भांगरभूंय | प्रतिनिधी
अापली भाशा सुदारतली जाल्यार भाशेचेर उपाट प्रेम आसूंक जाय. कुड्डें प्रेम न्हय. प्रेम आसा म्हूण हांव कितेंय करतलों, कितेंय बरयतलों, कशेंय बरयतलों… हीं जालीं उर्मटपणां. शालीन मनशाचीं लक्षणां न्हय हीं. उतर, वाक्प्रचार, म्हण जर चुकली आनी कोणेंय दाखयलें, नदरेक हाडून दिलें जाल्यार मोट्या काळजान तें मानून घेवंक जाय. चूक समजून घेवंक जाय.
एक दीस एकलो ‘जोड पावलान’ कार्यावळ आयोजीत केल्या, अशें म्हणत आशिल्लो. हीं पावलां खंयचीं तीं म्हाका कळूंक ना. खूब वक्ते, निवेदक, फुडारी ‘जोड-पावलान’ कार्यावळ घडोवन हाडल्या अशें म्हणत आसतात, अशें वयल्यान तो चूक करपी म्हाका सांगता. सगळें जग म्हणूं, पाड पडूं, ते चुकतात, तुंवूय चुकतलो शाण्या? हांवें विचारलें. जोड पालवान, पालव म्हळ्यार ‘आदार’ हें ताका फोडणीशी करून सांगलें.
ह्या दिसांनी पणजे बाजारांत वचून आंब्यांसरी वचात. आंबे विकपी बायलूच तुमकां सांगतली – हे मीलन. ते च्योसा. ते दशहरी. हें मीलन म्हाड्डोळचें काय काणकोणचें तेंवूय कळना. तिका म्हणूंक जाय नीलम. उच्चार घुस्पायतात.
दशकां जालीं हे गजालीक. एसटीडी बूथ आशिल्ले तेन्नाची गजाल. हांव ओल्ड गोवा एका हॉटेलांत भाजी पाव खायत बशिल्लों. हॉटेलाच्या गल्ल्या कुशिकूच एक फोन बूथ आशिल्लो. एकली बायल भितर गेली, बरीच तापली, ताणशेली, सणसणली आनी भायर आयली. गल्ल्या वयल्या पात्रांवाक सांगता – आयज हांयें त्या चेडवाक एशें मेर्दामेर्द दिलें सांगूं. झुपाटीच दिली. कायचेकाय म्हुजेशीं इंग्लीश कातोत्ता?
भाजयेंतले चणे ताळ्यांत शिरकून म्हाका उस्तरें वचपाचें उरिल्लें. इतलें हांसूंक आयलें. ते वटेनच्यान संगणका वयली टेप वाजताली. इंग्लीश. ऑल लायन्स आर बिझी….. पूण, मॅर्दामॅर्द दिवप हो तिचो वाक्प्रचार मात केन्नाच विसरचोंना. ‘मॅर्द’ ही तशी गाळ न्हय. मॅर्द म्हळ्यार उदकाचें कोंड. मूळ पोर्तुगीज. ताचे वयल्यान हें मॅर्दामॅर्द कोंकणींत घडलां आसूंक जाय. ताणें कितें तरी म्हळें ताका प्रतीजाप दिवन हांवें आनीक गाळ मारप म्हळ्यार मॅर्दामॅर्द दिवप.
रवीन्द्रबाबांक ज्ञानपीठ दिवपाचे कार्यावळी उपरांत गुरूनाथबाबान मार्ग नेमाळ्यांत लेख बरयल्लो. तातूंतलें हें वाक्य पळेयात – रवीन्द्राच्या अभिमानान केळेकारांचो सगळो तांतीं पिलो झाडून हे कार्यावळीक हजर आशिल्लो. तांतीं पिलो हें एक उतर इतलें शक्तिशाली आशिल्लें की त्या लेखाक पतंग कशें उंच उंच घेवन गेलें. तांतीं पिलो म्हळ्यार ह्या संदर्भांत घराब्यांतले सगळे सोयरे धायरे. काचींबुचीं सावन जाण्टे नेण्टे सगळे. केळेकार रुखावळींतले सगळे. कोंकणी भाशा ती ही. ती बरोवपाक साधना जाय. त्रास, कश्ट बरयतल्यान घेवंक जाय.
माई म्हणटाली, ‘तिगेलें सगळें बडबडप आनी पातळप आसा तें मीठ लाया म्हाका खाया हे लायकेचें.’ सुंदर. व्याकरणी नदरेन पळेल्यार मीठ लाया(त) म्हाका खाया(त) अशें येवंक जाय. पूण तें पुर्वापार चलत आयलां. तिची आवयूय ही ओपार मारी. तुका मेळ्ळो काय कोणूय बेठोच लागोळपणा करता. तुका हें धाडटां, तें दितां, अमूक करतां. देखलें मडें, आयलें रडें. प्रत्यक्षांत फाट जायना फुडें तो थंयच विसरता. तीं उतरां थंयच उडोवन वता.
टणटणमाऱ्यांक कोणूच समजावंक शकना. ते जाणवायो सांगत रावतात. त्यो जाणवायो बिनबुडाच्यो आनी तर्क नाशिल्ल्यो आसतात. आडांग्याच्या तोंडाक शाण्या मनशान केन्नाच लागचें न्हय. आडांग्याचें मडें पादत वता, ही म्हण आजी वापरताली, ताची याद येता. आडांग्यांचो सद्या सुळसुळाट जाला. मस्ती, माज इतलो की बोंदरां आनी कुडके जाले तरी ते कुडके शापोतां सांगीत रावतले. अशे खूब लोक मेळटात आनी आजयेली याद येता.
गुगलाचेर हो लेख घालो म्हूण तो इंग्लीशींत समजुपा सारको अणकारीत कितलो जातलो हाचो दुबाव आसा. भाशा ही शिकपाची आसता. बारीकसाणेन समजुपाची आसता. आपले भाशेचेर खूब खूब प्रेम जाय. मोग न्हय. प्रेम हें सुंदर उतर. घसघशीत आनी व्यापक. हालींसराक बरी ओडलायणी कोंकणी वाचपाक मेळना. साहित्य वाचतना सुक्यो बातम्यो वाचतां अशें जाणवंक फावना.
शब्दकोश वापरपाची संवय जाय. बरयलें, धाडलें, छापलें हाका अर्थ आसना. तें बरोवप्यानूच तिजून पळोवंक जाय. मेजून, मापून, जोखून पळोवंक जाय. अनुस्वार खंयच्या खंयूय घालप आनी पर्वा नासप हें भाशेचो आदर राखपाचें लक्षण न्हय. वयल्यान आपल्याक हें येता, तें येता ह्यो बढायो आडांग्याच्यो आसतात हें विसरचें न्हय. मदांधपणाचें लक्षण तें. मदांत न्हय. मद + अंध = मदांध. मदान कुड्डो जाला आनी जाका कांयच दिसना तो. म्हणजेच अती आडांगी.
बाकिच्याय भाशांचें वाचन जाय. भाशेक पीळ कसो आसता, आकार कसो आसता, उतरां कशीं बागोवन वापरूं येता हें ह्या स्वाध्यायांतल्यान घडटा. आनी हो अभ्यास जिवार येवन न्हय. आनंदान, प्रेमान घडूंक जाय.
हात दिवप म्हळ्यार शेकहँड करप. हात उखलून दिवप म्हळ्यार सदळ हातांनी दिवप. म्हळ्यार दानशूर वृत्तीन दिवप. कोणाय भुरग्याक कोंकणी भाशेची तान आसत जाल्यार म्हजे कडेन आशिल्लें ज्ञानाचें उदक ताका हात उखलून दिवपाक हांव तयार आसां. जाय फक्त बिन आडांगीपणा! विद्यार्थीपणा!! नमळाय!!!
मुकेश थळी
फोंडें
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.