भांगरभूंय | प्रतिनिधी
शिरदोन हो तिसवाडी म्हालांतलो जुंवारी न्हंयेच्या कांठार आशिल्लो गांव. गांवांत हिंदू आनी क्रिस्तांव ह्या दोनूय धर्माचे लोक, एकचार आनी मोग- मोयपासान जियेतात. नुस्तेमारी आनी माड काडप (माडाची सूर काडप) अशे मुख्य वेवसाय ते करतात. भुगोलीक नदरेन, हो गांव म्हणल्यार, दर्यादेगेर आशिल्ली लांब रांक. गांवांत भितर सरतांच, रुझाय सायबिणीची (अवर लेडी ऑफ रोझरी) इगर्ज मेळटा, जिका पुर्तुगेजींत Nossa Senhora do Rosario Igreja em Siridao अशें म्हणटाले.
ह्या गांवांत दोन कपेलां. पयलें आल्मां (Santa Almas) आनी रुझाय सायबिणीचें आसा, जाका लोक आंज्यांचें कपेल (Anjachem Kopel) अशें म्हणटात. दुसरें नाझारॅथ वाड्यार वयर दोंगुल्लेचेर आशिल्लें जेजू नाझारॅथ कपेल (Chapel of Jesus of Nazareth), जंय वर्सुकी Annunciation of Our Lady of Nazareth हीचें फेस्त जाता, जाका जेजू नाझारॅथाचें फेस्त अशेंय म्हणटात. हें फेस्त पास्कां जाल्या उपरांत, पयल्या आयताराक जाता. फेस्ताच्या निमतान पेजेचें फेस्त जाता. ह्या वर्सा हें फेस्त 27 एप्रिलाक शिरदोना जातलें.
भावार्थी आपली आंगवण घेवन ह्या फेस्ताक येतात. “सायबा म्हाका बरें कर, हांव तुज्या पांयां कडेन येवन पेज जेवतां” अशी लोक आंगवण करतात आनी आपली आंगपण पुराय जाल्या उपरांत, फुडल्या वर्सा फेस्ताक येवन, भावार्थी पेज जेवतात.
आदल्या काळार, डांबराचे रस्ते नाशिल्ले आनी हाकाच लागून पयसुल्ले लोक दर्या मार्गान येताले. सांवड्डें, सांगें सारक्या पयसुल्ल्या वाठारांतले भावार्थी, पनेळ, तारूं वा पातमारी (Catamarans) वरवीं जुंवारी न्हंयेंतल्यान प्रवास करताले. भावार्थी येतना गीत-गायनां करताले आनी घुमटां वाजयताले. अशें जाणटेले सांगतात. आपले पनेळ, तारूं वा पातमारी, कपेला फाटल्यान सकयल दर्यांत नांगरताले आनी चलून कपेलांत येताले. थोडे भावार्थी आदले दिसा, गांवांतले पांय वांटेंतल्यान चलून येताले.
कपेला फाटल्यान एक व्हड भुंयार आशिल्लें. तातूंतल्यान गेल्यार खंय, बार्देसांतल्या आग्वाद किल्ल्याचेर पावताले अशे जाणटेले सांगताले. काळांतरान भुंयारांतले फातर आनी खडपां वाडलीं आनी ताका लागून वाट अशीर जाली. आतां तें भुंयार लोकां खातीर बंद केलां.
पयसुल्ल्यान फेस्ताक आयिल्ल्या भावार्थ्यांक, शिरदोनकार आपलेच सोयरे मानताले. परकी आसून लेगीत, तांकां जेवण-खाण दिवन, तांच्या राबित्याची वेवस्था बरे तरेन करताले. फेस्ता दिसा ह्या पयसुल्ल्या आयिल्ल्या भावार्थ्यांक वा यात्रेकारांक, शिरदोनचे लोक बरें जेवण करून वाडटाले. फेस्ता मिसाच्या समारंभांत वांटो घेतल्या उपरांत, यात्रेकार पेज जेवन, घरची वाट धरताले. ही पेज फेस्ता दिसा सगळ्यां खातीर फुकट वाडटात.
फेस्ता समारंभाचें मीस सोंपल्या उपरांत, Our Lady of Annunciation ची इमाज (मूर्ती) पवित्र पुरसांवांत गांवाक भोंवताडो मारताली. मागीर लोक पेज जेवपा खातीर हांतांत मातयेची मायटी वा मायटूल घेवन एके रांकेंत उबे रावताले. ही मायटी वा मायटूल, दरेकी यात्रेकारान फेस्ताचे फेरयेंत स्वता विकती घेवची आसता. पेज जेवतना, लोणचें (मिस्कूट)/ अचार तोंडाक लावंक दितात. आदल्या काळार, शिरदोना आगदाले म्हणटात, थंयसरूय ही पेज करताले, पूण काळांतरान थंयसर बंद जाली आनी फकत कपेला सकयलूच दिवंक लागले.
परंपरे प्रमाणें, ही पेज फकत उकड्या तांदळांची (parboiled rice), सात व्हडल्या मोडक्यांनी (copper pots) रांदतात. ह्या सात मोडक्यांचो संबंद, संस्कृतांतल्या सात भयणांचे काणये कडेन आसा अशें लोक मानतात. ही पेज, विधवा बायलेन रांदूंक जायना. सवायशीण बायलेन ही पेज मल्लांच्या माटवांत (palm enclosure) रांदूंक जाय. आदल्या काळार, ही पेज मायटुली वा खोल्याच्या दोण्यांत वा आयदनांत वाडटाले. भावार्थी वा यात्रेकारांक पेज वाडचे आदीं, पयली शिमेचेर वाडटाले, हातूंतल्यान मेल्ल्या आत्म्यां खातीर पयली पेज वाडप जाताली. यात्रेकारांनी कितली पेज जेवप हाचेर कसलेंच बंधन ना.
धेंपो कुटुंब पेज वाडटा हें फेस्त जरी क्रिस्तांव धर्माचें आसून लेगीत, फेस्ता उपरांत धेंपो कुटुंब ही पेज वाडटात. हे पेजे खातीर लागपी सगळो खर्च, धेंपो कुटुंब आपूण फारीक करता. पुर्तुगेज काळार, ह्या वाठारांत पुर्तुगेज अधिकारी आनी हजारांनी गांवकार शिरदोना रावताले. लोककथे प्रमाणें, भाटकार ही पेज “Pensanvanchem Bhatt” चें प्रायश्चीत करपा खातीर वाडटाले. “Pensanvanchem Bhatt” म्हणल्यार खंयचीय सुवात, भाट वा संपत्ती, जी एके व्यक्तीक दान दिल्या आनी ताच्या बदलाक, ती व्यक्ती त्या दानकर्त्याच्या वा ताच्या कुटुंबाच्या वांगड्यांच्या आत्म्याक मीस भेटयतली.
“Pensao” म्हणल्यार “periodical payment”. आदल्या काळार, खंयचीय व्यक्ती वा पाद्री वा भाटकार, जांकां कोणूच वारसदार नाशिल्ले, ते आपली सुवात, भाट वा संपत्ती, कांय अटी घालून, इगर्जेक दान करताले. त्यो अटी म्हणल्यार, कुटुंबाच्या वांगड्यांच्या आत्म्यांक वा भटकुपी आत्म्यांक मिसां भेटोवप, वा कपेल वा इगर्जेंत तांच्या नांवान लाम्प्त (पण्टी) पेटोवप अश्यो आशिल्ल्यो. अटी पूर्ण जाल्यो नात जाल्यार, ते आत्मे निशेध करताले आनी त्यो सुवाती वा संपत्ती घेवन आशिल्ल्यांक, त्रास करताले. हे अश्या प्रकाराचे त्रास जावचे न्हय म्हूण, मालक वा धनी मागीर pensao फारीक करपा खातीर पेज पुरस्कृत करताले. Pensao फारीक करूंक नाशिल्ल्यान, खुबश्या भाटकारांचें घट्टण जालें आनी व्हडलीं- व्हडलीं घराणीं आनी पालाशी मातये भरवण जाल्ल्यो असो लोकांचो समज आसा.
शिरदोन गांव हो पुराय आपलो गांव अशें धेंपो कुटुंब आयज लेगीत मानता आनी हाकाच लागून तें आयज मेरेन फेस्ता दिसा पेज पुरस्कृत करता. लोकांची भक्ती, श्रद्धा आनी आस्था पळोवपा खातीर, मुजरत शिरदोना येवचें.
दामोदर प्रभू
7218449305
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
