भांगरभूंय | प्रतिनिधी
फाटलीं २५ वर्सां हांव कोंकणींतल्यान विज्ञानाचेर बरोवप करता. अंतरीक्ष शास्त्र, अणू शास्त्र, आईन्स्टायनाची सापेक्षता थिअरी, डार्विनाच्या उत्क्रांती सिद्धांत अश्या कठीण विशयांचेर लोकांक समजुपाक सोंपें करून बरयलां. हें सांगपाचें कारण, कोंकणींत भाशेंत विज्ञानाची उतरावळ ना, तरी म्हाका कसलीच आडमेळी आयलीं नात. कारण हांवे मूळ वैज्ञानिक उतरावळ प्रमाण मानली आनी कोंकणीत तशीच वापरली. हेरांनीय तशेंच करचें, अशी म्हजी सुचोवणी. उतरावळ ना म्हणून बरोवप फाटीं उरपाक नाका.
विज्ञान एक वैश्विक प्रक्रिया. जगांतले शास्त्रज्ञ एकेच तरेची यंत्रणा, साहित्य व परिभाषा (शास्त्रीय उतरावळ) वापरतात. विज्ञान विशय खंयच्या भाशेंतल्यान शिकचो वा शिकोवचो हो प्रस्न केन्नाच उपरासलो ना. खंयचेंय ज्ञान आपल्याक सोंपें पडटा ते भाशेंत शिकपाचो अधिकार आसा. प्रश्न इतलोच, आधुनिक ज्ञानाची प्रत्येक भाशेंत खासा उतरावळ आसची काय ना? बरें हो प्रस्न कोंकणी भाशे पुरतो मर्यादीत ना. भारतांतल्या हेर भाशांनीय ताचेर विचार चलता. एक मतींत घेवंक जाय, खंयचेंय धोरण थारायतना ताचे फाटलीं उद्दिश्टां कितें? पयसुल्ली नदर दवरून ताचे फायदे आनी वायट परिणाम कितें जावं येतात, ह्या आंगांचा सामको तटस्थ रावून विचार करपाक जाय.
विज्ञान उतरावळीचो विचार दोन पांवड्याचेर करचो पडटलो. पयली गजाल म्हणजे शिक्षणीक मळार कोंकणींतल्यान विज्ञान अभ्यासक्रमाचीं पुस्तकां तयार करपाक ही मुखेल आडमेळी जाता. दुसर्या पांवड्यार, लोक-भाशेंतल्यान विज्ञानाचो प्रसार करपा खातीर.
ह्या लेखात आमी फकत शिक्षणीक अभ्यासक्रमा पुरतो विचार करूया. मुखेल करून विज्ञान अभ्यासक्रमांत; वैज्ञानिक प्रक्रिया, तांचें स्पश्टीकरण, विज्ञानांतली सुत्रां, फॉर्म्युला अश्या तरेच्या खासा उतरांचो आसपाव करून घेवचो पडटा. सुत्रां आनी फॉर्म्युला पुरतो विचार करपाक गेल्यार, खंयचेय भाशेंत त्या जाग्यार प्रतिशब्द सोदप शाणेपणाचें जावचें ना. आॅक्सीजनाक (oxygen) प्राणवाय म्हणले तरी फॉर्मुला ‘O’ च उरतलो. कोंकणींत ‘उदक’, कानडींत ‘निरू’, तरी विज्ञान तज्ज्ञांक ‘H2O’ च आसतले. सुत्रांच्या बाबतींत तशेंच म्हणचें पडटा. आईन्स्टायनाचें जगप्रसिद्ध सूत्र [e = mc2] कोंकणीं वा हेर भाशेंत, देवनागरी लिपींत [ऊर्जा = वस्तुमान × प्रकाश वेग २] असे बरोवप सोयीचें जातलें व्हय?
सैमांत लाखांनी प्राणी आनी वनस्पतीचे प्रकार मेळटात. प्रत्येकाच्यो हजारांनी उपजाती. तांचें सूक्ष्म आनी अचूक वर्गीकरण केलां. देखीक, नाल्लाचे शास्त्रीय वर्गीकरण ‘कोकोस न्युकिफेरा’ असे आहे. ताका हेर भाशेत प्रतिशब्द सोदप कठीण तर आसाच. त्या भायर तें कोणाच्याच फायद्याचे जावपाचे ना. व्हल्कनीकरण (Vulcanization), पाश्चरीकरण (Pasteurization) ही उतरां शास्त्रज्ञांच्या नांवां वयल्यान आयल्यांत. असलीं उतरां बदलपाची नात. रेडिओ, इलेक्ट्रॉनिक्स्, सायकल आमकां मान्य आसा. मागीर ब्लॅक- होल, बॅक्टेरीया, मोबायल हांचे प्रतिशब्द सोदपाचो आग्रो कित्याक? विज्ञानांत असे कितलेशेच विभाग आसात, भारतीय भाशेंत न्हय तर जगांतल्या खंयच्याय भाशेंत बदलप शक्य जावची ना. विज्ञान ही वैश्विक प्रक्रिया मानतात ती हेच खातीर.
विज्ञान शिक्षणांत मुखेल करून वैज्ञानिक प्रक्रिया आनी संकल्पना हांचो अभ्यास जाता. बिग- बॅंग म्हणजे विश्व निर्मितीची प्रक्रिया. ती सोंपे तरेन मांडप हे खरें आव्हान. मागीर ते खंयचेय भाशेंत आसूं. इंग्लीश आसूं वा कोंकणी सारक्यो हेर भाशा आसूं. हेच तर विज्ञान शिक्षणा फाटले मुखेल आव्हान आसा. उतरावळीचें न्हय. प्रत्येक प्रादेशिक भाशेंतल्यान विज्ञाना खातीर वेगळी उतरावळ वापरली तर प्रश्न सुटावो जावपाच्या बदला नव्यो समस्या उब्यो रावपाक शकतात. विज्ञानांत उच्च शिक्षणाची इत्सा धरपी विद्यार्थ्यांचे कितें? निमणे तांकां इंग्लीशीचेर अवलंबून रावचेंच पडटलें.
कोंकणी पुरतो विचार करपाचो जाल्यार, आमचें माध्यमिक शिक्षण इंग्लिशींतल्यान जाता. गोंयकाराच्या शिक्षणाची ही तर खाशेली नीती. त्या खातीर कोंकणींतलो विज्ञान अभ्यासक्रम मुळाव्या यत्येचो पांवडो हुपून फुडें वचपाची कुवत आमचे कडेन ना. हे खूब कोडू लागलें तरी वस्तुस्थितीक धरून आसा. अशे स्थितींत मुळाव्या वर्गां पुरती कोंकणींतल्यान विज्ञान उतरावळ शिकून फुडाराक भुरग्यांचो कितें फायदा जातलो? जाणकारांनी हाचेर खोलायेन विचार करचो.
हालींच मध्यप्रदेश सरकारान वैजकी शास्त्रांतले थोडे विशय हिंदींतल्यान शिकोवपाचो उपक्रम हातांत घेतला. पूण, एक म्हत्वाचो मुद्दो मतींत घेवपा सारको आसा तो म्हणजे वैजकी पाठ्यपुस्तकां हिंदींत आसली तरी अभ्यासक्रमांतले वैजकी शब्द, म्हणजेच वैज्ञानिक उतरावळ तीच दवरल्या. म्हजे मतान हो उपक्रम प्रागतिक विचारांक धरून बरें पावल थारतलो. कोंकणींतय तेच धोरण वापरचे, हो म्हजो आग्रो.
कोंकणी वा हेर भारतीय भाशांनी वैज्ञानिक उतरावळ केली तर विज्ञान सोपें जातलें हो भ्रम. मुळाव्या शाळांतल्या भुरग्यांक ‘फोटो-सिंथेसिस’ बदला ‘प्रकाश-संश्लेशण’ हे उतर तितलेंच कठीण लागतलें. ताच्या फुडें वचून हांव अशें म्हणीन, देवनागरी वांगडा भुरग्यांक रोमी लिपींतल्यान विज्ञानिक उतरावळ शिकयल्यार अदीक व्यवहार्य थारतलें. प्रत्येक भारतीय भाशेंतल्या लोकां मदीं, चड करून साहित्यिकां मदीं आपली भाशा आधुनिक ज्ञानांत उणी पडटा, ही न्यूनगंडाची भावना दिसून येता. तांणी इंग्लिशीची देख घेवची. दरवर्सा इंग्लिशींत हजारांनी नवी उतरां हेर भाशेंतल्यान येतात आनी विशाल दृष्टिकोन दवरून तीं सामावून घेतात. कोंकणीं लोकांनी होच दृश्टिकोन घेतल्यार बरो.
कोंकणींत विज्ञानिक उतरावळ ना म्हणून विज्ञान साहित्य जावपाक पावना, हो उतरावळीचो दोश न्हय. ताचे फाटलें मुखेल कारण, वाचपी लोकां कडल्यान फावो तितलो प्रतिसाद मेळना. ते खातीर कोंकणी प्रकाशन संस्था विज्ञान पुस्तकां छापपाक फुडें येनात. दिसान दीस कोंकणी पुस्तकांचो पावस पडत आसा. विज्ञान वा हेर ज्ञानाचेर कोंकणींत कितलीं पुस्तकां छापलीं?
आयज आमी ग्लोबलायझेशन युगांत वावुरतात. आमचे तरणाटे उच्च शिक्षणा खातीर भायर वतात. तेन्ना कोंकणीतल्यान वेगळी विज्ञान उतरावळ निर्माण करपाक गरजे भायर वेळ वगडावचे परस विज्ञान बरोवपी आनी वाचपी लोक तयार करात. देश-प्रेम, भाशा-प्रेम ह्यो भावनिक संवेदना कुशीन दवरून देश-हित आनी तरणाट्या पिळगेच्या फुडाराचो विचार करूया. म्हजे हे विचार मान्य करचे, असो आग्रो ना. पूण भासाभास जावची.
विज्ञानदूत श्रीकांत शंभू नागवेंकार
90965 12359
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
