भांगरभूंय | प्रतिनिधी
एक दीस दनपारच्या वतांत अकस्मात एक सुंदर बायल प्रकट जाली. तिका पळोवन सहस्त्रपाल भियेलो. तिणें ताका घरा वचून तुज्या धनयाक घेवन यो, म्हूण सांगलें.
विष्णूचो मोहिनी अवतार म्हणल्यार देवी श्रीम्हाळसा नारायणी. ती खुबूच सुंदर. दरेका भक्ताची राखण करपी आनी संकश्टाचो नाश करपी देवी. तिणें भक्तांच्या स्वप्नांत येवन दृश्टांत दिला म्हणपाचें खूब जाणांचो अणभव आसा. देवीच्यो दिसपट्ट्यो तीन कला आसात. सकाळची देवी कुमारिका, दनपारची युवती आनी रातीक देवी वयस्क बायल जाता.
देवीची एक आख्यायिका आसा. ते प्रमाणे वेर्णेच्या सोनसड्यार एक सहस्त्रपाल राखणो धनयांची गोरवां चरयतालो. एक दीस दनपारच्या वतांत अकस्मात एक सुंदर बायल प्रकट जाली. तिका पळोवन सहस्त्रपाल भियेलो. तिणें ताका घरा वचून तुज्या धनयाक घेवन यो, म्हूण सांगलें. सादो सरळ सहस्त्रपाल, ताका किदें करचें तें कळना जालें. ताणें तिका आपूण गोरवांक उदक पियेंवक व्हरता आनी मागीर धनयाक आपयतां म्हूण सांगलें. हें आयकून ते सुंदरेक हांसूक आयलें आनी तिणें पायजण घाल्लो सुंदर पांय थंयच जमनीर मारलो. पांय मारिना फुडें थंयच्यान उदक व्हांवपाक सुरवात जाली. सुंदरेन सहस्त्रपालाक गोरवांक हांगाच उदक दी म्हण सांगलें.
सहस्त्रपालाक किदें जाता तें कांय कळना जालें आनी तो धांवत धनयाक आपोवपाक गेलो. घरा पावतच धनी घरा ना म्हूण कळ्ळें. धनयाचो जांवय म्हाळ पै घरा आसलो. सहस्त्रपालान ताका सगळी गजाल सांगली. तो सहस्त्रपाला वांगडा पठारार येता. सुंदरेक पळोवन तो तिका नमस्कार करता. सुंदरी रुपान थंय प्रकट जाल्ली देवी म्हाळ पैक सांगता. ‘म्हाका ह्या थळांत विष्णुचो अवतार म्हाळसा नारायणी नांवान रावपाक जाय. ह्या थळार खणींत जाल्यार हांगा म्हजी शाळिग्राम मुर्त मेळटली. हांगा तूं देवूळ बांद आनी तिची स्थापना कर. तूं फकत फुडें सर बाकी सगळें हांव पळेतां. हांव तुजें कल्याण करतलीं’ अशें सांगून देवी अदृश्य जाता. फुडें म्हाळ पैन देवीचें देवूळ बांदून काडलें आनी खणून काडलेले मुर्तीची थंय स्थापना केली. ज्या थळार देवीन पांय आपटून उदक काडलेलें त्या जाग्यार आयचो दीस मेरेन नुपूर तळी म्हण पळेवपाक मेळता.
धर्मांतराक लागून, राय थावन देवी कामाक्षी शिरोड्यां पावली, देव मंगेश कुठ्ठाळेच्यान मंगेशी पावलो आनी वेर्णची देवी म्हाळसा नारायणी म्हाड्डोळा पावली. पुर्तुगेज अत्याचारांक लागून जरी देवीचें स्थलांतर जालें तरी लेगीत लोकांची देवीचेर श्रद्धा आसली. पुर्तुगेज न्यायसभेंत लेगीत दोनूय पक्षांची संमती घेवन देवी म्हाळसा नारायणीच्या देवळांतले घांटी सकयल उबो रावन प्रमाण दित जाल्यार किजिलां सोंपतालीं. अशीं कितलिशींच किजिलां सोंपल्यांच हाची गवाय आजुनूय लोक दितात. देवीची शक्ती इतली खर आसली की वेर्णा देवीचें देवूळ मोडून लेगीत पुर्तुगेजांनी चारशे वर्सांक कितलेशेच फावटीं त्या जाग्यार इगर्ज बांदपाचो यत्न केलो. पूण तांकां येस मेळ्ळें ना.
म्हाड्डोळच्या देवळांत स्थापीत केल्ली मुर्त शालिग्राम फातराची आसून तिका चार हात आसात. सकयल श्रीचक्र आनी फाटल्यान राहुची तकली धरून आसललें त्रिशूल आसा. सकयल्या उजव्या हातांत केसांक धरून राकेस आनी वयल्या दाव्या हातांत अमृताचो कलश आसा. पाया पोंदा दाबून धरलेलो राकेस आसा. सकयल्या दाव्या हातांत धरलेल्या राकेसाच्या तकलेंतल्यांत रगत व्हांवता ताच्या रक्ताच्या थेंब्यांतल्यान आनीक राकेस तयार जायत म्हण देवीचो वाग तें रगत चाटता. देवीचो मोहिनी अवतार आसलेल्यान देवीच्या गळ्यांत जानवें आसा.
हिंदू धर्माच्यो परबो हांगा मनयतात. देवीचे कृपेन म्हाड्डोळा एकोणीसाच्या शेंकड्याचे सुरवातेक पातळिल्ल्या एका भयानक रोगांचें निवारण जाल्लें. ह्या देवीच्या आशिर्वादाक लागून दर वर्सा जायांची पुजा बांदतात.
आश्विन शु्द्ध प्रतिपदेक सकाळीं साडे आठांक घटस्थापना जाता. रुजवण घालतात. सप्तशती पारायण, देवीक अभिशेक, आरती, म्हाप्रसाद देवीक जाता. मखर उत्सव सुरू जांवचे पयलीं दर दिसा हवन जाता आनी जुस्त साडेणवांक देवळांत मखरोत्सवाक सुरवात जाता. देवी भक्तांच्यो अडी अडचणी आयकता, भक्तांची राखण करता. मखरोत्सवाच्या वेळार भक्त देवीची अपुरबाय करतना दिसतात. पयली रात जाले उपरांत मखरांत धोलून देवीचें आंग दुखता म्हणटात. दुसरे दिसा सकाळीं देवीच्या आंगाक खोबरेल चोळतात आनी गरम उदकांत अभिशेक घालतात. उपरांत मेथयो आनी गोड घालून केल्ली मेथयांचे पेजेचो नैवेद्य दाखयतात.
पारंपरीक वाद्यांचेर मखरोत्सव जाता. मुखार पुजारी देवीक पंचारत, जोडवीं घेवन ओवाळटा. मखरा मुखार दोन पेटत्यो मशाली घेवन देवीचे सेवक आसतात. दर दिसा वाहन बदलता. गरूड, हती, घोडो ,वाघ, शींव, मोर, गाय अश्या परंपरागत वाहनांचेर आरूढ जावन देवी मखरांत धोलता. पंचमीक सांतेरी देवीच्या देवळांत देवकार्यां आनी ब्राह्मण संतर्पण जाता. सांजेर सांतेरी देवीची पालखी आसता. शष्ठी दिसा देवी म्हाळशेच्या देवळांत देवकार्य, ब्राह्मण संतर्पण आसता. सांजेर देवीची भांगराचे पालखेंत बसून देवळा भोंवतणी मिरवणूक काडटात. आनी निमणे कडेन मखरोत्सव जाता.
सप्तमीक मूळ नक्षत्राक श्रीव्यंकटेश अलंकार पुजा जाता, श्रीम्हासरस्वीती पुजन जाता. मखरांत सप्तमीक त्रिमुर्ती, तीन देवीच्या रुपांक मखरांत बसोवन धोलायतात. अश्टमीक नवचंडी हवन आनी मखरोत्सव जाता. नमीक म्हापुर्णा आहुती जाता. दुर्गा, भद्रकाली, विजया, वैश्णवी, कुमुदा, दंडिका माधवी, कन्यका, माया, शांता, अंबिका, कात्यायानी, बलदुर्गा, म्हायोगिनी, अधिश्वरा, योगनिद्रा, कालरात्री ह्या नांवांनी देवीची पुजा जाता. नमी दिसा पंचमुर्ती मखरांत बसयतात आनी मखर उत्सवाची सांगता जाता. दसऱ्या दिसा पालखी मल्हार पठारार वचून शीम हुंपता आनी सोने लुटता. कृष्ण पक्षांतली पंचम मेरेन देवळांत कौल करार उत्सव चालू आसता.
(म्हायती पुजारी मदन भट आनी कार्तीक भट हांणी दिल्या. कांय संदर्भ देवस्थान विशेशांकांतल्यान.)
प्रीता परब
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
