कथा मुताची

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

मूत म्हळ्यार जिवाच्या कुडींतल्यान भायर सरपी हळदुवेशें उदक. पूण, कदीम काळा सावन ह्या द्रवाक संवसारांतल्यो जायत्यो संस्कृतायो ‘वखदी’ अशें मानीत आयल्यात. आमच्या देशांत आदल्या काळांत मुताक ‘शिवांबू’ म्हण्टाले.

सद्याक मुतप हो विशय उजवाड झोतान आसा. हालींच्या- हालीं चार-चवगांत उबे रावून मुतपाच्यो तीन घडणुको उक्ताडार आयल्यात. तिनूय विमान प्रवासा संबंदान आसात. नोव्हेंबर म्हयन्यांत शंकर मिश्रा नांवाचो एक तरणाटो न्यूयॉर्क सावन दिल्ली येवपी विमानांत रातीं कडेन सोऱ्याचे नशेंत एके जाण्टेले बायलेचेर मुखार उबो रावन मुतलो. ताचे उपरांत 6 डिसेंबर ह्या दिसा पॅरीस सावन येवपी एका विमानांत दुसरो एकलो बेबदो एके अस्तुरेचे गोजडेर मुतलो. पयर 8 जानेवारी ह्या दिसा दिल्ली विमानतळाच्या भायर सरपाच्या गेटीरुच बिहारच्या एका सुरांड्यान आपणाली मुतापोती रिती केली.
मुतप हें उतर अदिक करुन अनादर उक्तावपाच्या अर्थानूच आमच्या भासांनी वापरिल्लें दिश्टी पडटा. ‘हांव तुजेर मुततां’ ह्या वाक्याचो अर्थ ‘हांव तुका किंमत दिना वा मीठ घालीना’ असो जाता. एक उदारण दितां. कांय वरसा आदीं नामनेचे मराठी साहित्यीक आचार्य अत्रे आनी शिवसेनेचे सरसेनापती, व्यंगचित्रकार बाळ ठाकरे हे दोग विद्वान तात्विक मळार एकमेकांचे दुस्मान कशे आसले. एक फावट बाळ ठाकरे हांणी एक व्यंगचित्र आपणाल्या ‘मार्मिक’ ह्या सातोळ्यार उजवाडायलें. तातून अत्रे हांकां उश्टवाऱ्यार भोंवपी कुत्रो म्हूण चित्रायलो. दुसरे दिसा आचार्यान आपणाल्या ‘मराठा’ ह्या नेमाळ्यांत उजवाडायिल्ल्या व्यंगचित्रांत बाळ ठाकरेक रस्त्या कुशीकचो एक फातर म्हूण रेखाटलो आनी आपूण खासा आदलोच कुत्रो जालो. उपरांत हो कुत्रो एक पांय वयर करुन त्या फातरार मुतता, अशें दर्शयलें!
मुतप हे निशेधाचें प्रतीक अशें मानपीय खूब जाण आसात. फाटल्या दशकांतली ही खबर. लोकांनी जायतेदां मागणी करुन लेगीत गोंयच्या एका शारांतल्या म्हत्वाच्या वाठारांत भौशिक मुतरी बांदपाक थंयची नगरपालिका काना- मनार घेयना जाली. हाचो निशेध म्हूण मागीर एक दीस एके धाडसी महिलेन नगराध्यक्षाच्या कार्यालयांत वचून खासा थंय मूत्रविसर्जन केलें.
मूतप ह्या सैमीक क्रियेक आमी सामान्यतायेन उणाक लेखतात, हाच्यो आनिकूय देखी दिंव येतात. सामक्या किरकोळ गजालींक आमी ‘हागिल्ल्यो – मुतिल्ल्यो’ हीं विशेषणा लायतात. ‘शेजारची व्हंकल मुत्री’ हे ओपारींनूय ह्या उतराची सकयली सुवात दिश्टी पडटा. रोखडीच तिडक येता तसल्या मदांत मनशाक उद्देशून आमी ‘ताचें मूत जळटा’ अशें म्हण्टात. कांयजाण एखाद्या भोवच गिरेस्त वा बळीश्ट मनशाचे वर्णन हेरां मुखार करतना ‘तो मुतल्यार तुमी व्हांवून वतले’ अशीं उतरां वापरतात. अती भुरकुटपाच्या आवतिकायेक आमी ‘न्हेसणांत मुतप’ म्हण्टात. तेच प्रमाण हातुणार आशिल्ल्या मनशाचे केल्ले पुराय सेवेक ‘गू- मूत काडप’ म्हण्टात. पूण, मुतांतल्यान साकर वचपाचे पिडेक मात ‘गोडेंमूत’अशें अर्थपूर्ण नांव आमचे कोंकणी भाशेंत आसा.
आमच्या पुराणांनी लेगीत मुताचो उल्लेख आसलेलो दिश्टी पडटा. एकदा खंय देव आनी राकेस हांचे मदीं झूज पेटलें. अवचीत समेस्त राकेस दर्यांत भितर वचून लिपून रावले. तेदवेळा अगस्त्य हो म्हान रुशी देवांक आदार करपाच्या उद्देशान खासा आपूण दर्याचें सगलें उदक पियेलो आनी लिपिल्ले राकेस देवांक दाखोवन दिले. झूज सोंपतकूच मागीर हो रुशी पियेल्लें सगळें उदक मुतलो. तेन्ना सावन खंय दर्याचें उदक खारें जालें!
दुसरे एके आख्यायिके प्रमाण भगवान शंकरान आपणालो परम भक्त रावण हाका आपणाले लिंग लंकेक व्हरपाक अनुमती दिली. पूण, देवाची एक अट आसली. रावणान नीट तें लींग लंकेक व्हरुंक जाय. मदी खंयुय बी जमनीर दवरले जाल्यार ते थंयच घट जातलें. लंकाधीश कबूल जालो. मोटे उमेदीन लींग हातांनी घट्ट धरून तो चलपाक लागलो. खूब वेळ चलतकूच मदींच ताका कडकडून मुतूंक जालें. सोंसूक जायना जालें. तांणे थंयच लागीं आशिल्ल्या एका राखण्याच्या पोरा सुवादीन तें लींग केलें आनी आपूण वचून येयसर तें हातांनूच धरून राव म्हूण ताका सांगलें. रावण मुतूंक गेलो. पूण, ताचें मुतप वरांचीं वरां सोंपून सोंपना. जालें. हेवटेन त्या राखण्याच्या पोराक ते लींग जड लागूक लागलें. ताणें तें जमनीर दवरले आनी थंयच्यान पळ काडलो. जेन्ना मूतप सोंपतकूच रावण परत आयलो तेन्ना तें लींग थंयच भुंयेर घट्ट जाल्ले!
मूत म्हळ्यार जिवाच्या कुडींतल्यान भायर सरपी हळदुवेशें उदक. पूण, कदीम काळा सावन ह्या द्रवाक संवसारांतल्यो जायत्यो संस्कृतायो ‘वखदी’ अशें मानीत आयल्यात. आमच्या देशांत आदल्या काळांत मुताक ‘शिवांबू’ म्हण्टाले. शिवांबू म्हळ्यार शिवाचे उदक. हे जल पवित्र आसून ते दुदा परसूय पुश्टीक आसा अशें लोक तेन्ना मानताले. जे मुताक वखद म्हूण मानतात ते सांगतात की मनशान सद्दां आपणाले मूत पिवचें म्हूण. कारण तशें केल्यार मागीर कितलेशे रोग ना जातले म्हूण. पचन क्रिया बरी जावप, वजन देंवप, कुडींत रगताचे घोळप सारकें जावप, दोळ्यांची नदर सुदारप आनी कुडीक जाल्ले घाय बेगीन पेखप हें सगळें मुताच्या सेवनाक लागून जातलें, अशें मूत चिकित्सायेचे समर्थक सांगतात. ते मुखार सांगतात कीं मुतान दातांच्यो हड्ड्यो घांसल्यार दांत निरोगी उरतात आनी आंग मुतान गरडल्यार कात तिकतिकीत उरता म्हूण. मुताच्या ह्या वखदोपचाराक इंग्लिशीन युरीन थेरपी म्हण्टात.
आमच्या देशाचो एक आदलो प्रधानमंत्री स. मोरारजी देसाय हो ह्या शिवांबू चिकित्सायेचो खांपो समर्थक आसलो. तो पिरायेच्या 81 व्या वरसां भारताचो प्रधानमंत्री जाल्लो आनी 99 वरसां मेरेन जियेलो! आपणाल्या घटमूट आनी लांब जिणेचें गुपीत म्हळ्यार ‘स्वमूत्र प्राशन’ अशें तो अभिमानान सांगतालो. मा. देसाय सद्दां सकाळीं निराळ्या पोटार आपणाले मूत पियेतालो. तो गायेच्या मुताचीय व्हडविकाय गायतालो आनी तें अदीं- मदीं पिवचे असो लोकांक उपदेश करतालो.

प्रदीप लवंदे
9923292022