी प्राध्यापक आनी भाशाशास्त्राचें जाणकार कोंकणीत जालेंना. एक दीस ताका हांवें रेडीयोचेर उलोवप करपाक आयलें. लेक्चरां सोंपोवन माधवी दनपरां आयलें. उश्णीं उतरां, ह्या विशयाचेर ताणें अप्रतीम टॉक दिलो. कोंकणींत रिगिल्ल्या हेर भाशांतल्या उतरांचेर ताणें विस्कटावणी करून भाश्य केल्लें. तें ताचें रेडीयोवेलें निमाणचें उलोवप. हांव पावोवपाक गेटीर गेलों. सदचे भशेन माई आनी हेर सगळ्यांची खबर माधवीन घेतली, आनी वतना म्हळें, जागाक बरय आं मुकेश. सदचेभशेन हांसलें.
यादींक अंत आसता? माधवीची बुद्धीमत्तेची चमक, सभावाची थंडाय, कामांतली एकाग्रता, पारदर्शक अस्सल सादेंपण, स्वतंत्र विचार मांडपाची धिटाय, गरिबांक मदत करपाची वृत्ती आनी दानत, रवीन्द्रबाबा विशींची आनी कोंकणीची भक्ती ह्यो सगळ्यो यादी प्रियोळच्या कुळागरांतल्या सुकिल्ल्या वोंवळां भशेन परमळ दित आसात…

मुकेश थळी
फोंडें