भांगरभूंय | प्रतिनिधी
खरें पळयत तर गांव आत्म संतूश्ट आसता. गांवांत जें पिकता तें तांकां जीण जिवीत चलोवपाक पुरो जाता. गांव म्हणलें कांय तांचीं पारंपारीक हात्यारां, आवतां आयलींच. निरपणस, पणस, काजू, पेरां काडपाक वापरतात तीं अवजारां अशीं, शिंन्ने, गोका बडी, केलें आशिल्लो कोंडो. कोंड्याची बडी काडून ती नीट करपाक ताचेर सुकता म्हणसर फातर दवरून तो निट्ट करप. शेंड्याचे वाटेन उबो चिरून ताका शिन्नें वा घट्ट लाकडाचें निट्ट केलें बांदप. शिन्नें लोखणाचें आसता. चंद्राच्या कोरे वरी ताका बांक आसता.
घरा फोव, तांदूळ, मुग, उडीद, अशीं कड्डणां कांडपाक, वान आनी कांडण आसतालें. तांदूळ रवाळ करपाक दातें आनी वांटपाक रगडो. मसालो वांटपाक फातरी… रगड्याचो सांगाती तुपो वा वातो…
आजी कुळण्यांक भिकणां भाजतना चुट्टाच्या व्हिराचें पुंजके वापरतालीं. केन्ना तें करूंक मेळ्ळें ना जाल्यार कायलातो वापरताली.
शीत वाळपाक भाणशिरें. कणीं, अस्कडे, कोचोप काडपाक चाळण, आसुडपाक सूप. अशीं कितलीशींच घरगुती आवतां आसतालीं.
आंबे काडपाक वापरतात ताका कोगळें म्हणटात. सुंबाचें ना तर आतां नायलोनांचें जाळें विणिल्ली पोती कशी. गोल आट्याक बांदिल्ली. ताका मुखावेल्या भागार दोन तिरश्यो एकार एक अश्यो आरत्यो परत्यो धार काडिल्ल्यो कोड्याच्यो पट्ट्यो बांदतात. देंठ तुटलो काय आंबो त्या जाळ्यान पडटा. मागीर दोर बांदिल्लो चोबो भरलो काय तो रुखा वेल्यान देंवयतात. चोबो हाडून तणान ओतप, वेल्यान तण घालून पिकपाक दवरप. पिकलो काय कापपाक आदोळी.
आदोळी, आडवी कोयती आनी ताका मुखार नाल्ल कांतपाक कांतनें. तें एक पाटार बसयतात. गोंयच्या सगळ्या रांदचेकुडींनी हें आवत दिसता. घरांत आदोळी लेगीत दोन. नुस्त्याची आदोळी वेगळी.
नाल्ल म्हणलें काय पयलें येता ती आकडी आनी खांणू. आकडी कोयतो आडकवपाक, आनी खांणू माड चडपाक. सुंबाचें मुंडहातार वेश्टण केल्लें खांणू. मुंडोहात म्हळ्यार मूठ बंद करून कोपरा पर्यंत माप… पाडेपण जालें काय कोठारांक व्हरून घालपाक साक, बारदाणां, चोबे, चुळी, बुटी. साक सोडून हेर सगले बेतांच्या बडयांनी तयार केल्लें.
नाल्ल जेवणाक घालपाक वा विकपाक सोलचो पडटा आनी तो सोलपाक सूळ, लोखंडाचो. फोडपाक कोयती. आमकां ल्हान आसतना बाबान कोयतुलां करून घेतिल्लीं.
खोबरें सुकलें, तें निखळपाक पांरबो, भिल्लमाडाचे कांबीचो, तोंक काडिल्लो, तो तोंपून खोबरें निखळप.
बेडे वा सुपारी काडून खळांक ना तर राशीर सोल कुसोवन सुकपाक घालतात. सोलपाक वापरतात तो रापो, लोखंडाची पाती आनी लाकडाचो थोरू. ताच्यानच तो बेडो चकचकीत आनी खरड काडपाक तासप. बेडो फोडून खावचे पानांक घालपाक आडकितो. काय ना जाल्यार फातर चलता.
बरीं चुट्टां काडून ताचीं मल्लां विणप, लांब चुट्ट्यांचे व्हीर काडून ताची सान्न बांदप. रानांक फातरांचेर ल्हवे म्हण मेळटात. ते मोव आनी अळंग आसतात. ते सुकोवन ताची अनरसांच्या व्हायान (दोर) बांदतात ती पिसोडी. तिचें काम फकत देवा ओट्यार निवळ दवरप.
शेत रोयतना दिसती पडटात ते जूं, नांगर, दातो… सगलें लाकडाचें आनी नांगराचें पातें लोखंडाचें… गोरवां बांदपाक दांवीं… मारकुर्या बैल वा रेड्याक वा नव्या पाड्याक जोताक बांदपाक वापरतात ती वेसंण… शेतां – भाटांनी आळें सावळ करपाक, मेरो, बांद घालपाक वापरतात ते पिकास, खोरें, कुदळ, पानकुदळ. पिकास जाका एके वाटेन पातें आनी दुसरे वाटेन चोंच आसता, लाकडाचो दांडो घाल्लो. खोरें म्हणल्यार आमी जाका सर्रास फावडो म्हणटात… कुदळ म्हणल्यार फकत चोंच आशिल्ली बारीक पिकास कसो. पानकुदळ म्हणल्यार पातें आशिल्ली कुदळ.
नडणी आयली काय याद येता ती कुरपण्यांची, तीन बोटां आनी तांकां मुखार पातीं, तीं धानां मदली नडणी काडपाक वापरतात. उदक दिवपाक वापरतात ती दोण, दिसपाक तारूं कशें आसता, पूण एके वाटेन उकतें.
शेत पिकलें काय याद येता ती विळ्याची… विळो हो लुवणेक वापरतात. सादारण शिंन्न्या आकाराचो, पूण मात्सो व्हड.. लांकडाचो थोरू घाल्लो…
मुडकूळ हो मळणे वेळार दिसपी प्रकार, कळकेच्या कोड्यांचो, तोंकार लांब चोंच आशिल्लो मुडकूळ. मळणेक धान घालपाक, मळणी परतोवपाक, मळणी काडपाक हाचो उपेग जाता. उडीद, मूग काडलो काय तो सुकोवन कांबळी फट्यां घालून तो मुडकुळान बडयतात.
भात वार्याक दितना वापरतात ती हातरी, बेत वा कोड्याचो विणिल्लो पाट. भात वाऱ्याक दिवन घरा सांठोवपाक वापरतात ती कडातर. मोजपाक वापरतात ते कास, कुडव आनी आटवो.
फातर फोडपाक लागता ते शेणें, घण, पारय, लवंक. पारय ही ल्हान आकाराची आसता जाका पातें आसता, निखळिल्लो फातरांचो तुकडो मेकळो करपाक हाचो वापर करतात. लवंक हें बरेंच लांब प्रकरण.. एके वाटेन पातें आनी दुसरे वाटेन तोंक. हें फातर फोडपाक वा लाकडाचीं नाटां लकोवपाक वापरतात. फातरफोडे लवंक फातराक अग्गड बोतो मारून तातूंत सुरिंग लायतात…
रांदचेकुडीक तर सगलींच आवतां… दवलो, दाय, रुको, शिको, बुयांव, दोण, कुयणें, कळमूल, कासांडी, पंचपात्र, मांड, कत्रेल, चिमणी, कांच, बाकीन, आदोळी, तेला गिंडी, रवी, भोगोणें, न्हावपाक उदक तापोवपाचें भाण, अशीं कितलीशींच घरगुती आवतां.
न्हिदपाक वा दनपारचें आड पडपाक वापरतात ती लव्याची शेंदरी आनी माडाच्या चुट्टाचे पाट काडून विणटात ती मांद्री. पुजेक वापरता तें कुर्मासन, अखंड लाकडाचें आनी कांसवाच्या आकारान कोरिल्लें आसन.
आमचें दायज इतलें गिरेस्त आसा, तें ह्या एका लेखांक बरोवप शक्यच ना.
सारंग अग्रासनी
9921868202
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
