गाडव, वाग आनी शिंव

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

होमखण

मुकेश थळी

————————————

वाचन करता ताका सत्य तासांचो दिश्टावो घडोवपी कितल्याश्योच घोली मेळटात. बंगाली कवी सांख घोष हांची एक कविता वाचिल्ली. अर्थात इंग्लीश अणकार. कवितेचो माथाळो – त्रिताल. आतां तीन ताल वा त्रिताल हो एक महत्वाचो ताल आनी तातूंत सोळा मात्रा आसतात हें खबर आशिल्ल्याकूच ताचो सुगंध कळपाचो. हो माथाळो कित्याक दिला आसतलो अशें हांवे सुरवातीकूच चिंतलें आनी कवितेच्या डिझायनाचेर नदर मारली. सोळा वळी आशिल्ल्यो. आतां वाचलें तें इंग्लीश. मूळ बंगाली कितलें सुरेख आसतलें ताचो अदमास काडूं नजो. आमच्या कवींनी बी असलें लिखाण वाचूंक जाय. कवितेच्या खोलायेचीं देगणां कळटलीं. बेठींच आशयवलयां, अर्थाचीं वळीं (नाल्लाचीं आसतात तशीं), आनीक कसले स्तर, आनीक कसल्यो पातळ्यो ह्यो समजून घेवपा खातीर अंतर्मुख जावन कवीच्या मनअवस्थे कडेन वाचकांनो, तादात्म्य जायात म्हणपाची जाल्या एक चाल. समीक्षकांची. कविता सहज कळची. कोमऱ्यो आंकऱ्यो येवच्यो तशी ती येवची. जशी ही. म्हजे यादींत ही कविता कायम उरतली. तातूंत लय, ताल, ठेको, संगितमय ठेहराव, अदाकारी खूब कितें भरिल्लें. बंगाली लोकांक संगिताची एक संस्कृती आसा. जे कवी तें अर्क आंगांत जिरयता तांच्या बरपाक एक तेज आनी समृद्धी येता, जी म्हाका सांख घोष हांचे कवितेंत दिसली. उपरांत तांच्यो जायत्यो मुलाखती बी वाचल्यो. कविताय वाचल्यो. पोरूं तांकां मरण आयलें.

तीन ताल कवितेंत एक मात्रा म्हळ्यार एक वळ आशिल्ली ती गाडवां बरोबर वाद घालपा संदर्भांत. बोंडेरां कडेन वाद घालून आपलो वेळ फुकट वता. तें वाचतकच म्हाका आनीक एका दृष्टांताची याद जाली.

एक दीस गाडवान म्हळें – तण निळें आसा. वयर वाग बशिल्लो. ताणें म्हळें, ही कितें पिसायपणा? तण आसा पाचवेचार. गाडव म्हण्टा निळें, वाग म्हणटा पाचवें. दोळे तपासून घे, वागान भायरी दिली. निमाणें हें केस्तांवाचें प्रकरण पावलें राजा कडेन. म्हळ्यार शिंवा कडेन. 

गाडवान कागाळ मांडली – राजा हो वाग म्हाका दीसभर चाळयता, सतायता. तण खंय पाचवें. तण निळें न्हय राजन?

केन्नाय, तुजें बरोबर, शिंवान म्हळें. ताणें वागाक ख्यास्त फर्मायली. सात दीस बंदखण.

उडक्यो मारीत गाडव गेलें. वाग तकली सकयल घालून शिंव-राजा कडेन आयलो. सायबा, हांव ख्यास्त भोगपाक वतांच. पूण एकूच विनंती तुमचे कडेन, म्हाका ख्यास्त कित्याक दिली ती सांगशात?

शिंवान आयाळ हालयत जाप दिली ती मोलाची – पिश्या, नालायक, अक्कलशून्य, बोंडेर, अशीर तकलेच्या, पोक्या पूण शिंवशिंवपी अर्दकुट्यां कडेन म्हणजे गाडवा कडेन तूं वाद घालपाक गेलो म्हूण कानाक पीळ घालून याद उरची म्हूण ही ख्यास्त. तूं कितें, तुजी शक्ती तें विसरलो. 

बारावी लेगीत जावंक नात. धड कॉलेज करूंक ना ते कोलंबिया विद्यापीठांत बी डॉक्टरेट घेतिल्ल्या भशेन मार नेटान शिनिफिक्यो सांगून गांवढळांचे वा शिकिल्ल्या ब्रुतांचे फुडारी जावं, करूं लुकसाण खंयच्याय मळाचें, वाद घालूंक फावना तांचे कडेन. तांकां पातळीच आसना. तूं तांकां समजावपाकूच शकना.

कबीराचें वाक्य सुंदरूच आसा. 

बुडटा ताका वाटोवपाचो यत्न कर. पूण चडूय करूं नाका. तो तुका उदकांत भितर ओडटलो. तशें करूंक लागल्यार घाल दोन, लोटय ताका उदकांत. 

आपले वाटेन मुखार वचत रावपाचें. कार्ल युंग नांवाचो जगप्रसिद्ध मानसोपचारतज्ञ म्हळ्यार सायकियाट्रीस्ट जावन गेलो. ताचे कांय विचार जिणेंत उजवाड दिवपी आसात. तो सांगता – म्हजे खातीर एकलो आसप हें बरें जावपाचें पेखपाचें वखद कशें. उलोवप म्हळ्यार म्हाका दगदग त्रास कशे. उतरांचे निरर्थकताये पसून बरो जावपाक म्हाका खूब दिसांचो मोनेळ लागता. 

गाडवांनी कितलेय विचित्र आवाज काडले म्हूण वाग शिंवान किंमत दिवपाची आसना. हो कार्ल युंग बरयता – त्या उतरांच्या घोसाळ्याच्या काथ्यांत आमी घुस्पतात रेवडावन घेतात आनी अशांतींत वतात. थीर जावपाक भितल्ली शांती, मोनेळ जाय. तातूंत रममाण जावचें पडटा.

गाडवां कितलीं आसात, वाग कितले आसात आनी शिंव कितले आसात तांचो सर्व्हे करपाची गरज ना. फक्त वागान आनी शिंवान आपलें वागपण आनी शिंवपण जपचें पडटा. हीच गजाल आल्फ्रेड एडलर हांणीय वेगळ्या उतरांनी सांगल्या. वाग शिंवान आपली उच्च पातळी राखची अशें तो सुचयता. 

कबीराचो…. संत कबीर तो. लेखक कवी बी न्हय. ताचे सत्कार आयजूय जायत आसात. म्हणजे जगभर लोक कबीर वाचीत आसात हो सत्कार. ताका कसल्यो फेलोशिपी दिवंक नाशिल्ल्यो. हजारांनी संधोशन पेपर ताचेविशींचे दाटत आसात. तर कबीराचो एक दोहो आसा – 

सज्जन को सज्जन मिले,

होवे दो दो बात।

गधे को गधा मिले,

खावे दो दो लात।। 

दोन गाडव एकठांय आयले काय फक्त दोन दोन खोंटो घालतात. तासंपट्टेच्यो, गाळी आनी त्योय वागा शिंवाक खेपपाच्यो. दोन अपुरबायेचे शिंव वा वाग येतात आनी ते दोन दोन बरे विचार एकामेकांक दितात. त्या विचारांच्या आदान प्रदानान विश्वब्रह्मांडांत एक नवी ओजस्वी शक्त आपशींच सुट्टा.