भांगरभूंय | प्रतिनिधी
धवें धोतर,सदरो, लेंगो माथ्यार धवी पगडी, टोपी, कपलार चंदनाचो तिळो मुखांतल्यान सतत “विठ्ठल… रखुमाय… नांवाचो जप, हातांत केसरी रंगाची गुडी लग्न जाल्लीं बायलो कपलार कुंकूम लायतात. हातभर पांचवी कांकणां घालून णववारी न्हेसणांतल्या बायलांचे माथ्यार सान तुळशी वृंदावन ही खाशेली वारकारी अस्मिताय टाळ -मृदंगाचें तालांत विठ्ठलाचें नामस्मरण, भजन किर्तन, लेझीम दिंडी पथकांत दरेक अंतस्करणांतल्यान प्रसन्नताय भक्तांल्या मुखामळार विठ्ठल – रखुमाये वयल्या श्रद्धेन घाटांतल्या मोडणां मोडणांनी चडाव उतारांचो पंढपूरांत पावपी रस्त्याचेर कितलेशे दीस चलपी लाखांनी जाण्टे वा तरणाटे, बायल वा दादलो — सगळे “विठ्ठल, विठ्ठल”पुंडलीक वरदा हरिविठ्ठल” चो गजर सातत्यान ज्ञानेश्वर, तुकाराम, नामदेव ह्या संताचें अभंग गायत पंढरपुराची वाट हुंपतात. तांकां विठोबा माऊलीक मेळपाची उमळशिक आसता.
वारकरी प्रवासाच्या दर एका पांवड्यार लोकांची उमेद आनी उर्जा स्पश्ट दिसता. उश्णताय, पावस, थकसाण हाची कांयच आडखळ येना. तरणाटे लेझीम आनी झांज पंगडांत वांटो घेतात. पखवाज आनी झांजें च्या तालार वारकरी, पारंपारीक वेशभूशेंत नाचपी लेझीम पंगड वारीची सोबीतकाय आनी संस्कृतीक वैभव वाडयता. सरभोंवतण चैतन्यमय करपी दृश्य आषाढ़ी वारींत पळोवंक मेळटा. दरेक थांब्यार किर्तनांतल्यान धर्म, भक्ती, आनी संतांले विचार मनाक उबारी आनी आध्यात्मीक उर्जा पातळटा दरेकलो वारकरी एकामेकांक माऊली म्हूण उलो मारता. हे वारींत जात, कात, शीम, प्रदेशाचो भेद आसपाचो प्रस्न उप्रासना. वारींतले भक्त उताविळ आसता फकत विठ्ठल रखुमायेच्या दर्शना खातीर. भक्तगणांची ही वर्सुकी परंपरा फकत धर्मीक तिर्थयात्रा न्हय, तर भक्ती, समता आनी समाजीक समरसतायेचें एक आगळें प्रतीक.
‘वारी’ ह्या उतराचो अर्थ ‘परत परत वचप’ असो जाता. वारी हें संतांच्या विचारांचें प्रवाहाचें माध्यम आशिल्लें कारणान संत एकनाथ, तुकाराम महाराज, नरहरी सोनार, गोरा कुंभर, सावता माळी ह्या संतांनी वारीच्या रुपान चालना दिली.हांगा ताचो खास करून संतांलीं पवित्र पादुको घेवन विठोबा रुक्मिणीचें दर्शन करपा खातीर पंढरपूराक चलत वचपी भक्तांच्या भक्ती प्रवासा खातीर वारी हया उतराचो उपेग करतात. वारी हो एक सामुदायिक पांयदळ महाराष्ट्रांतल्या वेगवेगळ्या गांवांतल्यान सुरू जावन पंढरपूरांत सोंपता. वारी ही महाराष्ट्रांतली धर्मीक आनी संस्कृतीक परंपरा. ही मिरवणूक आशाढाचे शुद्ध एकादशीक आनी कार्तिक एकादस ह्या दोनूय दिसा मनयतात. आळंदी सावन संत ज्ञानेश्वर आनी देहूसावन संत तुकारामाल्यो पादुका एका पालखेत विधिवत पुजा करुन तांकां पालखेतल्या रथांतल्यान पंढरपूराक व्हरतात. संत ज्ञानेश्वर, संत एकनाथ, संत तुकाराम हे वारकारी पंथाचे म्हत्वाचे संत आशिल्ले. वारकारी संप्रदायांत ल्हान-व्हड हांचो भेद दिसना. नांव जप करून पुण्य मेळटा असोय एक समज आसा.एकादस आनी हेर पवित्र दिसांनी नेमान पंढरपूराक वचप हाका वारी म्हणटात. पंढरपूराक नेमान वचपी एक वारकरी. वारकारीन पाळिल्ल्या धर्माक वारकरी धर्म अशेंय म्हण्टात.वारकरी धर्माक भागवत धर्म अशें म्हण्टात. ‘पंढरीचो परमळ , पवित्र चंद्रभागा न्हयित न्हाण घेवप, विठोबाचें दर्शन घेवप’ हे इत्से खातीर वारकरी लोक तीर्थयात्रा चुकयना अशें भागवत संप्रदाय मानतात. देखूनच आषाढी वारीक दर एका वारकारी दादल्या- बायलांच्या काळजांत आदर आनी भक्तीची सुवात आसता. तुळशी रोंपो माथ्यार घेवन पंढरपूराक व्हरपा फाटल्यान वारकारी संप्रदायांतली परंपरा खूब पवित्र आनी भावनीक आसा. हाचे फाटल्यान धर्मीक आनी संस्कृतीक कारणांय आसात. हिंदू धर्मांत तुळशीक लक्ष्मी देवीचें रूप मानतात. देखून तिचो संबंद भगवान विष्णु कडेन आसा. पंढरीचो विठोबा हो विष्णुचें एक रूप. देखून तुळस विठोबा-रखुमाईक खूब प्रिय.
विठोबाक तुळशी अर्पण करपाचो भक्तीभाव वारकरी तुळस माथ्यार दवरून चलतात. तुळस माथ्यार घेवन चलप म्हणल्यार शुद्ध काळजान, पुराय समर्पणान आनी भक्तीन देवाक मेळपाक वचप. एके तरेचें व्रत – जंय दरेक पावल विठोबाच्या मोगा खातीर आसता. पुराय यात्रा तुळशी अर्पण करुन पुराय जाता. विठ्ठला वयले श्रद्धेन वारकारीं मदीं उमेद आनी अथांग भक्ती उफेन येता. ही परंपरा पंढरपूरच्या देवळांत आषाढ शुद्ध एकादशी दिसा (देवशयनी एकादस) सोंपता.
विठोबाचें भक्तीन नांव जप करून भक्तीचो प्रसार करप आनी पुराय समाजाक एकठांय हाडप हो उत्सवाचो मुखेल हेत. वारीची उत्पत्तीचो भक्त पुंडलीक हाचे कडेन संबंदीत आसा. पुराण कथे प्रमाण विष्णू देव तागेलो परम भक्त पुंडलिकाली भेट घेवपाक पंढरपूराक आयिल्लो तेन्ना पुंडलिकान विष्णू सामकार एक विट दवरली आनी हांव आवय-बापायची सेवा करतां तो मेरेन विटेर उबो रावन वाट पळय अशें सांगलें. देव ते विटेर कमराचेर हात धरून युगान युगान वाट पळयत उबो रावलो. कांय जाणांच्या मतान तो पांडुरंग. ही कथा सगळ्यांनी श्रद्धन मान्य केल्लेवरी चलप ही फकत शारिरीक क्रिया न्हय, ती एके तरेची तपश्चर्या.
भक्त न्हीद, जेवण, विसव, हवामान असलीं सगळीं आडमेळीं पयस करून विठोबाक मेळपाक लागतात. देखूनच वारीक देव प्राप्तीचो मार्ग मानतात. खासा करून संत तुकाराम महाराजाची पालखी दिंडी ही शिस्तबद्ध भक्तीची मिरवणूक. 1820 च्या सुमाराक हैबत बाबा अरण्ये ह्या वारकरीन चलपी विठोबाच्या दर्शनाक संत तुकाराम म्हाराजाल्यो पालखेंतल्यान पादुका व्हरपाची परंपरा सुरू केली. ती आयज लेगीत विठोबा म्हजो आनी हांव ताचो म्हणून दर वर्सा लाखांनी वारकारी भक्त पंढरपूराक विठोबा रखुमायेच्या दर्शनाक वतात.
सुदिन वि. कुर्डीकार
8275425404
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
