मनीस सभाव

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

मनीस म्हळ्यार एक अजब रसायन. प्रत्येक मनशाचे ‘जिन्स’ वेगळे वेगळे आसतात. त्याच प्रमाण ताची कात, केसांचो पोत, रक्तगट सगलें वेगवेगळें आसतात. अशीच आनी एक गोश्ट आसा, जी दर मनशां मदीं वेगवेगळी आसता. ती म्हळ्यार मनशाचो सभाव. तो जन्मजात आसता वा घराण्याचें देणेंय आसूं येता. कितेंय बदलूं येता, पूण मनीस सभाव निखालस बदलप शक्य ना. सुण्याची शेंपडी कितलीय नळयेंत घालून दवरली तरी वांकडी ती वांकडीच, तसो मनशाचो हो सभाव. ‘कारातें तुपांत घोळयलें आनी साकरेंत घोळयलें म्हूण कोडू तें कोडूच’, ‘सुंभ लासलो तरी ताचो पीळ तसोच उरता’ अशो कितल्योशोच म्हणी आमी आयकल्यात.
तर सभाव हो जल्मजात आसता. पूण ल्हानपणा पसून जर सारकें मार्गदर्शन मेळत जाल्यार ताकाय मातशी मुरड पडटा. कांय जाण शांत सभावाचे आसतात तर कांय जाण तापट. मात्शें मना विरुद्ध जाल्यार पुरो हांचो राग सोरपा वरी फणो काडटा. दुसरो म्हूण पळयना, मेळत तें शेंवटून मारता. तांतल्यान तांकां कसलें समाधान मेळटा कोण जाणां! सगलेच अशें नासतात. कांय गुणेस्तय आसतात. समंजस, मनमिळावू, आर्जवी, दुसऱ्यांक आदर दिवपी, लाघवी आनी मधूर भाशीक आसतात. ताच्या आंगांत चांगुलपण आसता. अशा मनशाक दुखोवपाक पटकन् मन घेना. मनीस मारतें घेता. ताे कितलोय राग हाडलो तरी ताची काकुळटच दिसता. ताका माफ करीनशें दिसता. असल्या मनशाक तापवप म्हळ्यार निशस्त्राचेर वार केल्ले वरी जाता.
आमगेर एक मनीस येतालो. ताणें आमच्या घरांत वातानुकुलीत यंत्रणा बसयिल्ली. पूण दिसपट्टी ताची यंत्रणा बिघडटाली. ताका बरी भायरी दितलों, अशें आमगेले म्हणटाले. पूण शेडावचे वेळार हांचे मन फाटीं ओडटालें. कागाळ केली की ‘सॉरी, सॉरी, हांव येतां, रोखडो सारको करतां’ अशें नमळायेन, आर्जवी भाशेंत उलयतालो. होच ताचो व्हडलो गुण आशिल्लो जो दुसऱ्याचें मन जिखतालो.
अशीच आनीक एक घडणूक म्हाका याद आसा. हाणींच ती म्हाका सांगिल्ली. एकदा हांकां नव्या घेतिल्ल्या जाग्याचेर दुरीग काडपाचें आशिल्लें. दुरगाक दोगांची जमीन तेंकून आसता. चर मारतना माती वडवपाक आामचे वटेन आडमेळ जाताली. शेजाऱ्याला भाटांत ती वडोवची पडटाली. हांणी येवजिलें कामा पुरती माती वडवची आनी काम जातगीर जमीन साफ करची. ती जमीन पयस आशिल्ल्यान कोणाक बादनाशिल्ली. जमनीचो मालक एक क्रिस्तांव भाव. कायद्यान पळयल्यार ताका पयलीं सांगपाक जाय आशिल्लें. हाणीं सेर्वदादीन विचार केलो. आपुण ताचें नुकसान काय करना. दोनच दिसांचो प्रश्न. दोन दिसांनी काम सोंपतलें. ताका सांगपाच्या कामांत हाणी वडी मारली.
दुसऱ्याचे पाड घालपी कितें कमी आसात? तुज्या जमनीचेर अमको अमको अतिक्रमण करता अशें कोणे तरी ताचे कान भरले. तो सोमतो थंय येवन हांचे कडेन व्हडा व्हडान झगडपाक लागलो. बाचाबाची करूंक लागलो. हांचो सोभावच मोवाळ. हे शांत रावले. आमच्या हांका दुसऱ्यांक विश्वासांत घेवपाची कला बरी जमता. कला म्हणचे परस तो तांचो सभावच. राग आयल्यार लेगीत ते थंडपणान उलयतात. दुसऱ्या कडेन आपलेपणान समजीकायेन उलयतात. तांणी भाटकाराक सांगलें, ‘हांवे उपाय ना म्हूण थोडी माती तुमच्या भाटांत वडयल्या. हांव दोन दिसां भितर तुमची जमीन निवळ करून दितां. तुमची हरकत आसल्यार हांव आत्ताच्या आत्ता ही माती काडूंक लायतां. म्हाका थोडो त्रास जातलो. तुमी सांगशात तशें करतां.’
हांचें मृदू, समंजस उलवप ताका भोव मानवले. तोवय
एक रेस्पेदाद, सज्जन मनीस जाल्ल्यान ताचो राग नाच्च जालो. हांच्या नमळायेन सातीसफेत जाल्लो तो वयल्यान सांगूंक
लागलो, ‘बाबा, हांव आसतोनां कित्याक भियेता तूं? तुको जाय तितु माती म्हुज्या आक्क्या भाटांतु घाल. कोण कितें इच्चात्ता
तें हांव चोंयता. बेकार थिवय लोक ओगी दुसऱ्यांक खुबळावन घालताय.’
तांबडो जावन झगडपा उद्देशान आयिल्लो तो भाटकार आमीग जावन गेलो.

गीता नायक
99229 22109