मिरामार दर्यालागसार यादींतलें वारें

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

दर्याच्या फेसाळ ल्हारांचो फोटो पळोवपांत आयलो की म्हाका उगडास जाता तो मिरामार दर्यादेगेर बसून आमी कांय मित्र गजाली करताले आनी आंगार दर्याच्या वार्‍यान मनाक खोस भोगताली ताचो.
सायन्स शाखेच्या पयल्या वर्सा आमी धेंपे कॉलेजींत शिकताले. सकाळीं लॅक्चर आनी सुमनांतल्या तीन दीस पयलीं तीन लॅक्चरां मागीर प्रॅक्टीकल्स अशें वेळापत्रक आसलें. मराठीच्या लॅक्चराक आमी कांय तवनास भुरगे फाटल्या बांकांचेर बसून कागदाचे बाण करून मुखार बशिल्ल्यांचेर मारताले. आमच्या वांगडा ठाकूर नांवाचो वांगडी आसलो. ताचो आवाज किनरो. ‘ए ठाकूर’ म्हणून आवाज काडटाले. मराठीचे प्रोफेसर कुलकर्णी हांच्या लॅक्चराक तें पचोवन वतालें.
मराठी शिकोवप कितें खासा नासतालें. ताका लागून मागीर आमी तांची लॅक्चरां ‘बंक’ करपाक कोमेस केलें. हांव आनी वांगडी शामू उपाध्ये थेट मिरामार दर्यादेगे लागसार बांकड्यांचेर बसून गजाली मारताले. शामू बर्‍या पैकीं गावपी. हांव ताका गाणें म्हणपाक आग्रह करतालों. पूण तो न्हयकारतालो. ‘ताका खास मैफल जावपाक जाय’ अशें म्हणून वेळ मारून व्हरतालो.
दुसरी याद जाता ती म्हळ्यार हांव आनी बापोल भाव राजन लॅक्चरां जालीं की दनपरां जेवपाक म्हणून कॅण्टीनांत वताले. पूण दनपरां एक म्हळ्यार भाजी पाव लेगीत खावपाक मेळ नाशिल्लो. मिरामार सर्कला लागीं एक गाडो आसलो. सोडा, केळीं, पाव, चॉकलेटी अशें थंय मेळटालें. आमचें दनपारचें बजेट म्हळ्यार एक रुपया. सोडा, पाव आनी केळें खावन भूक भागयताले. हांव राजनाक म्हणटालों, आरे थोडो वेळ दर्याचें वारें खावपाक बसुया. पूण तो म्हणटालो, नाका. जर्नल बरोवन कंपलीट करपाचो आसा. लायब्ररींत बसून तें काम करपाचें. अडेजाक प्रॅक्टीकल आसतालें.
मिरामारचे दर्यादेगेर फिरप आनीक वारें खावप ही म्हगेली आवडीची गजाल. आनी एक याद येता ती म्हळ्यार हांव, म्हज्या मामीचो भाव शशिकांत आनी प्रा. केळकर हांचो भाचो विनायक वझे अशे तीग जाण ताळगांव भाड्यान रुम करून रावताले. शशिकांताक ‘कान्तुलो’ ह्या नांवान आमी सोयरे साद घालताले. सांजे स वरां जालीं की कान्तुलो आनी हांव सदांच सायकलीन मिरामारा वताले. कॉलेजी लागसार उपाध्ये भाव रूम भाड्याक घेवन रावताले. थंयच वचप. तांचे डबे उगडप आनी तांचे आवयन दिल्ले लाडू फस्त करप. मागीर वारें खावपाक मिरामार दर्या देगेर. बांकड्यान बसून गप्पाश्टकां झोडप, असो क्रम आसतालो.
मिरामारचे भुंयेचें आनी म्हजें नातें कितें तो म्हाका बर्‍याच खेपा प्रस्न पडटा. आनी एक याद मनांत घट्ट आसा. हांव आनी ‘तरुण भारता’ चे संपादक किरण ठाकूर मिरामार वचून मागीर दोनापावला गेले. थंय आमी बसून सैमाची सुंदरताय अणभवताले. थंयच नदर गेली ती आदले मंत्री अच्युत उसगांवकार, तांची घरकान्न आनी चली एकठांय बसून उलयतालीं. आमी तांची भेट घेवन गजाली केल्यो. मंत्र्यान आपले चलयेची वळख करून दिली. ही वर्षा, म्हजी चली. वास्को जोशीच्या संगीत संस्थेचे कार्यावळींत भाग घेता. गजाली जाल्यो आनी आमी कुशीक जाले. कोन आयस्क्रीम खावपाक घेतलें. वर्षा सयत उसगांवकार कुटुंबियांकूय दिलें. लागींच दोन गरीब भुरगीं खेळटालीं. तांच्या हातार कोन आयस्क्रीम दिवन तांकां खोस अणभवपाची संद संपादक ठाकूर हांणी दिली. हे गजाली उण्यांत उणी 38 वर्सां जातलीं.
मिरामारच्या दर्यादेगेर फेरफटको मारपाची परत एकदां संद मेळ्ळी ती म्हळ्यार ‘भांगरभूंय’ दिसाळें सुरू जालें तेन्ना. ऑफिस मिरामारच्या लॉ कॉलेजी कडेन लागसारूच. हांव सर्कला कडल्यान चलत थंय मिटींग आसली ना जाल्यार संपादक पुंडलीक नायक हांकां मेळपाक वतालों. तांच्या आग्रहा खातीर हांवें त्या वेळार कृषी संबंदान लेखमाला बरयली. कांय तेंप सुरवातीक बातमीदार म्हणून कामूय केलां. मिरामार सर्कला लागसार गेलो आनी दर्यादेगेर फिरूंक ना अशें केन्नाच जावूंक ना.
तीन वर्सां पयली हांव आनी म्हजो पूत सर्वेश दोतोरा कडेन पणजे गेल्ले. दनपरां पणजे जेवल्या उपरांत हांवें सर्वेशाक मिरामारा वचुया म्हूण सांगलें. सर्कला लागसार गाडी पार्क केली. हांव कॉलेजीक वतालो त्या वेळा वयलो गाडो थंय दिसता काय पळयलो. पूण तो थंय नासलो. इतले आसून आमी सोडा (गुड्डीचो), केळीं, पाव ज्या गाड्यार खाताले तो मनांतल्या यादींत घट्ट जावन आशिल्लो गाडो भुतकाळांतल्या यादींची उजळणी करून दिता.
आयज मिरामार दर्यादेगेचें रुपडें खूब बदल्लां. आमी कॉलेजीक वताले (1972-76) त्या तेंपार थंयसल्ले रेंवेंत मवपणां आनी नाजूकसाण आसली. थंयची रेंव बारीक खरखरीत न्हय. ताका लागून पांय रेंवेंत गेलो की जिवाक त्रास जायना. पूण थंडसाण, दनपरां उनसाण आनी सांजे कवळेपण अणभवपाक मेळटा.
आतां थंय रेंवेंत कांचोच कांचो. फिरतना कांच पांयाक भरत म्हणून भिरांत दिसता. शांतताय तर नाच ना. ल्हारांचो आवाज, लोकांची गर्दी, गोंगाट आनी हेर पर्यटकांक कांय वस्तू खरेदी करपाक फाटीक लागपी अनोळखी, गंडो घालपी भुरग्यांची पिळावळ दृश्टीक पडटा. तांचो गोंगाटाचो आवाज थंयसल्ली सैमीक सोबीतकाय आनी प्रसन्नताय इबाडटा. हें चिन्न दोळ्यांनी पळयलें. दोळ्यांत दुकां आयलीं.
मिरामारची हवा प्रदुशीत जावन गेली. रेंवेंतली उब शेणली. आंगाचेर हळूवार वार्‍याची झुळूक येवन उर्बा दिवपी आदली स्थिती आतां पुराय बदल्ली. ल्हारां सयत नेटान वारें येवन केंसांच्यो बटो डुलपाचें चित्र चुकून पळोवपाक मेळना. हांवें हाचो विचार करीत सर्कला लागसारचो तो गाडो दोळ्यां मुखार हाडलो. आनी सर्वेशाक सांगलें, धेंपे कॉलेजी कडल्यान सांत इनेज मार्गान पणजे वचुया. वतना नदर मारली ती कॉलेजीचेर. त्यो यादी जाग्यो जाल्यो. कॉलेजीची बिल्डींग त्याच जाग्यार आसली, तशीच ताठ मानेन उबी आसा. तश्योच म्हज्या मनांतल्या त्यो यादी घटमूट जावन आसात.

रमेश सावयकार
9637748974