मनश्याची संवय

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

संवयी आमी बळयां आपणायिल्ल्यो आसतात वा अनुकरणान त्यो आंगवळणी पडटात. कांय वेळा मात्र शारिरीक पिडेक लागूनय कांय संवयी लागतात. त्यो लागपाक दुबळे मन कारणीभूत आसता, हें तितलेंच सत्य.

आमी शाळेंत शिकतना पाठ्य पुस्तकांत एक धडो आशिल्लो. नांव. ‘संवयीचे गुलाम’. लेखक कोण तें
सारकें याद ना, पूण भोवतेक ‘अनंत काणेकर’ अशी याद जाता.
जेन्ना हांव म्हजोच नियाळ करतां वा सरभोवतणची मनशां पळयतां; तेन्ना तांच्यो कांय संवयी प्रकर्शान जाणवतात, त्यो संवयी पळयता, तेन्ना म्हाका ताची मज्जा दिसता. संवयी आमी बळयां आपणायिल्ल्यो आसतात वा अनुकरणान त्यो आंगवळणी पडटात. कांय वेळा मात्र शारिरीक पिडेक लागूनय कांय संवयी लागतात. त्यो लागपाक दुबळे मन कारणीभूत आसता, हें तितलेंच सत्य.
खूप वर्सां फाटीं म्हाका एक संवय आशिल्ली. घरांतल्यान भायर सरतना देवाक पांयां पडप. हातूंत कांयच चुकीचें ना. पूण हांव पांयां पडटना एकदां जालें तरी देवा कुडीच्या हुंबऱ्यार पावले की परत वचून पांयां पडटालें. अशे तीन ते पांच खेपो देवा कडचो हो लिपच्यांनी खेळपाचो खेळ चलतालो. आनी तशें केलेंना तर म्हाका कितें तरी चुकलां चुकलां अशें दिसतालें. न्हिदपाक वच्चे पयलीं हें अशेंच करप. केलें ना जाल्यार हांतरुणा वयलें परत येवन मना सारकें जातासर तशेंच करप. जायत्या जाणांक आसता ही संवय. खूप जाण देवाक पांयां पडटना ओल्या हातांनी देवाचे प्रतिमे मुखार दोनूय हात सरळ तायट दवरून हात जोडी नासतना (अटेंशन) उबे रावतात आणि मागीर दाव्यान आपली तकली हालोवन, मागीर उजव्यान तकली हालोवन, (नमाज पढिल्ले भशेन) देवाक बजावन सांगिल्ले वरी हावभाव करीत पुटपुटतात. प्रत्येकाची संवय वेगळी. आपले पोले फोडून फोडून देवाक सांकडे घालपी खूप जाण दिसतात.
खूपदां पळयात तुमी कांय मनीस तीस सेकंद पसून हालनासतना उबे रावंकूच शकनात. एक पांय बागोवन, बोल्सांत हात घालून, हाताची चुळबूळ करत उबे रावतले. थेटरांत ‘राष्ट्रगीत ‘ चलतना चुळबूळ करतल्यांक पळयल्यार सामकी ‘सणसण’ मारता. हो राष्ट्रगीताचो अपमान जाता हें ह्या सभाग्यांक कोण सांगतलो? कांय जाण बशिल्ले कडेन जोराजोरांत दोनूय पांय हालयत बसतात. कांय जाण उलयतना बेठेच दोळे पिटपिटायतात. काय जाण दुसऱ्याक चाळोवपाक म्हूण पयली तू तू तू तू करून उलयतात आनी मागीर तीच संवय लागता हकलोपाची.
कांय जाणाक चलतां चलतां मदींच एक पांय फाटी घेवन फाटल्यान दुसरो पाय ह्या पायान खाजोवपाची संवय आसता. थोडे तर वतां वतां मदींच घुंवतात आणि फाटल्यान पटकन पांय पडतात आनी परत फुडें चलूक लागतात. दिसलो खुरीस काळजार खुरीस कर. दिसले देऊळ हात जोड. इतलेय न्ही. फेस बुकार, वाॅटसेपार देवाचो फोटो घालो ना, तर सुख लागना. अशे जायते प्रकार आसतात. व्हडले- व्हडलेऑफिसर आशिल्ले सुद्धा, जेन्ना कितेंय बरयतात, तेन्ना आपले ओंठ गच्च बंद करून, आपल्या तोंडाचो बोंचो, फाटीं फुडें करत रावतात आनी ती क्रिया तांच्या लक्षातच येना. रंगात येवन उलयतना खूप जाण परत- परत आपलें नाक सांसपितात, कान सांसपीतात. कोण परत परत आपल्या खुमण्या वेल्यान, दोळे, तोंडा वेल्यान, वयल्यान सकल म्हळ्यार वयर, सकल असो हात ओडटात. कोण मुखा वेल्या मित्राची शर्टाचीं एक- दोन बटनां काड, घाल; काड घाल करता. कोण आपलो टाय टायट करता, तर कोण गळ्या सकयलें बटण टायट करतात.
थोडे तर आपली गजाल सांगतना फुडल्या इश्टाक धुकळून- धुकळून सांगतात. समजा तो धडेर पावलो तरी ह्या मनश्याच्या ते लक्षात येना. थोडे तर कमालच करतात. खबऱ्यो सांगता सांगता आपल्या नाकांतले (मीन) उस्तीत रावतात. तें तांच्या लक्षातच येना. काय जाण तर बशिल्ले कडेन मदींच खर्रऽऽऽ करतात. पूण, थुकपाक सामके विसरतात. पळयतल्याक वीट येता. आज काल हो मास्क आसता खुमण्यार हें बऱ्याक पडलां. आसूं. जेवतना हाता वेल्यान (शीत मुड्डीतना मात्शी बोटांच्या वयर) सोलकडी पडली ना तर काय जणांक जेविल्ले सारकें दिसना. सुर्रऽऽऽ करून कडयेचो घोट मारूंकच जाय. ती रूचच वेगळी. मात आंवतना बेसीना कडेन सामके व्हडलो व्हडलो आवाज गळ्यांतल्यान काडून आंवतात. दुसरो बाबा जेवता. ताका वीट येत हाचो विचारच करिनात.
म्हाका तर उठले की, दांत घासले तऽशे पयली सिंगल ‘च्या’ जायच जाय .बाकिचीं कामा मागीर आनी म्हाका चार- साडेचारांकच फांतोडेर उठपाची संवय जाल्या. दुसऱ्यागेर गेल्यार पंचाईत जाता. ज्या दिसा ब्लड शुगर चॅक करपाची आसता, ते दिसा तर हांव हांतुणार लोळतच रांवता. च्या लेट पिवची पडता न्ही? म्हणून. च्या सुर्रऽऽऽ सुर्रऽऽऽ करून पिवप, खातना चक्क चक्क आवाज करून खावप. हे खूब कडेन पळयलांच.
कोणाक जेवतगीर कातली खावप, केळें वा कसलेंय फळ खावपाक हें लागताच. तर कोण बडीशोप तोंडांत वडयता. तर कोण पान खाता. ठीक आसा. बहुतेक आसताच ही संवय सगल्यांक. मात, पयशे मेजतना वा पुस्तकाचीं पानां वाचपाक परतीतना परत परत जिबेक बोट लावपाची घाणयारी संवय तर ह्या कोरोना काळात आत्मघातकी थारूं शकतात. “कथा कुणाची व्यथा कुणा” हे नाटक एकदां पळयिल्लें. तातूंत पत्र लखोट्यांत घालून बंद करतना गम लायिल्ल्या लखोट्याच्या पोताक जिभेन थुकी लावन तें बंद करपी हिरो मरता, अशे दाखयलां. कित्याक? त्या गमाच्या भागार वीख लायिल्लें आसता म्हणून. अर्थात हें ताच्या दुस्मानान केल्लें आसता. हे सोडा. पूण वायट जांवक शकता न्ही?
आमच्या गांवांत बी खूप जाण खोरें, कुदळ, पिकास घेवन काम करतना हाताक थुकी लायतात आनी वावर करतात. हें काम ताचो वावर सोंपतासर अदने मदने चालूच आसता. ही संवय इतली आगांत भिनिल्ली आसता की, अजाणतेपणी तांच्या कडल्यान ती घडून वता. अश्यो ह्यो संवयी कितल्यो घातक हें सांगपाची वेगळी गरज आसा, अशें म्हाका दिसना. थोड्यांक कितलेंय सांग, तरी दुसऱ्यांच्यो गजाली आयकूपाक ‘कान शेळावपाची ‘वायट संवय आसता. गरज नासतना मागीर आपलो सल्लो दिवपाची भयंकर आवड आसता. तें केन्नाय पूण आंगलट येवपाक शकता. म्हणटात न्ही, जित्याची खोड खंय मेल्या बगर वचना. तशेंच हें. मात आपल्यो वायट संवयी आपणेच सुदारपाक जाय हे सत्य….. आनी बऱ्यो संवयी मुद्दाम आत्मसात करूंक जाय.

सौ. तेजश्री प्रभुगांवकार
9822139309