सांदिपनी मुनीच्या चल्याचो सोद

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

कृष्णायण

(कांय दिसां उपरांत ते प्रभास पावले. थंय पावतकच तांणी सांदिपनी मुनीन सांगिल्ले त्या देवळाचे कुशीक आशिल्ले धर्मशाळेंतूच मुक्काम केलो…. आतां मुखार)

राती कडेन बरी न्हीद घेवन सुशेगाद जाले उपरांत दुसरे दिसा सकाळीं कृष्ण, बलराम आमी सुदामा ते धर्मशाळेची देखरेख करपी कारबाऱ्या कडेन गजाली करपाक बसले. उलयता उलयता कृष्णान ताका सांदिपनीच्या चल्या विशीं विचारलें. तेन्ना ताणें म्हणलें, ‘जाणा, जाणा हांव. तो आनी ताचे जाण्टे आवय- बापूय हेच धर्मशाळेत रावपाक आयिल्ले. एक दीस सांजेच्या वेळार तो तरणाटो दर्यांत पेंवपाक गेल्लो तो परत आयलोच ना. पुताची वाट पळोवन पळोवन शेवटाक ताचे आवय- बापूय परत गेले. पूण हांव खातरेन सांगता तांचो चलो बुडून मरुंक ना. तशें जाल्ले जाल्यार खंय तरी ताची कूड मेळटली आशिल्ली.’ अशे म्हणून तो ओगी रावलो. तो आनीक काय उलोवंक सोदिना हे सुदामाच्या लक्षांत आयलें. त्या कारबाऱ्या कडेन संगपा सारके आनीकूय कितें तरी आसा हें ताका जाणविल्ले. ताणें त्या कारबाऱ्याक म्हणलें, ‘हे पळय तो जाण्टो बापूय आमचो गुरु सांदिपनी मुनी, ताका आनिक भुरगें ना. आपल्या चल्याचें कितें जालां तें कळपा खातीर ताचो जीव तळमळता. आवयक तर आपलो चलो जिवो आसा अशें अजुनूय दिसता. तेन्ना त्या चल्याचें कितें जालां जावयेत असो तुजो अदमास आसा?’

सुदामान ताका, अशें विचारतकच त्या कारबाऱ्यान म्ह‌णलें, ‘सांगपाचें म्हणल्यार, तो एकूच न्हय तर दर्यांत पेंवपाक गेल्ले ताचे सारके आनीकूय तरणाटे थंयच्यान ना जाल्यात. ते सगले बळिश्ट आनी पेंवपांत सामके फिशाल आशिल्ले. तांचें कितें जालें हें कोणाकूच खबर ना.’ तशें कृष्णान ताका म्हणलें, ‘तुका कितें दिसता, कितें जालां जावयेत?’ धर्मशाळेच्या कारबाऱ्यान मागीर तांकां म्हणलें, ‘हांवें एक अंदमास काडला. पांचजन्य नांवाचो एक तारवटी चांचो शंखोदर जुंव्यार रावता. तो शंख आनी शिपयांचो धंदो करता. त्या जुव्या भोंवतणच्या दर्यांत मोठे मोठे शंख आनी मोतयांच्यो शिंपयो मेळटात. त्यो काडपाक ताका व्हडीं आनी कुशळ तरणाटे लागतात. हीं शंख आनी मोतयां तो अरब आनी आफ्रिकेंतल्या दे‌शांनी तारवांतल्यान धाडून दिता. ह्या धंद्यात ताका बरोच फायदो मेळटा. ते खातीर तो बरे पेंवपी तरणाट्यांचें अपहरण करता आनी त्या जुंव्यार व्हरून दवरता अशें हांवें आयकलां. त्या जुंव्याचेर ताचेंच राज्य आसा अशें म्हणल्यार जाता. म्हाका जें कळ्ळां तें खरें आसत जाल्यार तुमी सोदता तो तरणाटो थंयच आसतलो अशें म्हाका दिसता.

धर्मशाळेच्या कारबाऱ्यान हें सगळें सांगतकच, कृष्ण, बलराम आनी सुदामा ह्या तिगांकूय पुर्नदत्त जिवंत आसतलो अशें दिसूंक लागलें. तांणी त्या कारबाऱ्याचें ताचो अदमास सांगिल्ले खातीर उपकार मानले आनी फुडें कितें करचें हें थारोवपाक आपले कुडीन गेले. पुर्नदत्ताक परतो हाडटलो जाल्यार त्या शंखोदर जुंव्यार वचून पांचजन्या कडल्यान सोडोवन हाडचो पडटलो. आनी ते खातीर पांचजन्याक सोंपयले बगर तें जमचें ना हें कृष्णाच्या लक्षांत आयलें. एकदा त्या जुंव्यार पावले म्हणटकच फुडें कितें करपाचें तें थंय परिस्थिती कशी आसा तें पळोवन थारावपाचें अशें कृष्णान निश्चीत केलें.

दुसरे दिसा ते रथ घेवन शंखोदर जुंव्यार वचपाक भायर सरले. वाट सांगपाक तांचे वांगडा सुदामा आशिल्लोच. सुदामाचो पोरबंदर गांव तांचे वाटेरुच आशिल्लो. कांय दिसांनी ते थंय पावले. ते रातीं कडेन सुद‌ामागेर रावले. बरे जेवन तांणी सुस्त न्हीद काडली. सुदामाचे आवय- बापूय सुदामाक पळोवन सामके खोशी जाले. ताचे वांगडा ताचे इश्ट कृष्ण आनी बलराम हे मथुरेचे राजकुंवर तांच्या गुरुच्या पुताक सोदूंक आयल्यात हें कळटकच तांकां आपल्या चल्याचो खूब अभिमान दिसलो. दुसरे दिसा कृष्णान सांगिल्ले प्रमाण सुदामान ताचे वळखीचे दोन बळिश्ट तरणाटे तांचे वांगडा शंखोदर जुंव्यार वचपाक तयार केले. ते तीग जाण आशिल्लेच, पूण परके सुवातेर वतात तेन्ना वांगडा आनीक दोग जाण आसले जाल्यार बऱ्याक पडटलें अशें कृष्णाक दिशिल्लें. सुदामा आनी बलरामाकूय कृष्णाचो तो विचार पटिल्लो. सुदामाच्या आवयन तांका प्रवासांत खावपाक उपेगी पडचे म्हणून खूब कितें कितें बांदून दिलें. सुदामान कांय शस्त्रांय खंयच्यान खंयच्यान एकठांय केलीं. हें सगळें जाले उपरांत ते पांचूय जाण मोठ्या आत्मविश्वासान सांदिपनी मुनीच्या पुताक सोदून हाडपाक पोरबंदरा-सावन फुडें गेले.

कांय दिसांनी ते शंखोदर जुंव्याचे भोंवतणी आशिल्ल्या दर्याचे देगेर पावले. थंय सावन तांकां तो जुंवो हय- न्हयसो दिसतालो. जुंव्यार वतले जाल्यार आतां तांकां व्हड्याची गरज आशिल्ली. सुदामान रोखडोच एका व्हडेकाराक तयार केलो. ताच्या व्हड्यांत बसून मागीर ते पांचूय जाण जुंव्यार गेले. ह्या व्हडेकाराक पांचजन्याची सगळी खबर आशिल्ली. दर्यांतल्यान काडिल्ले शंख, शिंपयो पांचजन्य व्हड्यांनी घालून हाडटा आनी ते शंख, मोतयां, देशांत आनी परदे‌शांत विकपाक धाडटा अशें व्हडेकारान तांकां सांगलें. पांचजन्यान आपल्याक आनी ताचें काम करतल्या लोकांक रावपा खातीर त्या जुंव्यार ल्हान ल्हान खोपी उब्यो केल्यात. आपणांक तो शंखोदर जुंव्याचो राजा कसोच मानता आनी भायल्या खंयच्याच मनशाक त्या जुंव्यार रावूंक दिना. कोणूय आयले जाल्यार तांकां धांवडावन घालता हेंय सांगलें.

व्हडेकारान आपलें व्हडें पांचजन्याच्यो खोपी आशिल्ल्यो ते सुवाते कडल्यान मात्शें पयसूच लायिल्लें. व्हड्यांतल्यान देंवतकच ते लिपत लिपत खोपी आशिल्ल्यो ते वटेन गेले. खोपीं लागसर दाट झिली आशिल्ल्यो. एक सबंद दीस ते त्या झिलींनी बसले आनी तांणी थंय कितें चलतां तें सगलें पळोवन घेतलें. सकाळीं पांचजन्य काम करतल्या तरणाट्यांक घेवन द‌र्या देगेर वतालो. पांचजन्य हतया भशेन बळिश्ट मनीस आशिल्लो. ताका पळोवनूच भंय दिसतालो. 

अनिल नायक

9049079789