भांगरभूंय | प्रतिनिधी
(ही येवजण गरिबां मेरेन पावची हे खातीर आमी आमचे पद्दतीन ताचेर उपाय सोदून काडिल्लो. पूण सरकारानच ती येवजण बंद करून उडयतकच आमी तरी कितें करतले ?… आतां मुखार…)
सरकाराच्या बऱ्याच येवजण्यांचें अशें जाता. जांच्या खातीर ह्यो येवजण्यो सुरू जातात तांकां एक तर ह्या येवजण्यांची म्हायती मेळना वा तांच्या मेरेन जी मजत पावता ती सामकी अर्दकुटी आसता. कारण मदल्याच लोकांनीं ती जायतेदां हाताशिल्ली आसता. त्या मदीं एकदां ‘ कवेलू’ ह्या एका प्रकारच्या टायल्सां खातीर प्रत्येकाक 1000 रुपयांची मजत सरकारान जाहीर केल्ली. तेन्ना कोण तरी ग्रामसेवक घराघरांत वचून हें सांगता. फॉर्म भरून घेता (म्हणल्यार तोच भरता). तांचो आंगठो वा एकादीं कोणाचीय सय घेता आनी पयशे मेळोवपा खातीर हाका-ताका पयशे दिवचे पडले म्हुणून तांच्या हातार 800 रुपयाच दवरता. असो हो प्रकार आमच्या कानार पडटालो. पूण अशा कितल्या गजालीं आड आमी झगडटले? सरकारी पयसो गरीबां मेरेन, आदिवासीं मेरेन पावना, ही गजाल मात ह्या वेळार लखलखीत दिश्टी पडली.
पुण्याचे एके संस्थेची एक बायल, सरकारी कितल्यो येवजणो तळागाळा मेरेन पावतात हाचो सर्व्हे करताली. तांच्या नियाळाचे निकाल धक्को दिवपी आसले. शेतकाराक फळझाडांचीं 25 रोपां दिवप, अशी एक येवजण आसली. तीं कशीं रोवप, खंयचें सारें घालप हाचें प्रशिक्षण तीन दीस दिवप आनी फुडें त्या रोप्यांच्या जतनायेक पांच वर्सांचो खर्च दिवप, म्हणल्यार एका शेतकाराक अदमासान 5000 रुपये खर्च जावपाचो आसलो. जंय ही येवजण सुरू केली त्या- त्या गांवांत ही बायल गेली. लाभार्थींक रोपे मेळिल्ले, तसो तांचो आंगठोय फॉर्माचेर आसलो. प्रशिक्षण आनी त्या वेळार जेवण बी सगळें तांकां मेळिल्लें. पूण देखभालीच्या खर्चा खातीर कोणाकच कांयच खबर नासलें. थोडे भितर रोपे, प्रशिक्षण हाचे खातीर 400- 500 रुपये खर्च करून उरिल्ले साडेचार हजार, दुसरेच कोणेंतरी लाटिल्ले.
बऱ्याच येवजण्यांचें अशेंच जाता, कारण सगळी सरकारी बांदावळच पोकळ जाल्या. त्या भायर लोकां मदींय जागृताय ना. सरकारी पयसो लोकां मेरेन पावोवपाचो तर तातूंत लक्ष घालपाक जाय, अशें आतां म्हाका दिसपाक लागलां. पूण तशे येत्न आमी आयज मेरेन केलेनात अशें ना. एक गजाल सांगतां. एक काळ असो आसलो जेन्ना सरकारी अधिकारी आनी कर्मचाऱ्यां कडल्यान अल्पबचत सर्टिफिकेट्स आदिवासींच्या गळ्यांत सर्रास घालप जातालें. आनी पयशे दिवुनूय सर्टिफिकेट मेळटलीच अशें ना. मेळ्ळीच जाल्यार दवरतले खंय, असो आदिवासीं मुखार प्रस्न आसतालो. ताकालागून एकतर ती शेणटाली वा वाळटी खावन उडयताली.
ह्या सगळ्यांतल्यान ही सर्टिफिकेट उल्लीच जाल्यार पयशे घेवपाक म्हाल गांवांत वचचें पडटालें. थंयचो पोस्टमास्तर वळखी बगर पयशे दिना म्हणटालो. माडियांक थंय कोण वळखता? आनी पयशे दिलेच तर उणें दितालो. ज्यूर तर नाच्च. हें कळटकच जगनान स्वता पोस्ट ऑफिसांत वचून ह्या लोकांची वळख दाखोवन तांचे पयशे तांकां मेळोवन दिवपाक सुरवात केली. पूण आमच्या सारके संख्येन थोडे कार्यकरते कितल्या जाग्यार पावतले ? आमकां जमता त्या जाग्यार आमी आदिवासींक मजत करताले. पूण ह्या बाबतींत करपा सारखें खूब आसा , हेंय खरेंच.
हेमलकसाक येवपाचें आमचें ध्येय आमच्या खातीर स्पश्ट आसलें. हांगच्या मागास आनी गरीब आदिवासींचें जीवन सोपें जांवचें आनी तांच्या खातीर आर्विल्ल्या जिवीताचीं जनेलां उकतीं जांवचीं ह्या खातीर प्रयत्न करपाचे, असो विचार करून आमी हांगां आयिल्ले. आज फाटल्यान वळून पळयतां, तेन्ना आमकां समाधान मेळपा इतलें काम आमी करूंक शकले, अशें दिसता. मनाक खूब धादोसकाय दिवपी आनीक एक गजाल हांगां घडत गेली. ती म्हणल्यार मनशां वांगडाच आमच्या हातांतल्यान रानांतल्या रानवटी जनावरांचीय सेवा घडली. ह्या प्राण्यांनींय आमच्या आयुश्यांत खूब खुशालकाय हाडली. निरपेक्ष माये- मोगाच्यो घागरीच भरभरून ताणीं आमचेर ओतल्यो.
ह्या सगळ्याची सुरवात जाली हेमलकसाचो प्रकल्प सुरू जाल्या उपरांत, अचकीत घडिल्ल्या एका प्रसंगान. प्रकल्प सुरू जावन पांच- स म्हयने जाल्ले आसतले. हांव आनी मंदा पासयेक वचून परत येतालीं. रानांतल्यान कांय आदिवासी शिकार करून येतना दिसले. तांच्या दांड्याक मारिल्ले दोन तांबडे माकड हुमकळायिल्ले आशिल्ले. त्या दोनां मदीं एक माकडीण आशिल्ली. त्या माकडीणीच्या पोटाक धरुन तिचें ल्हान पिल आशिल्लें. आपली आवय जिती ना हें ताका खबरच नासलें. तो देखाव पळोवन आमकां ताचें चुरचुरें दिसलें. आमी त्या आदिवासींक थांबयलें आनी तें पिल आमकां दियात म्हूण सांगलें. ते सुरवेक तयार नासले. ताणीं आतां पिलाक मारूंक नाशिल्लें तरी फुडें ते मारतलेच, हें आमकां खबर आसलें. निमाणें ताच्या बदला तांदूळ दितां म्हणटकच ताणीं तें पिल आमकां दिलें.
पिलाक आमी आमच्या घरा घेवन गेलीं खरें, पूण ताका पोसप कशें हें आमकां खंय खबर आसलें ? सुरवातेक पावडराचें दूद, वखदां बाटलेच्या ड्रॉपरान ताका पिवयलें. तेन्ना तें हळूहळू पिवपाक लागलें. फुडें मागीर ताचें आमचें जमपाक लागलें. तें आमच्याच खोपींत, सगळो वेळ आमच्याच लागीं रावतालें. हें पिल मादी आसलें देखून आमी ताचें नांव दवल्लें ‘बबली’. बबली हें आमच्या प्राणी अनाथालयाचें पयलें वांगडी.
(मुखार चलता)
प्रकाशवाटा (मूळ लेखक : डॉ. प्रकाश आमटे)
देविदास गजानन नायक
98505 35051
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
