भांगरभूंय | प्रतिनिधी
दसरो लागीं पावलो काय सगळ्या देवळांनी म्हाळ सुरू जाता. दसर्याचे पयलीं णव दीस देवळांनी म्हाळ मनयतात. ताकाच नवरात्र अशे म्हणटात. कारण त्या णवूय दिसांनी देवी वेगवेगळें रूप घेता. हिंदू धर्मांत, जाणटी अशे म्हणटात, म्हाळ लागलो काय सावध रावचे पडटा कारण मरण आयिल्ले लोक ह्या दिसांनी सोडून हाडटात. अशे लेगीत म्हणटात की नवरात्रा दिसांनी कोणाकूय मरण आयिल्ले जाल्यार तो बरो करून देवा कडेन पावता, कारण त्या दिसांनी खंय देवाचीं दारां उकतीं आसतात.
कोळंब-रिवण गांवांत श्री शांतादूर्गा देवीच्या देवळांत दर वर्सा दसरो व्हडा उमेदीन मनयतात. नवरात्रीच्या णव रात्रींक (म्हाळांक) भजन, आरती करतात आनी जमिल्ल्या सगल्या लोकांक प्रसादाचो दोणो दितात. तशेच आता गरबा, दांडिया नाच लेगीत नाचतात. ह्यो म्हाळी दर एकल्यांक वांटून दिल्ले आसा. पयली आनी दुसरी म्हाळ गांवच्या गांवकरांक, तिसरी आनी चवथी म्हाळ वेळपांक तशेच देसायांक पांचवी आनी सवी म्हाळ, सातवी देवळ्यांक तर आठवी पेन्न्यांक आनी निमाणी देवाची म्हाळ आसता तर तिकाच ‘महानवी’ म्हणटात. ह्या दिसाक नम लेगीत म्हणटात.
नमी दिसा सकाळीं गांवचो वेळीप दोंगरार आशिल्ल्या पुर्सार वता आनी शिळंगणाची पुजा करता. शिळंगणाची पुजा म्हणल्यार एक पाठार पारंपारीक शस्त्र दवरतात आनी तांची पुजा करतात. तलवार, आर्म, आदोळी, कोयती, विळे, कुराड तशेच उपेगा येवपी हेर शस्त्र लेगीत दवरतात. तांकां तवशाचो नैवेद दाखयतात आनी पुजा करतात. उपरांत देवांक चोरुवाची वाडी करतात. म्हण ह्या गांवांतले वेळीप-गांवकार नम जावचे पयलीं तवशें जिनसान वापरनात. नमीक तवश्यांचो उपेग करतात आनी मुद्दाम ह्या दिसा तवश्याचें गोडशें करतात. अशे म्हणटात, पयलीं तेंपार आदिवासी समाजांतले लोक नम जावचे पयलीं कामतांक (पोरसांक) रोयल्लीं तवशीं खायनाशिल्ले. सातपान्नी जातीचीं तवशीं खाताले पूण वर्सकार वेळीप देवाची पुजा करता ताका चुकून लेगीत खावपाक मेळनाशिल्ले. ह्या दिसाक प्रत्येक वेळीप-गांवकार आपल्या घरांत जाणटेल्या नांवान ‘रावोणी’ दवरतात. ‘रावोणी’ म्हणल्यार दुसर्या लोकांक जाणटेल्या नांवान रावयतात. तशेच दिणी चेडू आनी चेडो रावयतात, तांकां देवाची ‘ववर’ म्हण रावयतात. रावण्यांक तुळशीच्या मुखार एका केळ्या शिट्टी पानार उबे दवरतात. उपरांत उदकान तांचे हात-पांय धुतात आनी गंध, सुरय तांगूळ, पिंजर आनी रोजा फूल पाकळ्यो तांच्या कपलाक लायतात. ह्या दिसा रोजा फुलां सोडून हेर फुलां वापरनात. ही परब वा नम जावचे पयलीं चेडू वा बायलांक लेगीत रोजा फूल माळपाक मेळना. म्हण नम जायन दसर्या दिसा लोक आपल्या गाडयांक रोजा फूल घालतात. उपरांत वेगवेगळे रांदिल्ले जिनस रावण्यांक वाडटात. उपरांत रावण्यांक हाताक आनी पांयाक खोबरेल तेल लायतात आनी तांकां कपडे तशेच बरोबर पानां-विडो, रोजाचें फूल दितात आनी सगळ्यांक पांया पडटात. अशे तरेन रावण्याची सेवा बर्या मनान करतात आनी आशिर्वाद घेतात.
महानवमीच्या रातीक शांतादुर्गेच्या देवळांत भजन, आरती करतात. हे जाले उपरांत भार येता. दर वर्सा म्हार नमी दिसा येता कारण तो नासतना दसरो रिकामो दिसता. गांवचे वेळीप-गांवकार शांतादुर्गा देवांक तशेंच सातेरी देवांक गाराणें घालतात. उपरांत जमिल्ले सगळे ‘पार्वती पते हर-हर महादेव’ अशे म्हणटात आनी नम मनयतात. वेळीप देवळा घाटी मारता तशेच म्हार आपलो ढोल वाजयतात. सगळे जमिल्ले ‘हर-हर’ अशे म्हणटात आनी नाचतात तेन्ना भार येवपाक सुरू जाता. एक भार जल्मी देवाचो तर एक तळखाम्याचो भार येता. भार येन जातना सगळे लोक बेतकाडी ओवाळपाक भारा मुखार बसतात. हे दोनूय भार दुसर्या दिसा दसर्याक रिवण गांवच्या विमलेश्वर देवळांत येता तशेच रवळनाथांचो भार लेगीत येता. शांतादुर्गा देवीची पालखी वर्सा एकदा रिवणा विमलेश्वर देवळांत वता. अशे म्हणटात, शांतादुर्गा देवी आनी विमलेश्वर महाराज दोगाय भाव-बयणी, जीं वर्सा एकदा दसर्या दिसा भेट घेतात. पालखेक कोळंबा सावन रिवणांक ‘पार्वती पते हर-हर महादेव’ अशे म्हणीत चलत व्हरतात. कोळंबा सावन रिवण 4 किलो मिटर पयस आसा. पालखे वांगडा वतात ते जोतीं घालनात. तशेच दसरो जावन पालखी परत कोळंबाक येता तेन्ना पालखे फाटल्यान रावपाक जायना. म्हण लोक पालखे बराबर तशेच मुखार धांवन-धांवन वतात. पालखी वतगीर खंय रवळनाथ देवाक बोकडो मारतात आनी थंय त्या वेळार लोकांनी रावपाक जायना. पालखी शांतादुर्गे देवळांत पावले उपरांत भार लोकांक ‘कोल’ दितात.
नवरात्रीच्या दिसांनी णव दीस वेळीप-गांवकार कांदो तशेंच लसूण वापरनासतना शिवराक जिनस करतात. पूण कांय लोकांचे विचार आयज बदलपाक लागिल्ल्यान ते कांदो-लसूण खावपाक लागल्यात. पूण कांय घरांनी आयजूय ही परंपरा पाळटात.
प्रियंका देऊ वेळीप
7378827508
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
