भांगरभूंय | प्रतिनिधी
आयज मळकर्णेंचो फामाद शेणी उजो उत्सव. ते विशीं….
गोंयांत तरेकवार सण मनयतात. हातुंतलोच एक वेगळेंपण आसलेलो सण म्हणल्यार शेणीं उजो. फाल्गून म्हयन्याचे पुनवेक शेणी उजो केपें म्हालांतल्या मळकर्णे गांवांत मनयतात. सण म्हणचे परस हो वाडवडिलांक आर्गां दिवपाक मनयललो एक सुवाळो. तेच बरोबर वसंत रुतुच्या पिकावळीची उमेद मनोवपाचो उत्सव.
गांवांनी जायते बदल जाले, पूण वर्सावळीचो शेणी उजो मनोवपाची तरा गांवचे लोक सैमांतलेच घटक घेवनूच मनयतात. गोरवांचे शेणा पसून शेणी थापपाचें काम अजूनय गांवांत जाता. सुकलेल्यो शेणी गोंयांत सरपण म्हूण गांवगिऱ्या वाठारांनी लोक वापरतात.
फाल्गुनाच्या पुनवेच्या रातींक शेणीं उज्या सुवाळ्याची सुरवात जाता. मळकर्णे देवळांत णव सत्र्यो आसात. तांतल्यो पांच सत्र्यो थळावे गांवकार जांका वांगोड म्हणटात तांच्यो आनी चार हेर गांवकारांच्यो. ह्यो सत्र्यो तयार स्वरुपांत देवळांत आसनात, त्यो होळयेच्या रातीक गांवचे च्यारी समाजाचे लोक तयार करतात. सत्र्यो फुलोवपाचो मान लेगीत तांचोच. पांच वांगोड आनी चार सत्र्यो हेर गांवकार धरतात. फुलांचे हार घालून सजयल्ल्यो सत्र्यांची पुजारी पुजा करतात. गांवांत दर एका हिंदू घरा मुखार तुळस आसना, तर देवळांतले तुळशिचीच सगळे गांवकार पुजा करतात म्हण कळटा. धर्मीक विधी उपरांत गांवकारांक अक्षता वाट्टात. पुजारी सांगणें करता. लोक अक्षता सत्र्यांचेर मारतात. उपरांत सत्र्यो धरिल्ल्या कांय जणांचेर अवेसर येता. ते सत्र्यो घेवन तुळशिची प्रदक्षणां काडटात आनी उपरांत सगल्या देवळांक धोल- ताशाच्या गजरांत भेट दितात. निमण्यो ह्यो सत्र्यो जल्म्याचे देवळे कडेन येतात. जल्मी गांवचो पुर्वज. ताका मान दिवपाक सत्र्यो थंय एके वळीन लावन दवरतात.
उपरांत होळयेक माडयो हाडपाचो वावर आसता. तीन माडयो लागतात. एक मल्लिकार्जुनाक, दुसरी नागनाथाक आनी तिसरी पुर्वज जल्मी देवाक. तिनूय माडयो एकाच मापाच्यो आसच्यो पडटात. दोन माडयो देवाच्या कुळागरांतल्यान आनी एक शिरदोनच्या सुमार देड किलोमेत्र अंतरा वयल्यान हाडतात. तांच्यो पोंवल्यो काडून तीर करतात आनी ते घेवन तिनांय माडयेची पानां विशिश्ट तरेन बांदतात. कारण इतलेंच की तीं पानां नाचतना मोडपाक वा तुटपाक जायनात. इतलें जातासर देड किलोमेत्र चलून तिसरी माडी घेवन लोक पावतात. मागीर एके वळीन तिनूय माडयो मांडून दवरतात आनी लोक ओणवे बसत बसत तिनूय माडयांची प्रदक्षणां काडटात. त्या वेळार तिनूय माडयांक हात लायत वयतात.
तरनाटे मागीर पारंपरीक वटेन नाचत ह्यो माडयो जल्मी देवाची देवळी आसलल्या जाग्यार व्हरतात. हांगांय त्यो डून दवरतात आनी परत ओणव्यानी बसून माडयांक हात लायत प्रदक्षणां काडटात. उपरांत त्यो जल्मी देव आसलेल्या माटवांत हाडटात. हांगाय परत ओणव्यांनी भोंवताडे काडटात आनी वांगडाच तिनूय माडयो हवेंत शेंवटितात. पानां जमनी वटेन आसता आनी सकयलो भाग हवेंत आसता. हो पारंपरीक विधी करतात. ह्या गावांत होळी जाली म्हणतच पेरणी जागोर जाता आनी माडयो उरफाट्यो उब्यो करपाचो संबंध पेरणी जागराच्या नाडिपेन्नाक दाखयता. हे विधी करताना लोकांचो आनी धोल ताशाचो गजर सगळ्या शक्तीन चालू आसता. तिनूय माडयो एका जाग्यार उब्यो करतात आनी गांवच्या मुखेल घराब्यांतल्या लोकांक ताचेर चडपाचो मान आसता. त्या घराब्यांतले लोक, चड करून भुरगीं ह्या माडयांचेर चडटात. ज्या गांवच्या लोकांनी माडयो उखलतल्यो म्हूण प्रण केल्ले लोक त्यो उखलतात आनी जल्मी देवाच्या देवळे लागीं आसलल्या देवळांची प्रदक्षणां काडटात.
कांय लोक वांगडा दोन माडयो खांदार घेवन प्रदक्षणा काडटात. पूण पुर्वजांचो मान म्हण तीन माडयो उखलपाची अनुमती आसना. जिव्यो आसलल्यान माडयो खुबूच जड आसता देवावेल्यो भावार्थ आनी पुर्वजांचो मान जड माडयो घेवन गांवच्या देवळांक प्रदक्षणां काडपाची शक्त प्रण करतल्यांक त्या दिसा येता. प्रदक्षणे उपरांत परत तिनूय माडयो जल्मी देवाच्यो देवळे लागीं हाडटात आनी परत जल्मी देव आनी जान देवाच्या देवळ्यांक वांगडाच प्रदक्षणां काडतात. उपरांत रस्त्यार ह्यो तिनूय माडयो एके वळीन मांडून दवरतात आनी चुकून कोणचोय पांय तांचेर पडत म्हण कांट्यांची झोपांनी त्यो धांपतात.
लोक उक्त्या मांडार वचून शेणीक उजो लावपाचो सुवाळो सुरू करपाच्या तयारेक लागतात. सांगणे वा धर्मीक विधी करून शेणी पेटयतात. एका हातांत पेटलली शेणी आनी दुसऱ्या हातांत पिटकोळेच्या झोंपाचो ताळो घेवन पयलीं शेणी उजाच्यो किटाळ्यो आपापल्या आंगाचेर मारून घेतात आनी मागीर सगळ्या देवळ्यांनी वतात. पिटकोळेचो ताळो पेटते शेणयेचेर मारून शेणी उजाच्यो किटळ्यो देव देवतांक ओंपतात. गांवचे ल्हान व्हड दादले हो उजो देवांक ओंपपाचो विधी करतात. उपरांत लोक परत मांडार येतात. पेटत्यो शेणी आनी पिटकोळेचो ताळो घेवन दादले दोन वळी करतात. तातूंतल्यान मागीर बायलां, चलयो, नवीं जोडपी धांवतात. तेन्ना तांचेर पिटकोळेच्या ताळ्यान पेटते शेणयचो उजो घालतात. मागीर दादले भुरगे धोल, ताशाच्या गजरार नाचतात आनी शेणी उजो आपल्या आंगार उडोवन घेतात. हें सगळें करताना कोणाकूच उजो लागना वा कसली दुखापत जायना… आनी हेंच खरें ह्या शेणी उज्या सुवाळ्याचें अजाप.
मागीर धांपून दवरलेल्या माडयो काडटात, बांदलेली पानां सोडयतात, माडयांक फुलां घालतात.. तांतली एक माडी मल्लिकार्जुन देवळा लागीं हाडून पुरतात, इल्लेशें सुकें करड बांदतात. पुजारी तिची पुजा करतात. नाल्ल फोडटात, सांगणे करतात, प्रदक्षिणा काडतात आनी करडाक उजो लावन होळी पेटयतात. मागीर नागनाथ देवळा लागीं दुसरी माडी पुरून थंय हेच विधी करतात. निमणी माडी जल्मी देवळे लागीं हाडतात आनी बांदलेल्या पोंयांचे तीर सोडोवन ती पुरता. हांगां परत तशेंच विधी करतात. हांगा शेणीची रास मारून दवरलेली आसता आनी वांगडा माडयेच्यो पोंयों तयार आसता. होलिका माडयेची पुजा जाल्या उपरांत सांगणें करतात. दर एका घरांतलो दादलो होळयेच्या मुळांत दवरिल्ल्या फातराचेर नाल्ल फोडता. प्रदक्षणां घालतात आनी माडयेक बांदलल्या करडाक उजो लायतात. त्या गोबराचो टिळो कपलाक लायतात आनी रास करून दवरलेल्या शेणींक उजो पेटयतात. गांवच्या चार घराब्यांतले दादले ते माडयेर चडटात. सकयल आसलेले लोक पोंवल्यांनी तांचेर शेणी उजो (मुंगरो) मारतात. हो सुवाळो सकाळीं साडेपांच मेरेन चलता आनी तो सोंपतच जल्मी देवस्थानांत बायलां मातयेचीं दिवजां पेटयतात. गांवांत शिगम्याचो एक भाग म्हण जागर जाता.
शेणी उजो उत्सवांत वांटो घेवप्याक आठ दीस मेरेन अनवाळे रावचें पडतात. शेणी उजाची तयारी त्या दिसा सांजेर सुरु जाता. मांडार नाल्ल फोडून उरलल्यो नाल्लांची पावणी करतात. लोक जल्मी देवाक मान दिवन आंब्याचे ताळे घेवन जानोडे गांवांत वचून होळी उबी करून येतात.
रंगपंचमीक गुलालाच्या बदला मळकर्ण्यां मात लोक फांतोडेर शेणीच्या उज्यान होळी खेळटात. फांतोडेर मळबांतलो सुर्य आपलीं किर्णां फांकपाची तयारी करताना तीन दोंगरां मदीं लोक पेटलल्या शेणींच्या किटाळींनी होळी खेळटात.
प्रीता परब
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
