बुधाक पळयात उकत्या दोळ्यांनी, वांगडा कृतिकाकूय…

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

भांगरभूंय I गौतम जल्मी
पणजीः गोंयचे संस्कृतायेचेर खाशेलो प्रभाव आशिल्लें आनी सगळ्यांचें वळखीचें नकेत्र म्हणल्यार कृतिका (कातियो). तें सुर्याचे फाटले वटेन वचपाचे तयारेंत आसा. पावसाळो धरुन फुडल्या 3-4 म्हयन्यां खातीर तें आतां आमकां दिसचेंना. काळचक्राच्या रुपांत आमच्या जाण्टेल्यांचेर उपकार करुन सगल्यांच्या जगपाक एक मोडण दिवपी त्या नकेत्राचें म्हत्व समजून घेवन, ताका दोळे भरुन पळोवपाची ही निमाणी संद.
ह्या दिसांनी ताका याद करपाचें आनी एक कारण म्हणल्यार आमचो बुध गिरो आयज (29 एप्रील) तिनसांजे त्या नकेत्रांच्या सामको लागीं दिसतलो. सुर्यमाळेंतलो हो पयलो गिरो, जाका जाणकार लोक ‘उदेंते कडचो वा अस्तंते कडचो तारो’ (Morning /Evening Star) म्हणूनय वळखतात, तो सुर्यास्ता उपरांत मळबांत क्षितीजा वयले आपले सगल्यांत उंचेले सुवातेर पावतलो, देखून तो दुर्बीण नासतना उकत्त्या दोळ्यांनीय सोंपेपणी झळकेक येतलो आनी तारो कसोच दिसतलो. मळब नितळ आसल्यार बारीक सारिक तांबशा-जांबळ्या कुपांचे फाटभुंयेर ताची कृतिका बरोबर जोडी उठून दिसतली.
मे म्हयन्याचे 2-3 तारखेक चंद्राचो सांगात मेळमेरेन तरी ते तशेच जोडयेनूच पळोवपाक मेळटले. म्हणटकच खगोलशास्त्र आनी सैम- मोग्यां खातीर ती एक पर्वणींच आसतली. (सुर्याक उकत्या दोळ्यांनी पळोवचो न्हय ही सगल्यांक खर शिटकावणी.) शिवाय हें प्रत्यक्षांत अणभवपाक जागरणूय करपाची गरज पडचीना. निमतान जांव, पूण इतलें सगलें जाणून घेवन जर कोणाक विज्ञानाची रुच लागना जाल्यारूच नवल. अमको ह्या नकेत्रांत गेलो, तमको त्या नकेत्रांत गेलो वा राशीं चक्रांचे खेळ बी सगलें मनशांची समज वाडोवपा खातीरूच आसात. ह्या घडणुकांचो प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष कोणाचेच जिणेर परिणाम जायना.
हरशीं, पयलींच्या तेंपार वेळ कितलो जालो वा मळबांतली थारावीक सुवात सांगपा खातीरूच तांचो उपेग जातालो. आमचे संस्कृतायेंत तांचो आस्पाव जालो तोवूय बी हेच खातीर की, मनशांक तो तर्क याद उरचो म्हूण. हाचे वयल्यानूच तर आतांचें आमचें कॅलेंडर निर्माण जालें. तशें पळोवंक गेल्यार, ह्या सगल्यांचेर भक्ती, श्रद्धा आसप ही एक गजाल जाता आनी तिका अज्ञानांतल्यान वा भंयांतल्यान अंधश्रद्धेचें रुप दिवप दुसरी. म्हणटकच आतां सगलेंच ‘विज्ञान आनी तंत्रगिन्यान’ म्हूण उलोवपी आयचो समाज, केन्ना तरी ताचेर पुरायपणान विस्वास दवरपाक शकतलो काय? होच ह्या युगांतलो सगल्यांत व्हडलो प्रस्न.