भांगरभूंय | प्रतिनिधी
पाट्यार वचपाक जायच, पूण ते आदीं मात्शी पोरण्या गोंयच्या (ओल्ड गोवा, गोवा वेल्हा न्हय) इतिहासाचेर नदर मारूया. गोंयच्या इतिहासाची साबार पुस्तकां आसात. ‘गोंयचो सायब’ य तातूंत आसा. पुस्तकांतल्यो इतिहासाच्यो काणयो म्हळ्ळ्यार कोणे तरी सांगिल्ल्योच, ‘काणी काणी कोतवा, म्हातारेच्या नातवा’ वरींच. पणजेच्या नवनिर्मणे कडेन वतना इतिहासकार, सैममोगी पणजेंत पाटो प्लाझा लागसल्ल्या मळ्यांतल्या वाठारांत मेरी इमेक्युलेट इस्कोला मुखावेल्या घरांत रावपी हांसत्या मुखामळाचे आदले पर्यटन आनी म्हायती खातें संचालक पर्सिवियल नोरोन्हा हांची याद जाता. साठ वर्सां फाटलीं पणजी हांवें पळयल्ल्या प्रमाण मात्शी पर्सिवियलबाबान सांगिल्ले काणये वरीच आसली. तांणी सांगिल्ले प्रमाण पणजी म्हळ्ळ्यार खळयांची, अशेंच चित्र आशिल्लें अशें न्हय, पूण खंय तरी पणजेंतल्यो कुरवो तांणी सांगिल्ले काणयेक बळगें दिताल्यो. पाटो प्लाझा वेलें रेबकण तर भुरगेपणात आमी पळयल्लेंच.
इतिहासाचीं पुस्तकां सांगतात, देडशें, पावणे दोनशें वर्सां प्रमाण पुर्तुगिजांच्या तेंपार म्हामारी आयिल्ली ती गोंयच्या सायबाच्या पोरण्या गोंयांत. थंयच आशिल्ली गोंयची आदली राजधानी. खंय आसा तें राजधानीचें दार? फातरांनी लिपलां आसतलें व्हय? तेन्नाचे म्हामारीचो इतिहासय धुल्लान भरला आसत व्हय? कोविड 19, ओमिक्राॅना वरीच त्यो काणयो आसत?
रावात, त्यो म्हळ्ळ्यार, पाटो प्लाझाच्या लागसार आशिल्ल्या कदंब बसस्थानकाचेर रायबंदरा पाट्या वेल्यान पावल दवरूया. रायबंदरा पाट्याची संस्कृताय वेगळीच, कोण सांगत रायबंदरा पाट्याची काणी? बसस्थानका म्हऱ्यांत ल्हान उदकाचे वझरे आसात, मिठागरां आसात. बसस्थानकाचेर पावसाच्या दिसांनी उदक भरता, वाठाराक न्हंयेवरी रुप येता. अंदूं कितें जातलें, तें घसघशांनी पावस पडटकच कळटलें. मात्सो पावसा आदींचो वावर जाला, पणजे बऱ्याच वाॅर्डांनी अजून खणटात, पणजेकार म्हण्टात, आमकां सांगात कितें चल्लां, कोणीय जाप दित व्हय? जासूसी करून जापो सोदतना ‘इमेजिन पणजी’ मास्टर प्लॅन चालीक लागता तें दिसतलें. लागीं लागीं 10 ते 12 वर्सां आदीं केल्लो मास्टर प्लॅन आयजय फुडें व्हरूंक येता. त्याच मास्टर प्लॅनातल्यान पणजेच्या नवनिर्मणेची बियां किल्ललीं.
गोंयचे आदले मुखेलमंत्री मनोहर पर्रीकार हांणी नवनिर्मणेक आरंभ केल्लो. ते नवनिर्मणेंत मिठागरांक संजीवनी दिवपाची येवजण आसची ना, अशें न्हय. मनोहरबाब उद्येजक आशिल्ल्यान टाटाच्या मिठा वरी गोंयांतय मिठाचे उद्येग उबारपाचे तांचे विचार आसूंक येतात. भारतकार हेगडे देसाय हांच्या अग्रलेखांनी गोंयांतल्यान शंभर वर्सा आदीं मीठाची निर्गतय जाताली, अशी म्हायती मेळटा. ‘मीठ जाय मीठ’ अशें म्हणीत गिमाच्या दिसांनी पणजेंतल्यान मिठाचे पाटले घेवन व्यान्नी सकाळीं भोंवताल्यो, बैलगाड्यांनी मीठ घेवन भोंवपीय आसले. पाट्या लागसल्ल्या मिठागरांच्यो काणयो विधानसभेंत सांगताल्यो आदल्यो मंत्री व्हिक्टोरिया फर्नांडीस. तांचे पूत रुडाॅल्फ फर्नांडिस आयज आमदार जाल्यात, मिठागरां, खाजन भुयें विशीं विधानसभेंत हाचे पयलीं दिल्लीं आश्वासना पूर्ण करपाक तांणी शिकचें. साॅरी, पणजे आनी मीठाचे नातें व्हड आसा. ती मिठागरां पुरोवचीं नात हाची जतनाय घेवची.
मिठागरांतल्यान पाटो पूल पळोवया, तीन- तीन पाटो पूल, दोन मांडवी पूल, एक अटल सेतू. नव्या पर्यटन भवना बरोबर स्काय वाॅच टावर आशिल्लो सेतू बांदपाचीय येवजण आसली. नवें पर्यटन भवन एके वेगळेच पद्धतीचें, तातूंत तळमजल्यार गाड्यो दवरपाची पार्किंगाची सुविधा आसा. पणजे, मडगांव तशेंच हेर शारांनी बिल्डिंगेचो हो नवो नमुनो आपणायल्यार रस्त्यार गाड्यो पार्क केल्ल्यो दिसच्यो नात. गाडयांचें पार्किंग सुविधेचो एक प्रकल्प पाट्यार पयल्या पाटो पूला लागीं बांदिल्लो. केंद्र सरकाराचे येवजणेतल्यान पैसो मेळोवन आदले पर्यटनमंत्री दिलीप परुळेकर हांणी बांदून घेतिल्लो हो प्रकल्प अजूनय बरे तरेन उपेगांत हाडपाक जाय, गरज आसल्यार तातूंत बदलय करपाची प्रक्रिया जावची. ह्या प्रकल्पाच्या लागसार सांतामोनिका धको आसा. थंयच्यो भोंवडेकारांक दर्याचे भोंवडेर व्हरपी बोटी नव्या कॅप्टन आॅफ पोर्टस धक्यार कित्याक व्हरच्यो न्हय?
एका तेंपार पणजे दयानंद बांदोडकर मार्गार येरादारी कमी जाताली, रातीं आठ वरा उपरांत, सुटयेच्या दिसांनी शारांतले भोवतेक रस्ते शांत जाताले. कसिनोन पणजे शाराची येरादारीच वा हेर संस्कृताय बदलल्या अशें न्हय, पूण ते विशीं सरकार अभ्यास करीत? कसिनो सांता मोनिका धक्यार शारा भायर व्हेल्यार कशे? कॅप्टन आॅफ पोर्टसा कडेन रातची जात्रा भरता, ते जात्रेंत झगडींय जातात. सरकारान कसिनो रेग्युलेटरी आॅथोरिटी चालीक लायल्यार येणावळय बरीच वाडटली.
मांडवी वयले दोनय पूल मुख्यमंत्री प्रतापसिंह राणे हांच्या वेळा वेले. एक मोडलो, दुसरो जालो, अटल सेतू मनोहरबाबान उबारलो, ह्या सेतूचो जाय तसो उपेग जाता? दोन पाटो पूलय बार्देस तालुक्यांतल्यान गोंयांक मेळिल्ल्या मुख्यमंत्र्यांचे. दुसरो पूल इफ्फी वेळार बांदिल्लो, रात दीस चलिल्ल्या वावरांतल्यान मांडवी न्हंयेक हुंवारय आयिल्लो. तातूंतल्यान वाट काडत इफ्फी जालो, गोंयांत उरलो, सिनेमांची निर्मणीय जाली, पूण सिनेमा खातीर लागपी तंत्रीक मनीसबळ अजून गोंयांत मेळना.
नवी राष्ट्रीय शिक्षण निती कौशल्य विकास घेवन येता. त्या कुशळकायेंतल्यान पणजे स्मार्ट सिटीक बळ कित्याक मेळचें ना? कुशळकायेचे अभ्यासक्रम दिवपी विद्यापीठ पणजेंतल्यान गोंयकारांक मेळत व्हय? पणजे म्हळ्ळ्यार आदलें उच्च शिक्षणाचें घर. काणकोण, म्हापशें, मडगाव, फोंड्यांतल्यानच न्हय जाल्यार गोंयच्या गांवगिऱ्या वाठारांतल्यान हांगा येवन म्हान जाल्ले गोंयकार आसात, तेंय प्राथमिक शिक्षण मराठीतल्यान घेवन. पाट्या वेल्यान पासय मारत दयानंद बांदोडकर मार्गा वेल्या व्हड इतिहासच न्हय जाल्यार राजकी बसकांचे थळ आशिल्ल्या मांडवी हाॅटेला कडेन पळोवयाच, उपरांत पासय आझाद मैदान, पुलीस ठाणे, आझाद मैदानाची आनी ‘थांब लक्ष्मी कुंकू लावते’ परंपरेंतल्या घराचीय. मदीं विसव घेवया?
हेर शारांचे परंपरेचो अभ्यास करूया.
सुहासिनी प्रभुगांवकार
9881099260
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
