पोंगारो

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

सड्यार जांव रानांत पोंगारो उबो आसता, पूण ह्याच पोंगाऱ्याक जेन्ना फुलां येवपाक सुरू जाता आनी सगळो रुख फुलांनी भरता, तेन्ना मनांत विचार येता कितली म्हूण ही सकारात्मकता. खरेंच परत एकदां म्हणीन शें दिसता हें सैमाचे अपरुप.

वसंताच्या आगमनान  

नटलीं सगळीं रानां वनां 

तांबड्यो गुंज चुडी घेवन 

उबीं रावल्यां पोंगाऱ्या झाडां.

पोंगाऱ्याच्या तीन पानांच्या रुखाक पळेल्यार कोणूच म्हणचो ना ताका इतलीं बरीं फुलां फुलतात काय म्हण.  तांबडीं गुंज मात्शी तांतूंत केसरी रंगाची छटा.  पाकळ्यांचो आकार ल्हान उजाचे चुडीवरीं म्हण ह्या झाडाक ‘फ्लेम आॅफ द फाॅरेस्ट’ म्हणटात जांवये. रुखाक एक पान आसना, पूण झाडाची तेंगशेन तेंगशी फुलांनी भरता. हे फुलिल्ले रुख पळोवपाक खरेंच एक अपरूप अशें.  मळबांत तापतो सुर्य, सुर्याच्या कडकडीत वतान रखरखपी धर्तरी आनी ह्या दोगांयच्या धगाग भियेनासताना आपलीं फुलां घेवन व्हड तोऱ्यान उबो आशिल्लो पोंगारो. 

ह्या रुखा विशीं आनीक चड म्हायती मेळोवपाक सोशल मिडियाचो आधार घेतलो.  ह्या रुखाची इतली म्हाहिती मेळटली म्हूण केन्ना चिंतुकूच नासलें. अशेंय कळ्ळें ह्या झाडाक खंय ‘पेरट ट्री’ म्हणटात. कित्याक काय म्हळ्यार ताचीं फुलां किराच्या चोंची सारखी आसतात म्हूण.  कालिदासा सारक्या कवीन ह्या रुखाचें वर्णन एके कवितेंत केलां. बौद्ध धर्माच्या साहित्यांत पसून पोंगाऱ्याच्या रुखाचो उल्लेख आसा.  खूब पोरण्या संस्कृत साहित्यांत आनी धर्मग्रथांत पोंगाऱ्याचो उल्लेख मेळता. लिंग पुराणांत ताचो उल्लेख खंय ब्रह्मवृक्ष म्हूण केल्लो आसा.  पोंगाऱ्याची तीन पानां म्हळ्यार ब्रह्मा, विष्णू आनी महेश.

तेलगणांत तर पोंगाऱ्या संबंदी एक मजेशीर आख्यायिका आसा.  ती म्हळ्यार वसंत रुतूंत कामदेवान खंय म्हादेवाचेर मदनबाण सोडले तेन्ना महादेव पोंगाऱ्याचेर बसलेलो.  म्हादेवान रागान आपलो तिसरो डोळो उगडलो, तांतूंत पोंगारो आनी कामदेव जळपाक लागले.  पोंगाऱ्यान खंय म्हादेवाक विचारलें, हातूंत म्हजी कसली चूक? ते बरोबर म्हादेवाक पोंगाऱ्याची काकळूट दिसली, ताणें पोंगाऱ्याक सांगलें खंय ही उज्याची झळ तुजीं फुलां जातलीं आनी तुजीं पानां म्हजे तीन डोळे म्हूण फामाद जातले. आनी हाकाच लागून काय म्हाशिवरात्रे दिसा पोंगाऱ्याच्या तांबड्या गुंज फुलांनी म्हादेवाची पुजा करतात. पोंगाऱ्याच्या खोडांत सुप्त अग्नी आसता तेच खातीर यज्ञाची सुरवात करताना पोंगाऱ्याच्या रुखाची समिधा वापरतात.

पोंगारो वखदी म्हूण आवय- आजये कडल्यान आयकल्लें. जंत जाल्यार पोंगाऱ्याची साल वापरतात इतलेंच.  मात्शें बारिकसाणेन वाचपाक गेल्ले कडेन पोंगाऱ्याचे इतले वखदी उपाय आसा हें कळतकीर अजाप जालें. आर्युवेदा प्रमाणे पोंगाऱ्याच्या पानांच्या केल्ले पत्रावळीन जेवप म्हळ्यार चांदीच्या ताटांत जेवपा इतलेंच वखदी. हाचीं फुलां सावळेंत सुकोवन ताचो पिठो करून उदकांत घालून इल्ली साकर आनी लिंबू पिळून पिल्यार जिवाक एकदम बरें.  गरमेंत तर सामकेंच उपेगी. ह्या सरबताक बरो केसरी तांबडो रंग येता. लिंबू पिळतकूच मात हो रंग हळदुवो जाता.   आदिवासी तर ह्या फुलांचो रंग करून होळी खेळपाक वापरतात.  

आमकां गोंयकारांक तांबडो जांव, केसरी पोंगारो खबर आसा.  महाराष्ट्रांत तर हळदुवो आनी धवो पोंगारो आसा.  ह्या धव्या आनी हळदुव्या पोंगाऱ्याचे फोटे सोशल मिडियाचेर भरपूर प्रमाणांत पळोवपाक मेळटात.

ल्हानपणांत पोंगऱ्याच्या झाडां मुळांत पडिल्ल्यो पाकळ्यो एकठांय करून नाखटांचेर लायतालीं. मागीर आमचे हात ‘राकेसाचे हात’ जाताले.  

आंगार एक पान ना. सड्यार जांव रानांत पोंगारो उबो आसता, पूण ह्याच पोंगाऱ्याक जेन्ना फुलां येवपाक सुरू जाता आनी सगळो रुख फुलांनी भरता, तेन्ना मनांत विचार येता कितली म्हूण ही सकारात्मकता. खरेंच परत एकदां म्हणीन शें दिसता हें सैमाचे अपरुप.

प्रीता दीपक परब

9921382375