सरोजिनी नायडू

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

भावंडांनो,
अठराव्या, एकोणिसाव्या शेंकड्यांत चलयो, बायलांच्या वांट्याक बंदिस्त जीण आयिल्ली. तांकां समाजांत मानाची सुवात नाशिल्ली. तांच्या वांट्याक फकत घर सांबाळप इतलेंच आशिल्लें. घरा भायर तांकां कसलीच मेकळीक नाशिल्ली. पुणून “कोंब्याक धांपून दवरलो म्हूण सकाळ उजवाडावपाची थांबता?” अशी एक जाण्टेल्यांची म्हण आसा, ती तुमी आयकल्या न्हय? तशेंच जालें. हळू हळू चलयां बायलांचे मेकळिके खातीर जायते फुडारी कश्ट घेयत रावले. कारण तांचे उदरगती बगर देशाचे उदरगतीक दुसरो मार्ग नाशिल्लो. परक्यांचे सत्ते खाला, चेंपणा खाला, अन्याय अत्याचारा खाला चेंपून घुस्मटत उरिल्ल्या चलयांक, बायलांक हळू हळू शिक्षण मेळपाक लागलें. समाजा प्रती आपले लागणुकेक पाळो दिवंक लागली. ती सरकारा आड इतलीं वावुरलीं. तांच्या वावरांत, देशसेवेन ती इतिहासांत अज्रंवर उरलीं.
जिवाची पर्वा करिनासतना ब्रिटिशां आड वावुरपी बायलांमदीं सरोजिनी नायडू हांची देशसेवा, राष्ट्रनिश्ठा दरेकल्याच्या यादींत उरल्या. आपल्या जळजळीत भाशणांनी ब्रिटिशांचे जुलमी राजवटीचेर घालो घालपी सरोजिनी नायडू हांणी देशांत पयल्यो महिला राज्यपाल जावपाचो मान मेळयलो. 13 फेब्रुवारीक तांचे जंयती निमतान देश तांची याद काडटा. ते निमतान तांचे विशीं थोडीशी म्हायती दिवचेलो यत्न करतां.
भावंडांनो, भारताचे ‘तेजस्वी महिला रत्न’ थारिल्ल्या सरोजिनी नायडूंचो जल्म 13 फेब्रुवारी 1879 दिसा हैदराबादेंत जालो. मूळ बंगालचे नामनेचे विद्वान अघोरनाथ चटोपाध्याय तांचे बापूय, आवयचें नांव वरदसुंदरी. त्यो कवयित्री आशिल्ल्यो. तांचो तो गूण सरोजिनीक आयलो. सरोजिनी इतली हुशार आशिल्ली की बाराव्या वर्सा ती मॅट्रीक पास जाली आनी सोळा-सतराव्या पिरायेर तांणी लंडन आनी कॅंब्रीज विद्यापिठांतल्यान उंचेलें शिक्षण घेतलें. तांच्या तरणाटेपणांत देश ब्रिटिशांच्या चेंपणाखाला घुस्मट्टालो, तें तिणें पळयलें. देखून ती परकी सत्ते आड बरोवंक आनी उलोवंक लागली. तिचें बरप म्हणल्यार लेख, कविता इतलें खर आनी जळजळीत आसतालें की तें पळोवन नामदार गोखल्यांनी तिका ती कला देशसेवे खातीर ओंपपाक फर्मायलें.
सरोजिनी नायडूंनी गांधीजीन उबारिल्ले दरेक चळवळींनी वांटो घेतलो. बंदखणूय भोगली. देशांत भोवंडी करून देशाच्या स्वतंत्रताये खातीर भौसा मदीं जागृताय निर्माण केली. तांची खर उलोवपां, कविता, गायन आयकुपाक लोकांची झुंडी पडटाली. लोकांची काळजां तिणें जिखिल्लीं. तिका भारतियांनी ‘भारताची कोकिळा’ म्हूण नांव दवरलें. गांधीजीन सुरू केल्ल्या मिठाच्या सत्याग्रहांत वांटो घेतना गुजरातेंत धारासना वाठारांत जाल्ल्या मिठाच्या सत्याग्रहाचें तिणें फुडारपण केलें. खेरीज, कलकत्याच्या दलीत परिशदेचें तशेंच दक्षिण आफ्रिकेंतल्या चळवळीचेंय फुडारपण तांणी केलें. गोलमेज परिशद तांणी गाजयली. बायलांच्या साबार प्रस्नांक तांणी वाचा फोडली. बालविवाह, विधवा विवाह बंदी, बहुपत्नीकत्व सारक्या वायट समाजीक प्रथां आड तांणी बायलांक जागृत केलीं. हिंदू, मुस्लीम एकवटा खातीर ती राब राब राबली.
देशाचे स्वतंत्रताये उपरांत उत्तर प्रदेशाच्यो राज्यपाल म्हूण भारत सरकारान तांची नियुक्ती केली. खंयूंय दंगली जाल्यो जाल्यार त्यो शांत करपाची तांक तांच्यांत आशिल्ली. तांकां भौसान भारताचें ‘तेजस्वी रत्नूच’ अशें मानिल्लें.
2 मार्च 1949 दिसा तांकां मरण आयलें. अशा ह्या म्हान विभुतीक आमी नमळायेन वंदन करूया. तशेंच तांच्या वावराची, राष्ट्रनिश्ठेची याद दवरून देशा खातीर बरी सेवा दिवपाचो आमी संकल्प करुया. करतलीं न्हय तुमी तुमचे परीन देशसेवा? चलात तर तुमकां येस आनी बरी भलायकी आंवडेतां. उल्हासभाई