भांगरभूंय | प्रतिनिधी
सैमाची राखण, हो आमचे संस्कृतायेचो एक वांटो, हे संकल्पने खाला प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी हांणी इंटरनॅशनल बिग केट्स अलायंसाची (आयबीसीए) सुरवात केली. प्रोजेक्ट टायगराकूय 50 वर्सां जाल्यांत. जुलय 2019 वर्सा प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी हांच्या सरकारान आयबीसीएचो विचार मांडिल्लो. शिंव, वाग, बिबटो, बर्फांतलो बिबटो, चित्ता, प्युमा, जाग्वार हांचे राखणे खातीरचो हो प्रकल्प. ते खातीर केंद्र सरकारान पांच वर्सां खातीर 800 कोटी रुपयांची तजवीज केल्या. मार्जार प्रजाती सांबाळपाक वट्ट 97 देशांचें सहकार्य घेवपाचें भारतान थारायलां. तातूंत येश मेळपाक सगल्या सरकारांक वावुरचें पडटलें… आनी तांकां समाजाचो तेंको लागतलोच!!
वाग आनी हेर मार्जार प्रजातींचो तसो भारताक अणभव आसा. आदल्या तेंपार राजा वागाचो कांस करताले. मागीर तांचें चामडें, तकल्यो वाड्याच्या दिवाणखान्यांत लायताले. एकेकल्या राजान, ब्रिटीश अधिकाऱ्यान शेंकड्यांनी वाग मारिल्याचीं उदाहरणां आसात. प्रतिश्ठा, सन्मानाचें तें प्रतीक आशिल्लें. मात वाग नरभक्षक जालो, जाल्यार जीम कार्बेटा सारक्या कांसादोरांक आपयताले. सरकारी आंकड्या प्रमाण, 1900 च्या सुमाराक भारतांत 30 हजार वाग आशिल्ले. 1972 त तांचो आंकडो 1800 चेर पावलो. 1800 त 1 लाख वाग आशिल्ल्याचे उल्लेख मेळटात. ब्रिटीशांक वांगां कडेन लक्ष दिवंक ना. मात, 1973 त इंदिरा गांधी सरकार जागें जालें आनी तांणी वाग वांचोवपाक पेंगट बांदलें. टायगर रिजर्व्ह, प्रोजेक्ट टायगर सुरू जाले. ल्हवू ल्हवू करून वागांचो आंकडो वाडलो. 2015 त 525 शिंव आशिल्ले ते 675 चेर पावल्यात. 2018 तले 2967 वाग 2022 त 3167 चेर पावल्यात. बिबटे मात वाडत आसात. फाटल्या चार वर्सांनी तांचे संख्येंत 60 टक्के वाड जाल्या.
वाग एका जाग्यार रावना. अर्थांत पोटभर खावपाक मेळ्ळें (तो मनशा भशेन सदांच खायना), ताचे दिश्टीन सगल्यांत घातकी प्राणी मनशांचो धोको ना, उदक मेळ्ळें जाल्यार तो सदच्या जाग्यार येवन वचून आसता. भूक लागतच मात ताका हेडचें पडटा. 50 वर्सां पयलीं णव टायगर रिजर्व्ह आशिल्ले. तांचो आंकडो आतां 53 चेर पावला. तातूंतल्या 23 क आंतरराष्ट्रीय मान्यताय मेळ्ळ्या. संवसारांतले 75 टक्के वाग भारतांत रावतात. दरेकल्या भारतीयाक हाचो अभिमान दिसूंक फावो. टायगर रिजर्व्ह वाडोवपाची मागणी जाता. मात ताका कांय राजकी फुडारी विरोध करतात. कारण तांच्या मतदारसंघांतल्या लोकांक मागीर स्थलांतर करचें पडटा. विकासकामां करपाक मेळनात. रानां कापून जमीन विकपाक मेळना. फार्म हावसां बांदपाक मेळनात. देखून वाग दिसलो काय तो दुसऱ्या राज्यांतल्यान आयला, अशें सगलेच सांगतात. पूण, आतां हे प्राणी लोकवस्तींचे लागीं येवचे नात, हे खातीर उपाययेवजण करची पडटली.
आमच्या गोंयचो आंवाठ ल्हान. 3702 चौखण किलोमिटर. तर देशांतलें नागार्जुनसागर श्रीशैलम टायगर रिझर्व्ह (आंध्र) 3296 चौखण किलोमिटरांचेर पातळ्ळां. तातूंतल्या दोनेक हजार चौ. किलोमिटर वाठारांत वागाचो संचार आसता. गोंयांत अस्तंत घांटांत वाग अदीं मदीं दर्शन दितात. हो घांट फक्त गोंयांतूच न्हय, तर कर्नाटकांतूय पातळ्ळा. ताचो अभ्यास जावंक जाय. रानां मंत्री विश्वजीत राणे हांणी तो करपाचें जाहीर केलां. पूण तांणी रानां वेवस्थापनाचो म्हत्वाचो मुद्दो मांडला, ताचे कडेन आडनदर जावंक फावना. गोंयांतली अन्न सांखळूय विकसीत जातली हाचेरुय भर दिवंक जाय. रान पर्यावरणीय नदरेन योग्य आसा काय ना, ताचो अभ्यास गरजेचो. थंय कसल्या झाडांची गरज आसा. आसात जाल्यार ताका फळां येतात काय नात. रानांत उदक आसा काय ना, तण कितलें आसा ताचीय बारीकसाण जाय. निरुपेगी झाडां कापप, थंय नवीं लावप, प्राण्यांक खाण, शांत वातावरण मेळटलें हाचीय जतनाय घेवंक जाय. मात आमच्या रानांनी तें जाताच अशें ना. नाजाल्यार प्राण्यांचें व्हड प्रमाणांत स्थलांतर जावचें नाशिल्लें. तीं परत परत लोकवस्तींत येवचीं नाशिल्लीं. आतां तर कळसा- भांडुराक लागून भीमगड, म्हादय अभयारण्य अस्वस्थ जावपाची भिरांत आसा. तण, फळां आसल्यार हरणां, गवे, दुकर येतात. तांकां खावपाक वाग येतात. खावंक- पिवंक मेळ्ळ्यार हती गांवांनी येनात. ही अन्न सांखळ तुटत जाल्यार सगलेंच इबाडटा. प्रोजेक्ट टायगराच्या निमतान ह्या सगल्यांचेर विचार जावंचो. म्हत्वाचें म्हणल्यार एकूय जनावर भुकेक लागून गांवांनी येवंचेंना, हाची खबरदारी घेवची.
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
