पाद्री मानुएल गोमिश :  कोंकणी धर्मीक साहित्याचो विद्यासागर

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

मंडूर फिरगोजेचे पाद्री विगार फा. मानुएल गोमिश आयज आपलो 70 वो  जल्मदीस मनयतात. ते निमतान तांच्या साहित्यीक वावराचो नियाळ दिवपी लेख.

गोंयांत आदीं सावन पाद्रिंनी कोंकणी साहित्या खातीर मोलाचें योगदान दिलां. फा. क्रेंसेन्स मोंतेरो, मो. सेबास्त्यांव दाल्गादो, फा. मोरेनो द सौजा एस. जे.,  फा. फ्रांन्सिस्क आंतोनियो सौजा, फा. आंतोनियो पेरेरा एस. जे., फा. लाक्तांनसियो आलमेदा, फा. फ्रेडी जे. दा कोस्ता आनी  हेरांनी, कोंकणी साहित्याच्या वेग-वेगळ्या मळांचेर योगदान दिलां. पूण, हालींच्या काळार गोंयच्या पाद्रीं मदीं धार्मीक साहित्याक  मोलाचें योगदान दितात ते म्हळ्यार, फा. मानुएल गोमिश, मंडूर फिरगोजेचे पाद्री विगार कशे ते सेवा दितात. 

फा. मानुएल,  सिमिनारिंत शिकतना, ‘दर म्हयन्याची रोटी’ आनी ‘वावराड्यांचो इश्ट’, ह्या पत्रांक बरयतालो.  हें बरप करुंक तांकां प्रि फादर मोरेनो द सौजा आनी फा. लाक्तांनसियो आलमेदा,स्फुर्ती जाले म्हण ते सांगतात. आयज पासून तांचे कडल्यान चडशें धार्मीक साहित्याकूच योगदान फावो जालां, हे विशीं फा. मानुएल आमचे कडें उलोवन अशें म्हणटात: “यादनिकी संस्कारणी घेतच, हांव धार्मीक क्षेत्रांतूच वावुरलों. जाता, तितली पवित्र सभेची शिकवण कोंकणी भाशेंतल्यान दीवूंक जाय आसली.  देखून, म्हजो बरवपा फाटलो हेतू पासून  तोच जालो.”  वाचपां ग्रंथ (Lectionary), मिसा- ग्रंथ (Missal) तशेंच पवित्र पुस्तक कोंकणी भाशेंतल्यान तयार करुंक, ताणीं बरप सुरू केलें म्हूण  ते अभिमानान सांगतात. तांच्या यत्नांक लागन 2006 वर्सा आमकां कोंकणी वाचपी भावार्थ्यांक  आनी गोंय- दामांवचे पवित्र सभेक सगळ्यांवन चड प्रती खपलेलें  पवित्र पुस्तक कोंकणी भाशेंतल्यान फावो जालें, हें कोणूच न्हयकारुंक शकचोना. 

23 पुस्तकां

ताणीं आयज मेरेन बरयलेल्या २३ पुस्तकांचीं नांवां अशीं आसात: From Roots to Fruits Vol.I; From Roots to Fruits Vol.II (साळगांव- पिलेर्नच्या धर्मप्रांताचे धाकटे सिमिनारिचो इतिहास); Blessed Joseph Vaz:  Creative Missionary ahead of his times (भाग्यवंत जुजे वाज: जिवीत आनी  कार्याचेर आदारीत पुस्तक); The Fulfillment—An Introduction  to New Testament (पवित्र पुस्तका संबंदीत  पुस्तक ) रायतुरचे सिमिनारिचो इतिहास; पेकोवण्याच्यो लिपलल्यो झरी;  पेकोवणे खातीर मागणें; पवित्र आत्मो; स्फुर्ती दितल्यो जेजुच्यो शिकवण्यो;  देवाच्या उतरांची यात्रा;  देवा उतरान, काळजा गठ्यांत, जेजू जिवितांत;  पवित्र पुस्तक कशें वाच्चें;  देवा उतर  आनी आमचें जिवीत; भाग्यवंत फ्रांसीस शावियेर: देवाच्या उतराचो आनी जेजुचो साक्षीदार;  भासावणी; देवाचीं वर्तीं विजमितां;  जेजुचीं जिवीं किर्णां;  भासावणी पाळोन येता: नव्या कराराक प्रस्तावना; कोंकणी बागेंतलें पर्मळीत फूल: फा. फ्रेडी; भाग्यवंतांचीं भागी पावलां- 1;   भाग्यवंतांचीं भागी पावलां-2 ; भाग्यवंतांचीं भागी पावलां-3 आनी बोरीं फिरगजेचो इतिहास.

रायतुरचे सिमिनारींत शिकतना, 1977-78 वर्सा, ‘आमचो सेवाधर्म’, हें सेवाधर्म आनी  आयताराक आनी दबाजीक परबां समयार प्रवचनांचेर नियाळ दिवपी  त्रिमासीक सुरू करुंक तांचो  हात आसा.  1981 वर्सा, पयले फावट रोमी मिसा- ग्रंथ तयार करुंक ताणें आपलें योगदान दिलां. नव्याय मिसा- ग्रंथा खातीर ताणें वावर केलां. वाचपाग्रंथ तयार करुंकूय तांचें यगदान आसा. 

धर्मीक, अध्यात्मिक लिखाण

तांणी बरयलेलीं 23 पुस्तकां धार्मीक विशयाचेरूच आधारून आसात. पूण तांतुंत संशोधन, इतिहासाचीं, पवित्र पुस्तकाच्या विशयाचीं तशेंच अध्यात्मिकतायेच्या विशयावेल्या पुस्तकांचोय आस्पाव आसा. तांची अणकार करपाची तांक खूप वर्ती.  वेग- वेगळयो भासो खास करून पवित्र पुस्तकाक  आनी धार्मीक साहित्याक लागू जातल्या भासांचें ज्ञान तांकां आसा म्हणटकच अणकार  करुंक जायतो फायदो जाता. अणकार करप  तितलें सोंपें न्हय, खास करून वातिकान दुसरें विश्व सभेचें साहित्य आनी हेर शिकवण. पूण, फा. मानुएल हांकां शिकवणेची आनी दाखल्यांची मूळ भास समजता म्हणटच, अणकार, हो साहित्य प्रकार  ताणीं वापरून भावार्थ्याक पवित्र सभेक, देवाच्या उतराक आनी काथोलीक  अध्यात्मिकतायेक (catholic spirituality) लागीं व्हेलीं.

इतिहासीक पुस्तकां मदीं, ताणीं दोन  भागांनी, साळगांव- पिलेर्नच्या धर्मप्रांताचे धाकटे सिमिनारिचो इतिहास विस्कुटावन  मांडलो. तशेंच रायतुरचे सेमिनारिचो इतिहास ताणीं एका पुस्तका रुपान  आमकां तयार करून दवरला.  पयलेच फावट, ते बोरीं फिरगोजेचे पाद्री विगार आसले. ते फिरगोजेचो इतिहास सांगपी पुस्तक- ‘बोरीं फिरगोजेचो इतिहास’ ह्या नांवान  उजवाडायलेलें तांचें 23 वें पुसतक. इतिहास बरयतना, जायतो सोद-वावर करचो पडटा.  तांचीं हेरूय पुसतकां, इतिहासा आनी सोद- वावराचीं आसात. खास तरेन ‘भाग्यवंतांचीं भागीं पावलां- 1, 2 आनी 3′, हीं  पुस्तकां, भाग्यवंतांचें जिवीत भावार्थ्या मुखार दवरून अध्यात्मिकतायेंत वाडूंक आदार दितात. पाद्री फ्रेडी जे. दा कोस्ता हांचें जिवीत आनी मिसांव परगटपी एक पुस्तक ताणें बरयलें.

रोमी कोंकणी मळार, संशोधन, अणकार आनी इतिहासीक पुस्तकांचो खूप उणाव  आसा. पूण फा. मानुएल गोमिश, हाणीं आपले तांकी परमाणें, असल्या  साहित्याक, आपल्या धार्मीक पुस्तकां वरवीं योगदान दिलां. हें  न्हयकारुंक जायना. धार्मीक साहित्या, म्हळ्यार, सेवाधर्म, वा प्रवचन वा पवित्र पुस्तकाच्या विशयार लेख बरोवप, इतलेंच न्हय. धार्मीक साहित्य, पासून, कोंकणी साहित्य गिरेस्त करुंक शकता, हें फा. मानुएल हाणीं दाखोवन दिलें. 

अजून शिकपाची आवड

आयज, असल्या साहित्या प्रकारांत, फा. मानुएल हाणीं भर घातल्या जाल्यार, तांच्या  साहित्यीक गुणाची तोखणाय  करपाची.  हांवें तर तांकां खूप लागिंच्यान पळेलां. तांचें साहित्य वाचलां आनी गरज थंय , तांच्या साहित्याचो वापर केलां.  इतलें आसुनूय, तांकां आजून पासून, शिकपाची आवड आसा. आयज रोमी लिपींत बरोवंची प्रमाण रीत बदलत आसता. ह्या खातीर घडोवन हाडलेल्या  कार्याशाळांनी वांटो घेवन, आपलो अणभव सांगतात तें जालेंच, पूण शिकूंक सोदतात. 

पवित्र पुस्तक अणकार केल्लें तेदनां, रोमी लिपींत बरोवंची पद्दत वेगळी आसली. आतां तांतुंत बदल जाला. आयची प्रमाण रीत मानून घेवंक फा. मानुएल हाणीं सदांच उकतें मन दाखयलां. आमी, केदनांय तांकां भेट दिली जाल्यार, ताच्या हातांत पुस्तक वो ते बरप करतना आमकां मेळ्ळ्यात. 

वाचप, एका साहित्यिकाक म्हत्वाचें. ताणीं केल्लें  वेग-वेगळ्या भासांतलें  वाचप, नवेपण आपणावंक तांकां बऱ्याक पडलां. ताणें दूसऱ्यांकूय शिकयल्यात. आयज, हांवें तर, पवित्र सभेचे कांय  दाखले आनी दुसरें धार्मीक साहित्य अणकारलां जाल्यार फा. मानुएल, हांच्याच आदारान तें केलां म्हूण सांगतना  म्हाका खुशालकाय भोगता.  हांव, तर तांच्या उपकारांत आसां.  कोंकणी भाशेंत, धार्मीक उतरां सोंपेपणीं  मेळनांत, तेदनां, आमी तीं घडयल्यात आनी आयज त्या उतरांचो वापर जाता.   

गोंय सरकारान दखल घेवची

दाल्गादो कोंकणी अकादेमी, वावराड्यांचो इश्ट, थमास स्टीफन्स कोंकणी केंद्र आनी ‘गुलाब’ ह्या म्हयनाळ्यान तांच्या साहित्याचें योगदान मानून घेवन तांकां पुरस्कार फावो जाले.  पूण, संशोधन करून, इतिहासीक साहित्य आमकां दिवपी तशेंच दुसऱ्या भाशेंतलें धार्मीक  साहित्य कोंकणींतल्यान दिवपी फा. मानुएल हांचीं गोंय सरकारान मात दखल घेवंक नां.  धार्मीक साहित्य कोंकणी भाशेंतल्या साहित्यांत बसना म्हूण काय? सरकाराचें अनुदान मेळटले दाल्गादो कोंकणी अकादेमीन तांचो भोवमान केला जायत, पूण गोंय सरकाराच्या कला आनी संस्कृतीक खात्यान तांच्या साहित्यीक  योगदाना कडेन आडनदर केल्या अशें दिसता.  साहित्यीक, आपल्याक पुरस्कार मेळटले म्हूण बरप करिनात. फा. मानुएल हांणी धार्मीक साहित्य कोंकणींतल्यान भावार्थ्याक दिवपाचे यत्न केल्यात जाल्यार कोंकणी भाशेचो तांचो मोग आनी कोंकणींतल्यान भावार्थ्याक शिकवण पावची, हीच तांची मोख. अशें आसल्यारूय, सरकारान, ह्या साहित्यिकाक फावो ती सुवात दिवूंक जाय आसली.

फा. मानुएल गोमिश  हांकां 70 व्या जल्मदिसाचीं परबीं. बरी भलायकी मागतां.

– जॉन एम्. आल्फोंसो, कार्मेलीत,

 7666519837