370 कलम निखळायले उपरांतचें काश्मीर

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

हालींच आमी काश्मिर भोंवडी करुन आयलीं. कित्याक वतात? थंय फारपेट चालू आसतना? पूण हांवे निश्चेव केल्लो. काश्मिराक वतलोंच. म्हाका पळोवचें आसलें 370 कलम काडले उपरांतचें काश्मीर. ताचे थंयच्या भौसाचेर जाल्ले बरे, वायट परिणाम. 370 कलम आसले तेन्नाचे काश्मिर म्हणल्यार दिसरात फारपेट – बॉम्बस्फोट, पाकिस्तानान चलयिल्लो आतंकवाद. तातूंत भितर काश्मिर फायल्स सिनेमाक लागून जीव गोळाक लावपी परिस्थती भोगपाक पडिल्ली हिंदू मानिसकता. तिवूय म्हाका काश्मिराक वचपा पासून फाटल्यान ओडटाली. पूण 370 कलम काडून उडोवन आतां एक वर्सा वयर तेंप उलगला. हजारांनी भोंवडेकारय थंय येवपाक लागल्यात. ह्यो खबरी उमेद वाडयताल्यो. गोंय ते दिल्ली उपरांत श्रीनगर हो आठ वरांचो प्रवास केले उपरांत श्रीनगराक आयले.
काश्मिर भूंय ही सगलेच नदरेन पवित्र, पुण्यायेन भरिल्ली. मनीसजातीक खिणाखीणाक मनीसपणाची याद करून दिवपी. विशाल हिमालयाची सासाय आनी फाटराखण तिका मेळ्ळ्या. थंयचे बर्फान धांपिल्ले आनी देवदाराचे सावळेंत थंडाय भोगपी दोंगर हजारांनी वर्सा हीच गजाल सांगत आयल्यात. असो हो बर्फाचो मायेस्त तशेंच संजीवक वरदहस्त लाबलेल्या तेमकांचे मूळसांतलो प्रदेश नव्यान घडपाची चिन्नां आयज दिसतात. चड करुन 370 कलम काडले उपरांत ती सुरवात जाल्या. रस्त्यांचे, बोगद्यांचे तशेंच कारखान्यांच्या बांदावळीक जाय पडपी टनांनी सामान थंय येवन पडला. ते फुडाराचे नवें काश्मिर उबे करपा पासत. लोकां भितर उमळशीक जाणवता. मनशाक तागेलीं मुळा सोदीत रावपाची सदांच आस लागता. ती ताचे पुराय जिणेक उर्बेचीं ल्हारां हाडटात. त्या पांवड्यार काश्मिराचो भौस आयज पावला.
श्रीनगराच्या दल सरोवरांत एका शिकाऱ्यांत आमी एक रात काडली. थंयची व्यवस्था पळोवपी रमहत खान. एक पन्नाशी हुपिल्लो . पूण भलायकेन तरणाटो. तसोच उलोवपाकय म्होवाळ . तो म्हणटा, तीन तलाकांचे वजें काडून उडोवन मोदीन बरे काम केलां. लाखांनी मुसलमान बायलांचेर हुमकळटी तलवार ताणें सांसणाची काडून उडयल्या. बायलांक ताणें खरें स्वतांत्र्य मेळोवन दिलां. आयकून हांव अजाप जालो. प्रधानमंत्र्याची तोखणाय तीवूय एका मुसलमाना कडल्यान, आयकून जीवाक बरें दिसले. दुसरे दीस श्रीनगर- सोनमार्ग हो 90 किलोमिटर प्रवास. कुशीक उंच- उंच दोंगराची पालसणां. केन्ना कोसळुन पडत खरेपण ना. आमी दोनदा आडकुन उरले. येता- वतल्या जीपींची गचमुड्डी. रस्तोय अशीर. जीपीच्या ड्रायव्हराक तशेंच आमकांय काम ना.
तांकां हांवे विचारले, सोनमार्ग उपरांत खंयच्यो सुवातो? ताणे जाप दिली. ‘द्रास कारगील, उरी आनी उपरांत लेह- लडाख.’ कारिगल उतर आयकुन म्हाका विचारीन दिसलें – कारगिल लडाये वेळार हांगासर कसल्यो वायट घडणुको जाल्यो रे?
‘ना तशें विशेश कांय ना. थोडे भारतीय सैनीक मेल्ले. तशेंच परवेझ मुशर्रफय कारगिलाक येवन गेले.’ तागेलो ओढो पाकिस्ताना वटेन आसा अशें जाणवलें. देखून विशय मुदार केलो आनी म्हळें ‘तुमचे दीसपट्टे कार्यावळी भितर कितेंय बदल जाला? म्हणजे हालीं एक वर्सांत? ‘म्हज्या प्रस्नाची दिका ताका कळ्ळी. तो म्हणपाक लागलो, मोदीन पुराय वाट लायल्या. पयलीं आमकां कसलोच टॅक्स बी भरपाक पडनासलो. पूण आतां जीएसटी भरचो पडटा. आयकुन हांव वोग्गी रावलो. टॅक्साचे दूडु दिवचे पडटात. तो हाका हुलप लागला. देखून हांकां मोदी नाका. देखून 370 कलम काडिल्लें नाका. तिसरे दीस गुलमर्ग आनी भोंवतणचो सोबीत वाठार पळयलो. वाटेर राजा हरी सिंहाचो म्हाल लागता. ह्या व्हड मनशाक लागुन त्या वेळार काश्मीर भारताक मेळिल्ले. ना जाल्यार तें सदां पासत वतले आसले. तांगेल्या म्हालांत भोवतना म्हजी तकली परत परत बागवता अशे म्हाका दिसताले. चवथे दिसा अनंतनाग, अवन्नीपुरा करीत आमी पेलगामाक पावले. अवन्नीपुरा गांवचे खाशेलेंपण म्हणल्यार हो गांव अख्ख्या काश्मिराचें राजपाटण आसलें खंय. थंय एक श्रीविष्णुचे व्हडलें मोडिल्लें देवूळ आसा. 7 व्या, 8 व्या शेंकडयांत राजा अवंतीन्नीन ते बांदिल्ले. उपरांत मुसलमान आक्रमकांनी मोडून उडयिल्लें. हे देऊळ 18 व्या शेकड्यांत ब्रिटीशांनी उस्तून काडलें. थळाव्या जाणकारान म्हाका हे सगलें सांगलें. आयकुन म्हाका आमगेल्या चांदरा गांवची याद जाली. चड करुन मोडिल्ले अवस्थेंतलो नंदी पळोवन. आसा तशेंच मोडिल्ले अवस्थेंत कित्याक हें देवूळ दवरलां तें समजलें ना. खरें म्हणल्यार अशीं देवळां हिंदू समाजाचे पुर्नकत्थनाची बरी सादनां जावं येतात आनी ताच्या आदारान पुराय काश्मीराचें भारतीयकरण अदीक नेटान जावं येता. पहलगामांतल्यान मुखार डोंगरांतल्यान वतना चंदनबाडी ही सुवात लागता. अमरनाथ गुहेच्या यात्रेक वचपी लोकांक हाडपाची ही निमणी सुवात. मुखार 32 किमी चलत दोंगर काडुन अमरनाथ गुहेंत पावतात. हीवूय तशी काश्मीराक भारतीयकरणा वटेन व्हरपाचे नदरेन म्हत्वाची सुवात. श्रीशंकराचार्य मंदीर हीवूय. हे मंदिर श्रीनगरांत एके दोंगुल्लेचेर आसा. हांगाच्यान पुराय श्रीनगर तशेंच काश्मीर वाठार मनभुलयणो दिसता. श्रीशंकराचार्य देवस्थानाचे दर्शन घेतले उपरांत आमगेली काश्मीर भोंवडी सोंपली.
आमी जम्मु आनीक ताचे भोंवतणचो वाठार पळयलोच ना. पळयलो तो श्रीनगर. तशेंच ताचे भोंवतणचो आतंकवादाक लागुन गाजिल्लो वयर सांगला तो वाठार. आयज मुदार जायत वतल्या काश्मीराक नवे रस्ते, बोगदे, नवे उद्देग हांचो आदार जातलोच. त्याच सांगाता दिसानदीस वाडत रावतलो पर्यटनाचो आकांताचो आदार जातलो. मोडिल्लें अवन्नीपुरा मंदिर तशेंच भग्नावस्थेंतली थळां जीर्णाद्धाराची वाट पळयत उबी आसात. शंकराचार्य मंदिराच्या उदरगत आनी भौशीकिकरणाच्या आदारान काश्मीरांतले लोकांचे मानसीकतेन बदल घडूं येता. गोबरांतले राशींतलें भगभगपी इंगळे सोदुन ते प्रज्वलीत करपा सारक्यो ह्यो गजाली. यत्न हे जावचेच पडटले. चडशो गजाली आमकां तेंपाचे भरंवशाचेर सोडले बगर दुसरो उपाय ना. काश्मीर अर्थीक नदरेन मुदार जावपाची आडखळ 370 कलमान काडुन उडयल्या. त्या गजालीक आतां सांस्कृतीक नदरेन मुळावण घालचेलो आदार मेळपाक जाय. काश्मीर खरेंपणी भारतांत पुराय पणान घोळून वचपाक आदार जातलो. सांगुं नजो, पाकिस्तानान बळकायिल्लें काश्मीर तशेंच पुराय पाकिस्तानाचीय समस्या सुटावी जावंक शकता.

महेश पारकार
9420768518