पर्यावरणाच्यो गजाली सत्तरीच्या लोकांक सांगूं नाकात

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

सरकारान कसलेंच पावल उबारनासतना पर्यावरण संवेदनशील वाठार पुरायपणान रद्द करपाचो यत्न करप सत्तरीच्या लोकांच्या कल्याणाचे नदरेन म्हत्वाचें थारतलें.

पर्यावरण संवेदनशील वाठाराक लागून परत एक फावट म्हादय अभयारण्याच्या आनी वाग वाठार प्रस्तावाचेर सत्तरी तालुक्यांत नेटाची चर्चा चल्ल्या. हे संबंदीं एक म्हत्वाची बसका हालींच जाली. सत्तरी तालुक्यांतल्यान व्हड प्रमाणांत लोक बसकेक हाजीर रावले आनी पर्यावरण संवेदनशील वाठाराक तांणी खर विरोध केलो. ताका लागून सरकारान हाची खाशेली दखल घेवप गरजेचें. सत्तरींतल्या लोकांनी ह्या इकोसीन वाठारांत आस्पाव केल्ल्या वा नाशिल्ल्या गांवांक वगळावपाची मागणी केल्या. ताका जायतीं कारणां आसात. 1999 वर्सा राष्ट्रपती राजवटींत तेन्नाचे राज्यपाल जे. आर. जेकब हांकां लागून सत्तरींतल्या वट्ट 30 गांवांचेर निर्बंधाचें संकश्ट आयलें. फाटलीं 24 वर्सां सत्तरी तालुक्याच्या लोकांनी ही अधिसुचोवणी रद्द करची वा मळे, बागायती, देवळां, भौशीक वापराची जमीन, मनीस वसणुको ह्या अभयारण्य वाठारांतल्या काडून उडोवपाची मागणी केल्या. 24 वर्सां आदीं जारी केल्ले अधिसुचोवणेंत ज्या गांवांचो आस्पाव आशिल्लो त्या गांवांच्यो शिमो अजूनय राखून दवरूंक नात, हें दुर्दैवी. हाका लागून अभयारण्याची घोशणा जाली, पूण शिमो खंय पातळ्ळ्यात आनी खंयच्या वाठारांचो आस्पाव जाता हाचेर अजूनय काळखी वातावरण आसा. 

लोकांक विस्वासांत घेवप गरजेचें

कांय वर्सां आदीं गोळावली वाठारांत चार दांड्या वागांचें मरण जालें. तेच बरोबर रान खातें आनी अभयारण्याच्या वेवस्थापन अधिकाऱ्यां मदीं गोंदळ जालो की हे पट्टेरी दांडे वाघ मेले तो वाठार अभयारण्य वाठारांत आसा काय ताचे भायर. ही गजाल खऱ्या अर्थान दुर्दैवी. भौसाक त्रास दिवपी खंयचोय प्रकल्प वा निर्णय घेवचे पयलीं सामान्य लोकांक वा त्या वाठारांतल्या लोकांक विस्वासांत घेवप गरजेचें. पूण अभयारण्याच्या बाबतींत अशी प्रक्रिया जाल्ली याद जायना. हाकाच लागून आयज भौसाक ताच्या वायट परिणामांचो भार सोंसचो पडटा. एके वटेन सत्तरी तालुक्याच्या 30 गांवांच्या खांद्यार अभयारण्याचें भूत बसलां. दुसरे वटेन पर्यावरण संवेदनशील वाठारां वरवीं नवें संकश्ट निर्माण जालां. अभयारण्याच्यो शिमो रेखांकित नासतना लेगीत असो वाठार आपल्या हातांत घेवप म्हणल्यार सत्तरींतल्या लोकांक मुर्खांच्या सर्गांत घालपा भशेन. सत्तरींतल्या भौसान खंयच्याच पांवड्यार संघर्शाची कसलीच भुमिका घेवंक ना. कायदेशीर मार्गान अभयारण्याची अधिसुचोवणी रद्द करपाचे यत्न सुरू आसात. हाका लागून गोंय सरकारान तांच्या भोळ्या सभावाचो फायदो घेवन सत्तरी तालुक्याच्या 35 गांवांक पर्यावरण संवेदनशील वाठार म्हूण जाहीर करपाचें धाडस केलां. 

जिणेचेर गंभीर परिणाम?

208 चौखण किलोमिटर जमनीचो वाठार मेळयला आनी अभयारण्याची अधिसुचोवणी जारी केल्या. आतां हो वाठार अभयारण्याच्या शिमे भायर एक किलोमीटर जाहीर करतले, जो पर्यावरण संवेदनशील वाठार म्हणून उजवाडाक हाडटले. शिमो आनीक वाडयल्यात. हाका लागून फुडाराक ह्या गंभीर समस्यांक लागून नागरिकांचे दिसपट्टे जिणेचेर आनी तांच्या अस्तित्वाचेर गंभीर मर्यादा निर्माण जातली.  जायत्या प्रकारच्या वेवसायाचेर आनी नागरिकांचे जिणेचे परिणाम जातलो. पूण हातूंत लेगीत दुबावाचें वादळ आसा, अशी गोंदळाची स्थिती सत्तरी तालुक्याच्या लोकांच्या मनांत निर्माण जाल्या. पर्यावरण संवेदनशील वाठार कित्याक हो प्रस्न आतां उपस्थित जाता. कारण एके वटेन अभयारण्याच्या अधिसुचोवणेक लागून निर्माण जाल्ल्या समस्याचें गंभीर स्वरूप आनी हो नवो वाठार जाहीर करपाची धांवपळ पळयल्यार नागरिकांच्या आंदोलनाचें नवें वादळ येवपाची शक्यताय न्हयकारूंक जायना. तेच बरोबर नागरिकांच्या अस्तित्वाचेर काळोख दाट्टलो हें सांगपाची गरज ना. पर्यावरण संवेदनशील वाठार जाहीर करपाच्या संदर्भांत सत्तरींतल्या लोकांचे एकंदर जिणेचो विचार करप खूब गरजेचें. पूण, हो विचार जावंक ना. पर्यावरणाची राखण आनी सैमाचें संवर्धन हो पर्यावरण संवेदनशील वाठार जाहीर करपा फाटलो मुखेल विचार आसलो तरी लोकांनी पर्यावरणाचे नदरेन तो अजूनय आपल्या जिविताचो अभिन्न भाग केला. सत्तरी तालुक्याच्या खंयच्याच भागांत अजून काँक्रिटाचीं रानां तयार जावंक नात.

रक्तांत आसा सैमाची राखण

सत्तरीच्या दोंगराळ आनी ताच्या सकयल काजूचीं मळां व्हड प्रमाणांत आसात. केळीं आनी नाल्ल हांचंय भाटां आसात. कितल्याशाच वर्सांच्या कामाचो नियाळ घेतल्यार हो वाठार वाडत आसा, अशें दिसतां. हाका लागून ह्या बागायतींतल्यान सैमाचें संवर्धन आनी संरक्षण करपाची प्रक्रिया सत्तरींतल्या पूर्वजांनी आनी सद्याचे पिळगेन प्रामाणीकपणान हातांत घेतल्या. हाचेर विचार करप गरजेचें. लोकांक आनी शेतकारांक पर्यावरण नश्ट करपाची इत्सा आसली जाल्यार ह्या प्रकारचें बागकाम करचे बदला काँक्रिटाचीं रानां बांदून व्हड प्रमाणांत पयशांची भोग घेवपाची संद लोक सोडचे नासले. पूण सत्तरींतल्या लोकांच्या मनांत, काळजांत, रगतांत आनी विचारांत सैमाची राखण आनी संवर्धन करपाचें बीं लिपलां. हाचेर गंभीरतायेन विचार करप खूब गरजेचें. 

पर्यावरणाची राखण ही फुडाराची गरज. शारी वाठारांनी पर्यावरणाक जावपी लुकसाण थांबोवप खूब गरजेचें. आयज लेगीत सत्तरी तालुक्याच्या लोकांनी सैमाची पुजा करपाची, मागीर ती पारंपारीक आसूं वा धर्मीक तिचो सांबाळ करपाची परंपरा चालू दवरल्या.

हाका लागून सत्तरी सारक्या शेतकार, बागायतदार तालुक्याच्या लोकांक परंपरा, सैम, पर्यावरण आनी रानसंपत्ती राखपाच्या तत्वगिन्यानाचो डोस कोणे दिवपाची गरज ना. सत्तरीचे लोक हे खातीर सक्षम आसात. कागदी असाइनमेंटांतल्यान पर्यावरण संवेदनशील वाठार वा वाग वाठार अशें जाहीर करून तांच्या उदरनिर्वाहाचेर मर्यादा घालपाचो सरकाराक कसलोच अधिकार ना. सैमाचेर आनी पर्यावरणाचेर जावपी वायट परिणामांची जापसालदारकी घेवपाचो सरकाराक निश्चीतपणान अधिकार आसा. पूण ताचे आदीं थळाव्या लोकांक कितें सांगपाचें आसा? ताचो तांच्या दिसपट्ट्या जिविताचेर कसो परिणाम जावं येता? हाचेर गंभीरतायेन विचार करप तितलेंच म्हत्वाचें. 

राजकी रंग दिवपाचो यत्न

चार दिसां आदीं पर्यावरण संवेदनशील वाठारांचो प्रस्तावीत मसुदो करचे पयलीं सत्तरींतल्या लोकांचे मत आयकुपा खातीर रान, पर्यावरण आनी हवामान बदल खात्या वरवीं तयार केल्ले तज्ञ समिती वरवीं बसका आयोजीत केल्ली. तातूंत सगळ्यांनी ह्या वाठाराक खर विरोध केलो. ह्या निशेधा वेळार जायते जाण उलयले आनी पर्यावरण संवेदनशील वाठार जाहीर केल्यार कसले निर्बंध घालूंक शकतात हाचेर लक्ष ओडपाचो यत्न केलो. गोंयांतल्या जायत्या जाणांनी हे संबंदीं वेगवेगळीं मतां उक्तायलीं. म्हादई अभयारण्याची अधिसुचोवणी जाले उपरांत लोक आतां मेरेन संघर्शाच्या उज्याच्या खड्ड्यांत जळटात. ते रस्त्यार देंवून निशेध करपाचे नाशिल्ले. ताका लागून ताका राजकीय रंग दिवपाचो यत्न जालो. कारण हे बसकेंत पर्येंची आमदार डॉ देवीया राणे हाजीर आशिल्ली. हे बसकेंत राजकी सुत्र आसूं येता, पूण ह्या प्रकारच्या यत्नांतल्यान आपल्या मतदारांक, आपल्या लोकांचेर आशिल्ल्या निर्बंधांक खर विरोध करपांत लोकप्रतिनिधींची कितें चूक आसा? पयलीं ताचे कडेन दुर्लक्ष जाल्लें हें मान्य, पूण आतां हें संकश्ट कशें उबें आसा. ताचेर राजकारण्यांनी गंभीरतायेन विचार करून लोकांच्या मनगटाच्या बळग्यान ताचेर मात करपाक जाय. 

हो जियेवपा खातीर संघर्श

आयज सत्तरीचे लोक व्हड प्रमाणांत ह्या वाठारा आड आपली खर भावना उक्तायतना दिसतात. हाचो अर्थ हातूंत वैयक्तीक हित ना, पूण फकत फुडल्या संघर्शांच्या जाळ्यांत पडनासतना जिवीत सोंपें करपाचो हो यत्न. तेच प्रमाण कितल्याशाच वर्सां सावन कश्टान निर्माण जाल्ल्या मळ्यांची आडखळ नासतना आस्वाद घेवपा खातीर हो संघर्श. हो जियेवपाचो संघर्श. समाधानाच्या मार्गान चलपाचो संघर्श. सरकारान आयज हाचेर विचार करप गरजेचें. सरकार हे विशीं वेगवेगळे तरेन विचार करता हें ताच्या विधानांतल्यान दिसून येता. आयज सत्तरी तालुक्याच्या लोकांचेर अशे तरेचे निर्बंध कित्याक घालतात असो प्रस्न पडप स्वाभावीक. कारण 24 वर्सां आदीं जाहीर जाल्लें म्हादय अभयारण्याचें भूत, तेन्ना पर्यावरण संवेदनशील वाठार आनी आतां वाग राखीव प्रकल्प चालू आसा तो सत्तरींतल्या लोकांचें जिवीत नाश करपाचे वाटेर. ह्या मार्गांतल्यान सैतानी सुख मेळोवपाची इत्सा आसल्यार तें दुर्दैवी. आयज लोक सोंसपा सारकें जिवीत जगपाक सक्षम आसात.

कॅबिनांत बसून उलोवप सोंपें

कॅबिनांत बसून सैमाचें संवर्धन, पर्यावरणाची राखण, रान गिरेस्तकायेचें संवर्धन हांचो विचार करप सोंपें. पूण, सत्तरींतले लोक कशे तरेन रानसंपत्तीच्या सावळे खाला रावतात आनी तांकां जायत्या तरांच्या समस्यांक कशें तोंड दिवचें पडटा, ताचेर पर्यावरणवादी वा पर्यावरणवादी म्हणपी लोकांनी विचार करप गरजेचें. आयज एकूय प्रसंग ना, जाचे वरवीं सत्तरी तालुक्याचो खंयचोय लोक अशा निर्णयाक येवकार दिता. पूण अशा प्रकारच्या पर्यावरणवादींक आदार दिवपी लोक शारांनी रावतात, चार दीस येवन सत्तरी तालुक्याच्या गांवांनी रावपाक जाय. जंय मोबायल रेंज ना अश्यो सुवाती आसात आनी जंय रानवटी जनावरांचो सतत त्रास जाता, अशें म्हण्टात तांणी त्या वातावरणाचो विचार करप खूब गरजेचें. आरशाच्या कॅबिनांत बसून खंयच्याय प्रकारचें विधान करप सोंपें. पूण प्रत्यक्षांत तें खंयच्या संदर्भांत, भौसाचे कसले प्रस्न आसात, कसले संघर्श जातात? ताचेर बारीकसाणेन विचार करप खूब गरजेचें. हाका लागून सरकारान कसलेंच पावल उबारनासतना पर्यावरण संवेदनशील वाठार पुरायपणान रद्द करपाचो यत्न करप सत्तरीच्या लोकांच्या कल्याणाचे नदरेन म्हत्वाचें थारतलें.

उदय सावंत

79720 79443