ईदगाहः परिपक्वतायेची तेंगशी गांठपी कथा

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

इंग्लीश उतर ‘एमपथी’ हें ग्रीक एमपथीया ह्या उतरावेल्यान आयलां. ‘एमपथी’ आनी ‘सिंपथी’ ह्या दोनूय उतरां भितर खूब फरक आसा. एमपथी (समानुभूती) म्हणल्यार दुसर्‍यांक कशें दिसतलें हाची कल्पना करपाची तांक. हेरांचें मन जाणून घेवपाचें कौशल्य. सिम्पथी (सहानुभूती) म्हणल्यार हेर लोकांच्यो भावना खासा करून तांचे प्रस्न समजुपाची कुवत, हेरांचें मन जाणून घेवपाची समभावना.
एमपथी ह्या उतराचें विश्लेशण करताना मनाक स्पर्श करपी अशे एके कथेचो मुजरत उल्लेख करीन दिसता ती म्हणल्यार साहित्य सम्राट मुंशी प्रेमचंद हांची ‘ईदगाह’ ही कथा. ही बालमानसशास्त्राचें प्रतिनिधित्व करपी कथा. हे कथेंत ईद ह्या म्हत्वपूर्ण सणाचो उल्लेख येता. ही कथा मानवीय संवेदनाचेर आदारिल्ली आसा.
घरांत जेन्ना कसल्याय कारणाक लागून भुरग्याचेर ताण पडटा तेन्ना घरांतलो व्हडलो भुरगो वा भुरगें त्या घराच्या कर्त्याची भुमिका नकळत आपणायता पूण ही भुमिका साकारताना तो भुरगो आपलें भुरगेपण वगडावन परिपक्व जाता आनी जिणेंतले असंख्य क्लिश्ठ अशे प्रस्न सहज सोडयता. ही कथा हामीद ह्या पात्रा भोंवती घुंवता. हामीद हो 11 वर्सा पिरायेचो भुरगो आवय-बापायच्या मरणा उपरांत भुरगेपणांतूच परिपक्व जायत वता. हामीदाची आजी ताचें पालन पोशण करून ताका व्हड करता खरो पूण वय जाल्ल्यान सेगीत कश्ट करूंक जमनाशिल्ल्यान अमीना आज्जेचो दिसपट्टो संघर्श, तळमळ, खरेदीचें पथ हामीदाच्या मनांत करमेता आनी ताचें रुपांतर हामीद कणखर जायत वता आनी ताचे भितर असीम सहनशक्त जल्म घेता. ईदगाहच्या निमतान हामीदाक जेन्ना इश्टा वांगडा वचपाची संद मेळटा तेन्ना अमिना आजी ताका आपले पदरचे तीन पयशे दिता. आमीना कडेन जरी पयसो नासलो तरी ती ईदा निमतान दान करपांत विश्वास दवरता. प्रत्यक्षान जर आमी दान करपा फाटलो मानसशास्त्रीय सभाव पळयलो जाल्यार दान करीत रावल्यार मनशाच्या मनांत तशेंच विचारांत मेकळेपण येता. मोह आवरपाक मदत जाता.
हामीद तर तिचोच नातू आसता. हामीद आनी वांगडचे इश्ट फेरयेंत गेल्ले कडेन फेरी पळोवन सुखावता.
हामीदाचे इश्ट मोट्या उमेदीन मिठाई, खेळणी घेता. पूण हामीद मात परिस्थितीची जाणीव आशिल्ल्या तरणाट्या वरी प्रत्येक इत्सेचेर उदक सोडटा. हामीदाचे इश्ट हामीदाक चाळोवन खाले तरीय ताचो कसलोच परिणाम हामीदाचेर जायना. हामीद एक जाप काडिना खरो पूण ताच्या मनांत एक वेगळेंच चित्र घुंवता. ताच्या मनांत जिणे कडेन संघर्श करपी अमीना आजी दोळ्या आड जायना. रोट्यो परतितना अमीना आज्जेची भाजिल्लीं बोटां ताका स्वस्थ बसूंक दिनात. भर फेरयेंत ताचे दोळे फकत एकाच वस्तू कडेन लागून उरता तो म्हणल्यार चिमटो. चिमटो नदरेक पडल्या उपरांत तो 3 पयशे फारीक करून तो घेता. चिमटो विकतो घेतिल्लो पळोवन वांगडचे इश्ट ताका पिशान काडटा. पूण हामीद कसलेच गजालीची पर्वा करिनासतना चिमटो ही वस्त रांदचेकुडी पुरती मर्यादीत नासून ताचो वापर खेळांत लेगीत कसो करूं येता हें देख दिवन पटोवन दिता. चिमटो खांदार धरल्यार बंदूक जाता नी चिमट्याचो एक धपको लेगीत नाजूक खेळण्यांक लागत जाल्यार खेळण्यांची धडगत नासता हें सांगतना स्वताच्या मनाक भुरगेपणांतल्या विश्वा कडल्यान अलिप्त रावपा खातीर फुसलायता. जसो वेळ वता तसो भुरग्यांनी विकत घेतिल्लो खेळ मातयेभरवण जाता. तांच्या हातांत कांयच उरना पूण हामीदाच्या मनांत मात चिमटो घेतिल्ल्याचें समाधान आसता.
हामीद घरा पावल्या उपरांत आजी हामीदाक फेरयेंत कितें घेतलें असो प्रस्न करता. पूण हामीदाची जाप आयकना फुडें अमीना हामीदाक खूब तापयता आनी उपरांत तापयिल्ल्याचें दुख्ख जावन स्वता भुरग्या वरी रडटा. हामीदाचें सभाव दर्शन एका जाणट्या वरी घडटा जो आपल्या मताचेर ठाम आसता. अशा वेळार कथा भावनांची तेंगशी गांठटा. उतार पिरायेवेली अमीना एका भुरग्याची भुमिका जाल्यार भुरगो हामीद उतार पिरायेवेल्या व्यक्तीची भुमिका साकारता. अमीनाक आपलो नातू मनान परिपक्व जाल्ल्याची उमेद आसताच पूण भुरगेपणांत मनाचेर पडिल्ल्या घाव्यांचीय तितलीच खंत आसता.
मनीस बर्‍या वायट अणभवांतल्यान शिकता आनी परिपक्व जाता.परिपक्वताय म्हणल्यार कितलोय राग आयल्यार वाद घालिनासतना संवाद सादपाची कला. वादाक लागून अस्तित्वांत नाशिले प्रस्न तयार जातात. आमचे जिणेंत जायते सूख दुखाचे खीण येतात. दुख्खाच्या खिणांत मनांत बर्‍या वायट अशा दोनूय प्रकाराच्या विचारांचेर मात करून बरे विचार आपणावप म्हणल्यार परिपक्वताय. जण एक मनीस वेगळो आसता ताचे वागप वेगळें आसता. अशा वेळार
प्रत्येकाचें वेगळेपण लक्षांत घेवन
गुणदोशा सयत मनशाक स्विकारप समजून घेवप हातूंतच खरें कसब
आसता. समाधान, आनंद हो बारीक बारीक गजालींत लिपिल्लो आसता. त्या खातीर सकारात्मक नदर तितलीच गरजेची आसता. अशा ह्या परिपक्वतायेची जाण हामीद ह्या पात्रांत मोट्या प्रमाणांत दिसता.
हे कथेची नाळ सहानुभूती कडेन जुळिल्ली आसा. आमचे जिणेचो अर्थ फकत स्वताच्या इत्सां पुरतोच
मर्यादीत नासून हेरांचें दुख्ख समजून तांच्या भावनांचो मान दवरपूय तितलोच गरजेचो आसता हाचो दिश्टावो हांगा घडटा.