नैतीक मुल्यां, समाजीक परिवर्तन आनी पालक- शिक्षकांची भुमिका

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

त्या दिसा कांय भुरगे आपले परिक्षे विशीं चर्चा करताले. एकल्या चल्यान दुसऱ्याक म्हणलें, म्हजी परिक्षा बॅस्ट दिली, पेपर कठीण आशिल्लो पूण हांवें शर्टाच्या बोल्सांत कॉपी घेतिल्ली आनी सुपरवायझरान म्हाका धरलो ना. हांव दरेक परिक्षे खातीर कॉपी करतां. केन्ना केन्ना कागदाची चीट, टोपी, वणटी, बँच आनी अशे तरेन… अशे संवाद आयकप खूब अस्वस्थ करता. परिक्षे वेळार कॉपी करप सामान्य म्हणून मानप हें समाजा खातीर हिताचें न्हय. अशी मानसीकताय आशिल्ल्या विद्यार्थ्यांचो फुडार कितें काय?
भारतीय शिक्षण पद्दत वैदीक शिक्षण पद्दतींतल्यान मूळ निर्माण जाल्या. वैदीक शिक्षण पद्दत विद्यार्थ्यां मदीं नैतीकता आनी मुल्यां रुजोवपाचेर चड लक्ष केंद्रीत करताली. शिक्षण फकत पुस्तकांचें गिन्यान सोदप हें न्हय तर वैदीक शिक्षण पद्दतीचोय जिणेचो संबंद आशिल्लो तो कुशळटाय, विकास, भावनात्मक विकास, आध्यात्मीक विकास आनी शारिरीक फिटनेस हाचेर. वैदीक शिक्षण पद्दत भुरग्याच्या एकंदर सगळ्या तरांनी व्यक्तीमत्व विकासाचेर लक्ष केंद्रीत करताली. भुरग्याची तांक आनी दुबळेपण समजून घेवपाक शिक्षकांनी खोलायेन रुची घेतली. वैदीक शिक्षण पद्दत एक गुरूकूल आशिल्ले जंय नैतीक नदरेन शिक्षण दिताले. वैदीक भारतीय शिक्षण पद्दत चरित्र निर्माण करपी आशिल्ली. परिक्षेचेर न्हय तर गिन्यान मेळोवपाचेर लक्ष केंद्रीत केल्लें. विद्यार्थी स्वताचेर खरे वागताले. फटोवप हें एक पापपूर्ण कृती आशिल्लें.
भारतांतली बदलिल्ली शिक्षण पद्दत ही अस्तंती शिक्षण पद्दतीची नक्कल आसा. आज विद्यार्थ्यांक नैतीकतायेचो उणाव कित्याक आसा? कोण जापसालदार आसा? व्यस्त पालक, व्यस्त जिवीतशैली, जाण्टेपणांत आजो-आजी, भुरगीं एकटे नोकर वा, फ्लॅट बंद दारांत, आधुनिकीकरण वा?
आमी सगळे उच्च अर्थीक स्थितीचे नदरेन अर्थीक भांडवल अशीं समाजीक साधनां साध्य करपा फाटल्यान आसात, संस्कृतीक भांडवल म्हणल्यार उच्च शिक्षण आनी समाजीक दर्जो उच्च समाजीक जाळवणदारां. आमी सगळे सतत सर्तींत आनी वंशांत आसात. पूण सूख इंडॅक्स किते म्हणटा? लोक आपल्या जिवितांत सुखी आसात काय समाधानी आसात?
कोहलबर्ग हाचो नैतीक विकास सिद्धांत पळोवया. कोहलबर्गाक साजिची विश्लेशण करपाची आवड आशिल्ली; समाजांत एक व्यक्ती कशी नैतीकता आनी मुल्यां शिकता हाचेर तांणी मांडिल्लीं मतां पळयात…. संस्कृतायेचीं वा समाजाचीं मुल्यां शिकप; समाजीकरण प्रक्रियेचो एक म्हत्वाचो भाग आसा. नैतीक विकास म्हळ्यार, व्यक्ती कशी शिकता, बरें आनी वायट हांचे मदीं भेद करपाक ते थारायता. लोक कशी प्रतिक्रिया दितात, वेगवेगळ्या समाजीक वागणुकी कडेन. खंयचीं वागणुकां, समाजांतल्या वांगड्यांक मान्य आसात वा मान्य नात? नैतीकतायेची म्हत्वाची भुमिका आसता. समाजांत शांतताय आनी सुवेवस्था तिगोवन दवरपाक आदार करता. कोहलबर्ग हाणें आपल्या सिद्धांतांत नैतीक विकासाची तीन पांवड्यांचेर भासाभास केल्या, तीं अशीं – परंपरीक पयलींची अवस्था, परंपरीक अवस्था आनी परंपरीक उपरांतची अवस्था.
कुली आनी मीड हांणी मनशाच्या विकासाचें स्पश्टीकरण करतना हेरां कडेन संवाद सादपाचेर भर दिलो, जाल्यार सिग्मंड फ्रॉयड (1856-1939) ह्या व्हड मनोविश्लेशकान वैयक्तीक व्यक्तिमत्वाक आकार दिवपी अशें जाणवपी, जैवीक शक्तींचेर भर दिलो. फ्रॉयड (1933) हाणें व्यक्तीमत्वांत
आयडी, अहंकार आनी सुपर इगो अशे तीन भाग आसतात अशें मानलें. आयडी हो व्यक्तीमत्वाचो स्वार्थी भाग आसून तातूंत सगळ्या भुरग्यांक आशिल्ली जैवीक वृत्ती आसतात, तातूंत अन्नाची गरज आनी चड करून तात्काळ समाधानाची मागणी आसता. जशीं जशीं भुरगीं व्हड जातात तशीं तशीं तांची सगळी गरज रोखडीच पुराय जावंक शकनात आनी अशे तरेन अहंकार वा व्यक्तिमत्वाचो तर्कशुद्ध भाग तयार जाता हें तांकां कळटा. भुरगीं, अजुनूय व्हड जातात तशीं तीं समाजाचे नेम आनी मुल्यां आत्मसात करतात आनी अशे तरेन समाजाच्या विवेकाचें प्रतिनिधित्व करपी आपलो सुपरइगो विकसीत करपाक लागतात. भुरग्याची सामान्य उदरगत जायना आनी सुपरइगो फावो त्या प्रमाणांत बळिश्ट जायना जाल्यार, व्यक्तीक इड कडल्यान असमाजीक वागणूक करपाक प्रेरीत जाल्ल्यान चड धोको आसता.
परंपरीक पयलींच्या पांवड्यार भुरग्यांक शिकपाची आनी विश्लेशण करपाची तांक नासता; हेर धारणा संबंदी, लोक कितें मानतात, बरें वा वायट? भुरगेपणांत भुरग्यांक फकत तांच्या इंद्रियां वरवींच गजालींचो अणभव घेवंक मेळटा. देखून भुरगीं मनशांच्यो भावना समजूंक शकनात; ज्या कडेन ते संवाद सादतात. आपल्या भोंवतणच्या गजालींचो विचार करपाची आनी विश्लेशण करपाची तांक तांकां ना. कारण तांची संज्ञानात्मक क्षमता अजून विकसीत जावपी टप्प्यांत आसा. भुरगीं जेन्ना किशोरवयांत पावतात तेन्ना तांकां दुसर्‍यांची भावना समजून घेवपाची तांक तयार जाता.
परंपरीक अवस्था सुरू जाता, जेन्ना भुरगो किशोरवयांत प्रवेश करता, कारण किशोरवयीन भुरगीं, शिकपाक आनी विश्लेशण करपाक शकतात; हेरां विशींची धारणा. तांकां थारावंक मेळटा, कितें मानतात, बरें वा वायट? खंयची वागणूक मानतात, सद्गुणी वा दुष्ट? आनी तांकां बरोबर आनी वायट भेद करपाक मेळटा.
नैतीक विकासाची निमाणी अवस्था म्हळ्यार परंपारीक उपरांतची अवस्था, जातूंत मनीस नैतीकते विशीं विचार करता, अमूर्त उतरांनी, देखीक – दरेकल्याक हक्क आशिल्ल्या प्रमाण, उलोवपाचें स्वातंत्र्य, स्वातंत्र्य आनी सूख. ते भायर एक व्यक्ती कायदेशीरपण आनी नैतीकता हांचे विशीं स्वतंत्रपणान विचार करता. एक तर सदांच एकठांय वचूंक नाकात, केन्ना केन्ना एक घडणूक वा गजाल अशें मानूं येता, कायदेशीर पूण नैतीक न्हय. देखीक – सरकारी राष्ट्रीय वा आंतरराष्ट्रीय धोरणां आड निदर्शनां करपी लोक. सरकाराक धोरणां तयार करपाचो अधिकार आसा, तें कायदेशीर आसा. पूण लोक तांकां अनैतीक मानूं येता (धोरण मालमत्ता कर वा व्याज दर वाडोवपा संबंदी आसूं येता वा, तें दुसऱ्या देशाचेर झूज जाहीर करपा संबंदीं आसूं येता.)
हो भारताचो फुडार? भारतीय तरणाट्यां मदीं अनैतीक मायण्डसॅट कित्याक विकसीत जाला? विद्यार्थ्यांचें अशें वागणें आनी समाजीक परिणाम जातात.
भारतीय शिक्षण वेवस्थेंत वेगवेगळ्या घटकांक लागून खूब बदल जाल्यात.
भारतीय शिक्षण वेवस्थेचेर वसाहतवादी सत्तेचो परिणाम हो एक नवो आदर्श अस्तंती शिक्षण वेवस्थेचो आसा. तशेंच उद्देगीकरणाचो, शारीकरणाचो आनी आधुनिकीकरणाचोय परिणाम आसा. शिक्षण पद्दतींत आनी शिक्षण पद्दतींत बदल जाला. आयज पालक आपल्या भुरग्यांक सगळें दितात पूण नैतीकता आनी बरी चरित्र कितें. कांय शिक्षकय स्वभावान रोबोटीक जाल्यात. तांकां फकत टॅक्स्टबुकांत कितें आसा हाचो हुस्को आसा, मागीर भोंवतणच्या उदाहरणांतल्यान शिकोवप. इतली सर्त कित्याक?
आयज पिळग्यांक पालक आनी शिक्षकांचो दयाळ आदार जाय हें समाजाक समजून घेवपाची गरज आसा.
कांय उपक्रम भुरग्यांक मुल्यां आनी नैतीकतायेन वागपाक प्रेरीत करूंक शकतात.
1) भुरग्या कडेन फळादीक संवाद करपाक पालकांनी दिसांतल्यान उण्यांत उणें एक वर दवरचें.
2) भुरग्यांक नैतीक मुल्यां शिकोवपी घरांत आजो-आजी आसपाचें म्हत्व समजून घेवप.
3) नैतीक शास्त्र व्याख्यान शिकोवपी शिक्षक प्रॅक्टिकली उदाहरण दिवपी आसचो.
4) पाठ्यपुस्तकांतले धडे समाजीक नेमांचेर लक्ष केंद्रीत करप आसतलें.
5) भुरग्यांक बरें वागपाक शिकोवप.
6) सगल्यांत म्हत्वाचें म्हणल्यार भुरग्यांक स्वता कडेन खरें रावपाक शिकोवप.
7) प्रामाणीकपणान मार्गदर्शन दिवप.
8) परिक्षा वेळार फटोवप हो यश मेळोवपाचो शॉर्टकट आसा हें विद्यार्थ्यांक समजून दिवप. प्रामाणीकपणान कश्ट करप, बरें चरित्र आनी यशस्वी फुडार घडोवप.

कात्यायनी घाटवळ
9975293808