भांगरभूंय | प्रतिनिधी
वेपाऱ्यान अशें म्हणीना फुडें देवीन हय म्हणपाक मान वांकडी केली ती तशीच उरली. भक्ताच्या भावनेचो आनी विश्वासाचो पेज देवीचे मानेर जालो.
देवी नवदुर्गेक आयज गोंयांत मडकयकान्न म्हूण वळखतात. तिची म्हायती सोदपाक गेल्यार तिका पुर्तुगेज राजवटकीची झळ लागलेली म्हूण संदर्भ मेळटा. पूण कांय कडेन वेगळेच संदर्भ हे देवी आनी देवळा विशीं मेळटात. कांय कडेन देवी नवदुर्गा तिसवाडी म्हालांतल्या गांवशेंची अशें म्हणटात. सोळाव्या शेकड्यांत धर्मांतराच्या भंयान देवीक तिच्या भक्तांनी रेडी- वेंगुर्ला व्हरून स्थापन केली. पूण कांय वर्सां उपरांत कांय भक्तांनी पुर्वजांनी मडकय येवन स्थायीक जावपाक पसंत केलें. कांय आख्यायिके वेल्यान अशेंय कळटा की ही देवी पयली पसुनूच मडकय गांवचे ग्रामदैवत. देवीक सुमार सातशें- आठशें वर्सांचो इतिहास आसा. सद्या देवळांतल्या दिवल्यांचेर आसलेल्या दोन भारूड (दोन तोंडांचो) पक्ष्या वेल्यान कळता की राश्ट्रकुटाच्या कुळाचे राजा जेन्ना हांगा राज्य करताले तेन्ना सावन ही देवी हांगा आसुये. भारूड सुकणें हें राश्ट्रकूट कुळाचें चिन्ह. पोरन्या इतिहासीक दस्तावेज आनी ताम्रपटांचेर तसो संदर्भ मेळटा. ह्या पक्षाक गंडभैरव म्हणटात. एकंदर ह्या देवळाक कितल्याश्याच वर्सांचो इतिहास आसा. नवदुर्गा देवी पार्वतीचेंच एक रूप. देवीक महिशासुरमर्दिनी म्हणटात. देवी नवदुर्गेक तिच्या जायत्या रुपांनी पुजतात. तिचें मुखेल रूप शक्ती. शक्तीचीं तीन रुपां म्हटल्यार श्री म्हासरस्वीती, श्री म्हालक्ष्मी आनी श्री म्हाकाली.
मडकयच्या सैम सुंदर गांवांत मडकयकान्नीची वास्तू आसा. हे देवीचो आनी सात आंकड्याचो संबंद आसा. मडकय गांवात सात वाडे आसात. सातूय वाड्यांच्या मदीं देवीचें देवूळ आसा. मुखेल प्राकाराक सात खांबे, देवीच्या दीपस्तंभाक सात थर आनी देवीच्यो आरती सात आसात, देवीचें प्राकार, मंडप, वाद्यां वाजोवपाचो चौक, पलंग चौक, प्रदक्षणा आनी गर्भकूड धरून पुराय सात थर धरून देवी सातव्या स्थानार विराजमान आसा.
म्हाकाली, म्हालक्ष्मी आनी म्हासरस्वती ह्या देवींचे त्रिगुणात्मक रुप म्हटल्यार देवी नवदुर्गा. ती चतुर्भुजा, तिच्या पायां कडेन रेडो आसा आनी तातूंतल्यान महिशासूर भायर येता. देवीन त्रिशुलान ताचो वध केला. देवीची मान मात्शी वांकडी आसा. अशें हें देवीचे रूप. वांकडे मानेची एक आख्यायिका आसा. एकदां कर्नाटकांतल्या एका वेपाऱ्याचो भुरगो खूब बरो ना जालो. ताणें देवी कडेन एक आंगवण केली. म्हजो भुरगो बरो जायत जाल्यार देवीक अमक्या पयशांची हांव फुलां घालतलो म्हूण. ज्या दिसा हो वेपारी देवीची आंगवण पावोवपाक आयलो तेन्ना देवळा भायर खंयच्याच फुलकारा कडेन फुलां नासलीं. फकत एकाच फुलाकारा कडेन एकूच चाफें आसलें. वेपाऱ्यान ताचे कडल्यान हें चाफें आंगवणेंत सांगलले तितले पयशे फारीक करून घेतलें आनी देवीक अर्पण केलें. वेपाऱ्यान आंगवण पावयली पूण आपली आंगवण देवीन खरेंच मानून घेतल्या हें त्या वेपाऱ्याक कळ्ळें ना. वेपाऱ्यान देवी आंगवण पावल्या हें जो मेरेन सांगना तोमेरेन अन्न त्याग करतलो म्हूण सांगून अन्नाचो त्याग केलो. वेपाऱ्यान अशें म्हणीना फुडें देवीन हय म्हणपाक मान वांकडी केली ती तशीच उरली. भक्ताच्या भावनेचो आनी विश्वासाचो पेज देवीचे मानेर जालो. आंगवण पावन जावपाचो संकेत त्या वेपाऱ्याक मेळ्ळो. ह्या दिसा थावन देवीक वामग्रीवा (वांकडे मानेची देवी) अशें नांव पडलें.
हेर सणां बरोबर देवीची जात्रा दबाजान मनयतात. जात्रे संबंदांत देवीची आनीक एक आख्यायिका आसा. दर वर्सा कार्तीक शुद्ध अश्टमीक देवी एका मडकयकार आडनांवाच्या सुवर्णकाराच्या घराब्यांत वता. मडकयकारालें एक सुंदर चली आसलें. एके रातीक देवीन सपनांत येवन मडकयकारा कडेन ताचें चली मागलें. ताणें देवीचो भांगराचो मुखवटो केलो. तो उदकांत दवरलो आनी आपले चलयेक तो पळोवपाक सांगलें. अशें केल्या उपरांत चलयेचें रुप त्या मुखवट्याक आयलें. मागीर ताणें तो मुखवटो देवीक अर्पण केलो. कांय दिसांनी चलयेक मरण आयलें. मडकयकारान देवी कडेन वचून शीण काडलो. त्या दिसा सावन देवीन ताका वर्सांतल्यांत एकदां हांव तुमगेर तुजी धूव जावन येतलीं, म्हूण सांगलें. दर दिसा पांय वाटेंतल्यान देवीक माथ्यार मारून त्या सुवर्णकारागेर व्हरताले. आतां त्या घराब्यान देवीक पालखी दिल्या. पालखेंत बसून देवी तांगेर येता. सकाळीं देवी वता आनी इकरा- साडे इकरा मेरेन परत देवळांत येता.
सगळ्या उत्सवां मदीं दबाजीक उत्सव म्हणल्यार देवीचें मखर. आश्वीन प्रतिपदे दिसा नवरातींच्या उत्सवाक सुरवात जाता. देवीचें दिव्य रुप भक्तांक सुखद अणभव दिता. घट नवदुर्गेचें रुप मानून पुजतात. मडकयकान्न नवदुर्गेचेंच रुप आसलल्यान घटस्थापना करिनात. पुरयत, भावीक, कुळावी हांगां सगळ्यांक वांगडा घेवन अभिशेक, नवचंडी हवन, पारायण, किर्तनां, भजनां, आरती, प्रसाद, म्हाप्रसाद जाता. णवूय दीस देवीक अश्व, वाग, मारूती, गंडभैरव (भारूड) नंदी, मोर, शींव ह्या वाहनांचेर आनी निमणें महिशासुरमर्दिनीच्या रुपांत मखरांत धोलयतात.
बुद्धीमान, शांतीप्रीय, गती, शक्ती अशा विवीध रुपांनी देवीक न्हेसयतात. निमण्या नमी दिसा देवीचें रौद्र रूप दाखयतात. नमी दिसा णव केळींच्या गाब्यांची सुंदर आरास करून पुजा करतात. गाभारो ते भायर मेरेन केळींच्या गाब्यांक देवीचें स्थान दिवन आरास करतात. हे राती रातभर देवीचें देवूळ उगडें आसता. रातच्या अडेजांक देवीची पालखी आसता. रवळनाथाच्या देवळांत तरंगां बांदून तरगणी जाता. उपरांत देवी देवळांत येता. परत येता सर चार जाता. आनी मागीर चार ते साडे चार मेरेन मखरोत्सवाक सुरवात जाता. सुर्य उदेल्या उपरांत सुर्याचें प्रतिबींब मखरांत देवीक दाखयतात आनी मागीर उत्सवाची सांगता जाता. एकादशी दिसा मल्लिकार्जुन देवता देवीचे भेटेक येता. देवीची भेट जाल्या उपरांत ती परत गेली म्हणटकच गाब्यांची आरती करता आनी गाबे सोडयतात.
(सोशल मिडिया आनी देवस्थान विशेशांकांतले म्हायती वयल्यान.)
प्रीता परब
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
