एका हुकूमशाचें पलायन….

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

दरवर्सा 14 जुलय हो दीस फ्रान्सां ‘बास्तिल दीस’ म्हूण मनयतात. 1789 वर्सा त्या दिसा फ्रान्सांतले हुकूमशाय राजवटीच्या जुलमांक बेजारिल्ल्या बेरोजगार, भुकेल्ल्या जनतेन बास्तिल किल्ल्याचेर हल्लो चडोवन थंयचे बंदखणीतल्या कैद्यांची सुटका केली, शस्त्रसांठो लुटलो आनी राजाचे सेनेचेर हल्लो चडयत फ्रान्सांत क्रांतीची सुरवात केली. गेल्ले सप्तकांत श्रीलंकेत खुबळिल्ले जनतेन हुकूमशा राष्ट्रपतीच्या पालासीचेर कब्जो करून ताका देशांतल्यान धांवडायलो. मालदीवांत आसरो घेतले उपरांत राष्ट्रपती गोटाबायान 14 जुलय ‘बास्तिल वर्धापन’ दिसा राजिनामो दिलो, होवूय योगायोग म्हणपाचो. श्रीलंकेतली क्रांती मात एक अहिंसक आंदोलन रुपात आशिल्ली. फ्रेंच क्रांतीच्या काळांत जाल्लो रक्तपात हांगा दिसलो ना. हाचे कारण सेनेन समजिकाय आनी शाणपण दाखयत सहानभुतीपूर्ण भूमिका घेत परिस्थिती नियंत्रणांत दवरली.
जनतेत धर्मवाद, राष्ट्रवादाचो उन्माद पेटोवन तसले लोकप्रियतेच्या बळग्यार शासन करपी जगातले एकाधिकारशा सत्ताप्रमुख हे भिवकुरे आसतात, असो इतिहास सांगता आनी ते वर्तमानांतूय दिसता. नाझींक झुजा खातीर चेतोवपी हिटलरान झुजांत देवन हुतात्मो जावपाचे सोडून बंकरात आत्महत्या पत्करली. इराकांत कुर्दांचो संहार करपी सद्दाम हुसेन स्वताचो जीव घेवपाचे धाडसूय जाले नाशिल्ल्यान बुरश्या अवस्थेंत एके घोलींत लिपून राविल्लो. रस्त्यार उडयिल्ले खाण खायत जीव वाटायत लिपिल्ल्या लिबीयाच्या मुआम्मर गद्दाफीक लोकांनी सोदून काडून चेचावन मारलो. आयज रशियन राष्ट्रपती पुतीन आपल्या सैनिकांक युक्रेनातल्या झुजांत मरपाक धाडटा खरो, पूण आपल्याचेर हल्लो जायत ह्या भयान तो चड करून भौशीक थळांनी दिसना.
खुबळिल्ले जनतेच्या हातात सापडल्यार जीवेशी मारतले हे भिरांतीन गोटाबायाक नागरी विमानतळाचेर वचपाचें धाडस जालें ना. आपूण राष्ट्रपती आनी सेनेचो सुप्रीम कमांडर जाल्ले कारणान आपल्याक सेनेचे विमान दिवपाक तुमी न्हयकार दिवपाक शकनात, असो सेनाप्रमुखां कडेन वाद घालत सेनेचे विमान मेळोवन गोटाबायान पळ काडलो. आपूण सुखरूप देशा भायर पावचे पयली ताणें राष्ट्रपती पदाचो राजीनामो दिल्लो नाशिल्लो ताचें हें कारण.
2005 ते 2015 मेरेन आपलो भाव महींदा प्रधानमंत्री आसतना श्रीलंकेचे रक्षा सचिव पद सांबाळिल्ल्या गोटाबायान तमिळ बंडखोरांची यादवी मोडून काडटना वट्ट चाळीस हजार तमिळ नागरीकांचीय कत्तल केल्ली. चीन वांगडा इश्टागत आशिल्ल्या राजपक्सा कुटुंबाक थळाव्या राजकारणांत चीनाचें बळगें मेळिल्लें. महींदाक विरोध करपी बुद्धीश्ट धर्मगुरूं वांगडा समेट घडोवन हाडपा खातीर चीनान आपल्या मंत्र्याक वेंचणुकांच्या काळांत मुद्दाम मध्यस्थी करपाक धाडिल्लो. आतंकवाद, अलगाववाद निश्ठूरपणान सोंपयिल्ले खातीर गोटाबायाक थंयच्या सिंहली जनतेन हिरो केलो. ‘श्रीलंकेचो नेतो कसो आसचो, तर गोटाबाया सारखो आसचो,’ अशी घोशणाबाजी जावपाक लागली. त्याच प्रसिद्धीच्या नेटार ताणें 2019 वर्सा राष्ट्रपतीपद मेळयलें आनी उपरांत सत्तेत पाळांमुळां घट करपा खातीर समाजाचें राष्ट्रवाद आनी धर्म आधारित ध्रुवीकरण करपाक सुरू केलें. बुद्धीश्ट धर्मगुरूंक सल्लागारांची पदवी दिवन श्रीलंकेक बौद्धधर्मीय सिंहली राष्ट्र करपाचो संपल्प सोडत अल्पसंख्यांक तमिळ, मुस्लिम आनी ख्रिश्चनांचेर अत्याचार करपाक सुरवात केली. सिंहली बहुसंख्यांक ताका अवतार मानपाक लागले. हुकूमशा संविधानाची चौकट सोडून तांडव करपाक लागता तेन्ना न्यायसंस्था आनी मिडियाचो विरोध जावप साहजिक आसता, आनी तसो तो गोटाबायाक जांवकूय लागलो. तेन्ना देशाच्या प्रतिष्ठेक धक्को लागपा सारखी सरकार विरोधी विधाना मीडियान करचीं न्हय अशी ताणें शिटकावणी दिल्ली. तरीय ताच्या विरोधांत बरोवप चालू दवरपी चाळीस मायत पत्रकारांक गोटाबायान सोंपयले. थंयच्या न्यायसंस्थेनूय गोटाबाया मुखार दीमी मारली.
जगांतल्या हेर हुकूमशा भशेन गोटाबायाकूय देशाचें प्रशासन, अर्थव्यवस्था चलोवपाची योग्यताय नाशिल्ली. तरी आपूण विकासपुरूश म्हूण जनतेक दाखोवपा खातीर ताणे फुडलो फाटलो विचार करनासतना आनी खंयच्याय अर्थशास्त्रीचो सल्लो घेनासतना घेतिल्ले कोल्ली निर्णय देशाच्या आर्थिक भलायकेक मारक थारले.
देशातलो वाढीव कर दर हो देशाची मुद्रा दुबळी करपाक कारणीभूत थारला, अशी धारणा करून घेतिल्ल्या गोटाबायान कर देंवयलो. ताका लागून कोवीड काळांत आदीच उणे जाल्ले देशाचें उत्पन्न आनिकूय उणे जालें. शेतांनी रासायनिक सारें वापरपाचेर ताणें बंदी घाली. फकत जैविक सारे शेतांत वापरचें अशें फर्मान काडलें. खरें तर असले बदलाचे निर्णय ताकतिकेन घेनासतना सवका सवका ते लागू करप योग्य, पूण हुकुमशा मानसिकतेच्या गोटाबाया सारकेल्ल्यांक एक तर आयकून घेवपाचें पाशियेंस नासता आनी आपली चूक ते केन्नाच मानून घेनात. ह्या निर्णयाक लागून कृशी उत्पादन उणावलें आनी जनतेचे पोट भरपाक धान्य, कड्डणाची आयात करची पडली. ताचो आलायतो पेझ सरकारी तिजोरेचेर पडलो. जनते मुखार विकासकामां नाचोवन लोकप्रियता वाडोवपाक विश्व बँकेची रिणां काडून लाखो किलोमिटर लांबचे लांब महामार्गांचें जाळें विणलें. विश्व बँकेन त्या खातीर केल्ल्या तोखणायेचो भरपूर राजकी प्रचार केलो. रस्ते बांदपाक केल्ल्या खर्चाचेर उत्पन्न रोखडें मेळना.
देशांत उद्देग व्यवसाय उणें जाल्लें, बेरोजगारी वाडिल्ली. गोटाबाया सत्तेंत आयिल्लो तेन्ना साडे सात अब्ज डॉलर इतलो आशिल्लो रिझर्व उणावन फकत धा लाख डॉलर जालो. विश्व बँक, आंतरराष्ट्रीय बँको आनी त्या भायर चीना कडल्यान घेतिल्ल्या रिणांचे हप्ते, कळंतर भरप कुस्तार जालें. कफल्लक जाल्ले श्रीलंके कडेन धान, कड्डण, आवश्यक जीनस, वखदां, गॅस, तेल आयात करपाक दुडू उरलो ना. पोटाक चिमटो लागले उपरांत दोन म्हयन्यां फाटी जनता रस्त्यार देवन आंदोलन करपाक लागली. प्रधानमंत्री महिंदा राजपक्सान राजिनामो दिलो. तमिळांक बुद्द शिकयली तशी आंदोलकांक बुद्द शिकयतलों अशे भपके गोटाबायन सुरवेक मारिल्ले. पूण ह्या वेळार सिंहली, तमिळ, मुस्लिम, ख्रिश्चन सगळे एकठांय जावन राजपक्सा कुटुंबाची वाडवडलांची घरां लासून जेन्ना ताच्या दारांत पावले तेन्ना हो खाटीक जीव मुठीत धरून धांवलो. एक वेळार रस्त्यार येवन जाचो जयजयकार जनता करताली तोच आयज देश भायरो जालो म्हूण तीच जनता रस्त्यार खोस मनयत नाचता. भाव महिंदा आनी बासील हांका देश सोडपाक मनाय करून न्यायालयान अडकून दवरल्यात. एका हुकुमशान श्रीलंके सारकेल्ल्या 90 टक्के साक्षरता आशिल्ल्या संपन्न देशाक कसो भिकेक लायलो हातूंतल्यान आशियातल्या हेर देशांनी देख घेवपा सारखी आसा. सत्ते खातीर धर्म आनी राष्ट्रवादाचेर आदारीत ध्रुवीकरण समाजात घडोवन संविधान, न्यायव्यवस्था, मीडिया, प्रशासन, अर्थव्यवस्था दुबळी करपी राजकारण्यां पसून जनतेन सादूर रावपाक जाय.

दीपक लाड
पर्वरी